Cuộc chiến chưa có hồi kết

Lực lượng an ninh Nga trong một chiến dịch truy quét khủng bố tại khu vực Bắc Caucasus.

Vụ xét xử diễn ra trong bối cảnh một số nước cộng hòa thuộc Nga tại khu vực này liên tiếp phải hứng chịu những vụ tấn công khủng bố. Cụ thể, ngày 19-8, một quả bom có sức công phá tương đương 10kg TNT đã phát nổ tại lễ tang một cảnh sát ở Ingushetia khiến 8 người thiệt mạng và 15 người bị thương. Trước đó (tối 18-8), các tay súng bịt mặt đã đột kích một nhà thờ Hồi giáo ở CH Daghestan bắn bị thương 8 người. Vụ tấn công được cho là trả đũa của các nhóm phiến quân sau những cuộc truy quét của chính phủ tại Bắc Caucasus - nơi được xem là một thách thức với an ninh nước Nga ngót hai thập kỷ qua. Các vụ tấn công không chỉ khiến người dân hoang mang mà còn đe dọa nỗ lực nhằm ổn định tình hình an ninh tại khu vực Bắc Caucasus của Điện Kremlin gồm các nước CH Tresnia, Ingushetia và Daghestan.

Trên thực tế, trong 17 năm qua, cuộc chiến ngăn chặn vòng xoáy bạo lực tại khu vực miền Nam nhiều đồi núi này luôn là một vấn đề khiến Điện Kremlin đau đầu. Không ai nghi ngờ thái độ kiên quyết chống khủng bố của các nhà lãnh đạo Nga. Trong vòng 2 năm qua, những cuộc truy quét của lực lượng an ninh Nga đã tiêu diệt hàng chục thủ lĩnh của các nhóm quá khích. Nhưng hậu quả không mong đợi là sau các chiến dịch đó, các hoạt động chống chính quyền của những kẻ chống đối ngày càng tinh vi hơn.

Có nhiều ý kiến cho rằng, căng thẳng tại Bắc Caucasus gia tăng một phần do "bàn tay" của phương Tây. Những nghi ngờ được đặt ra không phải không có cơ sở khi trong thời gian Nga tiến hành cuộc chiến chống khủng bố tại Tresnia nhằm mang lại bình yên cho mảnh đất này, phương Tây đã không ít lần tung ra luận điệu "đóng đinh" Mátxcơva vào cái gọi là "vi phạm nhân quyền" hoặc "tội ác chiến tranh". Rõ ràng, bất ổn tại Bắc Caucasus là cơ hội để các thế lực bên ngoài tăng cường sự hiện diện tại khu vực có vị trí địa - chính trị tối quan trọng này tại vùng Liên bang thứ 8 của nước Nga. Trong khi đó, phương Tây không hề che giấu tham vọng nắm giữ hành lang năng lượng qua biển Caspi nhằm phá thế gần như độc quyền cung cấp năng lượng của Nga cho thị trường Châu Âu. Tuy nhiên, sau cuộc chiến tại Nam Ossetia cách đây 4 năm, những nỗ lực tiếp cận các nguồn năng lượng của phương Tây đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng nên nhiều khả năng những giải pháp tiếp cận khác đang được tính đến.

Tuy nhiên, cũng phải thừa nhận rằng, dù trong những năm gần đây, nền kinh tế Nga đã phục hồi một cách ấn tượng, song miền Bắc Caucasus vẫn là nơi có tỷ lệ nghèo đói, thất nghiệp cao, nạn tham nhũng tràn lan. Đây là yếu tố chính khiến người dân thiếu tin tưởng vào chính quyền - một trong những nguyên nhân khiến cho tình trạng bạo lực không được xử lý tận gốc. Trong khi các nguồn tài trợ khác - hoặc của các băng đảng mafia hoặc của các tổ chức cực đoan nước ngoài - lại khá dồi dào đủ để thu nạp và nuôi sống các nhóm nổi dậy có vũ trang muốn đứng ra thành lập một nhà nước Hồi giáo độc lập trong khu vực. Đặc biệt, từ khi nỗ lực giành độc lập của lực lượng này thất bại tại CH Tresnia, các phần tử Hồi giáo ở khu vực Caucasus ngày càng trở nên quá khích, thậm chí còn công khai lên tiếng quét sạch những kẻ "ngoại đạo" và dựng lên một lãnh tụ của riêng người Hồi giáo. Điều đó đồng nghĩa với việc tách vùng này khỏi lãnh thổ Nga.

Những gì đang diễn ra tại Bắc Caucasus buộc nước Nga phải đối mặt với một cuộc chiến vô cùng khó khăn và khốc liệt do chiến tuyến không rõ ràng với một kẻ thù giấu mặt, ẩn nấp dưới vỏ bọc của dân thường. Cuộc chiến này không chỉ nhằm ngăn chặn nguy cơ bất ổn mà còn bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ Nga. Chủ nghĩa ly khai từ bên trong sẽ dẫn đến chia tách nước Nga thành những phần nhỏ, kích động xung đột tôn giáo, sắc tộc trên toàn lãnh thổ và thảm họa nhân đạo ở quy mô lớn hơn. Đây là điều mà Điện Kremlin không thể thỏa hiệp.