Cự Đà, làng cổ gần 500 tuổi

Với chiếc cổng làng hình vòm, những con đường lát gạch cổ xếp nghiêng và mấy chục nếp nhà cổ hàng trăm năm tuổi, làng Cự Đà (xã Cự Khê, huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây) đáng được gọi là một làng Việt cổ còn tồn tại đến ngày nay.

Làng Cự Đà nằm bên dòng sông Nhuệ, cách trung tâm Hà Nội khoảng 35km về phía Đông-Nam. Con sông này một thời tấp nập thuyền bè chuyên chở hàng hoá như gạo, muối, bông, vải tới các thị trấn, thị tứ và trung tâm buôn bán quanh vùng như Phố Hiến (Hưng Yên ngày nay), Hà Đông... Hiện bờ sông của làng còn lưu lại hai bến thuyền có bậc đá lên xuống và hai con cóc đá để làm cột buộc thuyền. 

Nghề truyền thống của người Cự Đà là buôn bán và dệt kim. Trong làng có nhiều người giàu lên nhờ buôn bán, vì vậy mà họ có tiền mua đất dựng nhà. Qua dấu tích hàng trăm ngôi nhà cổ được xây dựng theo từng thời kỳ, ngôi nhà được dựng gần đây nhất cũng cách cả trăm năm. Ngôi nhà cổ nhất được dựng từ đời Lê, cách nay cũng đến ba trăm năm.

Theo thống kê của ông Bằng, cán bộ văn hoá xã, riêng xóm Đồng Nhân Cát- được coi là xóm cổ hơn cả, hiện còn có khoảng 30 ngôi nhà cổ nguyên vẹn. Ngôi nhà của ông Trịnh Thế Sủng, là một trong những ngôi nhà cổ đó. Ông Sủng cho biết, ngôi nhà này được dựng từ năm 1874, nguyên liệu chủ yếu bằng gỗ, kể cả tường nhà. Tất cả nét kiến trúc của ngôi nhà vẫn mang đậm phong cách từ thời Nguyễn, còn nguyên vẹn những nét chạm khắc tinh vi trên xà, cột. Trong nhà nhà ấm áp về mùa đông, mát mẻ về mùa hè.

Năm 1929, làng Cự Đà đã có điện. Đến thời kỳ này, kiến trúc trong làng đã bắt đầu theo phong cách phương Tây, vì vậy mà bên cạnh những ngôi nhà cổ thuần Việt, trong làng còn có những ngôi biệt thự ngót 100 tuổi. Bây giờ, tường, gạch, cổng, sân đều đã phong rêu, nhưng nhiều ngôi nhà vẫn còn nguyên với những đường phù điêu, họa tiết phương Tây đắp nổi, những hoa văn trên tường trong nhà, nền gạch hoa làm bằng đá ghép mảnh nhỏ.

Những cơ sở, xưởng dệt của làng Cự Đà đã hình thành nên phố Hàng Quạt (Hà Nội), một trong 36 phố phường Hà Nội cổ. Cái tên nhà doanh nghiệp Cự Gioanh, người đã khai sinh ra con phố này, những người Hà Nội sống đến nửa đầu thế kỷ 20 không thể không biết đến.

Bây giờ người dân Cự Đà chuyển sang làm nhiều nghề phụ khác như làm tương, miến. Dân số ngày càng sinh sôi, diện tích trong làng ngày càng thu hẹp cho người ở, cho cơ sở sản xuất, nhiều ngôi nhà, cả nhà cổ lẫn biệt thự kiểu Pháp đã bị sửa đổi hoặc bị phá dỡ hoàn toàn. Ông Bằng hy vọng, thời gian tới, người dân nơi đây có thể phát triển du lịch từ những ngôi nhà cổ còn lại như ở Hội An./.

Theo TTXVN