Dấu ấn hoa sen trong đời sống văn hóa Việt

Đối với người Việt Nam, cây sen ngoài vẻ đẹp tự nhiên còn có ý nghĩa gắn liền với nền văn hóa dân tộc Việt. Hình tượng hoa sen lan tỏa rộng rãi trong đời sống người dân và có một vị trí, ý nghĩa rất quan trọng.

Tại tọa đàm, các nhà nghiên cứu văn hóa, nhà khoa học đã làm rõ vẻ đẹp và giá trị sen trong đời sống văn hóa Việt, sen trong mỹ thuật, sen trong thi ca, cũng như việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa Việt thông qua hình tượng hoa sen.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thị Minh Thái cho rằng, sen có cả ý nghĩa về vật chất và ý nghĩa về tinh thần trong đời sống người Việt. Về vật chất, hoa sen, lá sen, củ sen, ngó sen, hạt sen... đều được sử dụng rộng rãi trong đời sống, đặc biệt, hoa sen dùng để ướp trà tạo nên một loại hình ẩm thực tinh tế, cuốn hút. Hà Nội có sen hồ Tây nổi tiếng đẹp và thơm ngát, là nơi hấp dẫn khách du lịch mỗi mùa sen nở. Về giá trị tinh thần, hoa sen thuộc về phương Đông, thuộc về mỹ học và biểu tượng của nhà Phật. Chính vì vậy, hoa sen hiện diện trong đời sống hằng ngày, gần gũi với đời sống người dân Việt Nam.

Trong thi ca, sen là chất liệu cho rất nhiều tác phẩm văn học nghệ thuật, cho lĩnh vực âm nhạc. Tiến sĩ Trần Đoàn Lâm cho biết: “Sen là đối tượng đem lại cảm hứng trong nghệ thuật, văn chương, thi ca Việt Nam. Hoa sen liên quan đến tình cảm quê hương, sen là biểu tượng cho vẻ đẹp của con người Việt Nam. Sen mang phẩm chất thanh cao, mang tính triết học rất cao, chứa đựng quan niệm triết học cả về không gian và thời gian”.

Trong nghệ thuật tạo hình, hoa sen cũng được rất nhiều nền văn hóa của các quốc gia lựa chọn để đưa vào đời sống nghệ thuật, tín ngưỡng. Ở Việt Nam, trên mọi vùng miền, hoa sen là cảm hứng trong nhiều loại hình nghệ thuật sáng tác từ xưa tới nay. Sen hiện diện ở các kiến trúc từ thời Lý, Trần, Lê, Nguyễn. Những tác phẩm hoa sen được chạm khắc, tạo hình bởi những bàn tay khéo léo của người thợ. Đến ngày nay, dấu ấn này vẫn còn rất nhiều ở các bảo vật, các di tích đình, chùa, lăng, miếu...

Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa Việt thông qua hình tượng hoa sen đang được nhiều tổ chức, cá nhân quan tâm. Trong đó, bà Trần Thị Thanh Tâm - Chủ nhiệm Quỹ hỗ trợ Bảo tồn Di sản văn hóa Việt Nam đã có nhiều bộ sưu tập sen trong đời sống Việt. Bà đã đưa các tác phẩm lấy cảm hứng từ sen của mình tới trưng bày nhiều nơi, với nhiều chủ đề. Gần 20 năm thực hiện, bà chiêm nghiệm sen là một biểu tượng rất vi diệu, mang hồn cốt của văn hóa Việt Nam.

Tọa đàm diễn ra trong không gian nghệ thuật “Sen thư pháp” tại Bảo tàng và được trang trí bởi hàng trăm bông hoa sen. Ngoài ra, trong khuôn khổ tọa đàm còn diễn ra nhiều hoạt động như: Trình diễn bộ sưu tập thời trang chủ đề Sen của nhà thiết kế Việt Phượng, tiệc trà sen, ẩm thực sen.