Công trình tôn vinh người Anh hùng dân tộc thế kỷ X

(HNM) - Ngày 11-9-2009, tỉnh Hải Dương tổ chức trọng thể Lễ khánh thành Đền thờ Anh hùng dân tộc Khúc Thừa Dụ - người có công đặt cơ sở cho nền độc lập, tự chủ của nước Việt Nam sau 1.000 năm chịu ách đô hộ của phong kiến phương Bắc. Công trình lịch sử, văn hóa lớn này được hoàn thành sau 5 năm xây dựng tại thôn Cúc Bồ, xã Kiến Quốc, huyện Ninh Giang, vùng đất địa linh, nhân kiệt đã sinh ra 3 đời dòng họ Khúc, được nhân dân ta tôn vinh là những vị chúa: tiên chúa Khúc Thừa Dụ, trung chúa Khúc Hạo, hậu chúa Khúc Thừa Mỹ.

Họ Khúc dựng nghiệp và cải cách đất nước

Ở Trung Quốc, vào đầu thế kỷ thứ X, triều đình phong kiến nhà Đường trên đường suy vong. Chính quyền mục nát, vua Đường ăn chơi, sa đọa. Các cuộc khởi nghĩa chống lại chính quyền nổi dậy ở khắp nơi. Lúc ấy, Tiết độ sứ Giao Châu là Độc Cô Tổn có ý làm phản nên bị bắt đi đày ở đảo Hải Nam, rồi chết tại đó. Nhân cơ hội này, Khúc Thừa Dụ, một hào trưởng có uy tín, ảnh hưởng lớn trong vùng, xuất thân ở đất Hồng Châu (nay là Ninh Giang, Hải Dương) đã chớp thời cơ dấy binh khởi nghĩa, đánh chiếm phủ Tống Bình - Đại La, tự xưng là Tiết độ sứ. Để giữ vững chính quyền non trẻ vừa mới thành lập, ông đã cử phái bộ sang Trung Quốc thần phục, nhưng thực chất là "dùng nhu, chế cương". Sau đó, nhà Đường đành phải công nhận chức quan này của ông. Về hình thức, Giao Châu vẫn thuộc nhà Đường, nhưng thực chất sự kiện Khúc Thừa Dụ tự xưng Tiết độ sứ đã đặt nền móng cho nền độc lập, tự chủ của nước ta sau 1.000 năm bị phong kiến phương Bắc đô hộ. Ông đã được nhân dân tôn vinh là Khúc tiên chúa.

Năm 907, tiên chúa Khúc Thừa Dụ qua đời, con trai là Khúc Hạo thay cha điều hành đất nước, thực hiện nhiều cải cách quan trọng. Ông chia nước ta thành các cấp hành chính là: Lộ, phủ, châu, giáp, xã; tổ chức hệ thống chính quyền xuyên suốt từ trung ương đến cơ sở. Ông cho sửa lại chế độ tô, thuế, lực dịch nặng nề mà triều đình nhà Đường đặt ra và thực hiện chính sách ngoại giao mềm mỏng, hòa hảo với phong kiến phương Bắc; chú ý gìn giữ biên cương. Trung chúa Khúc Hạo được lịch sử đánh giá là người cải cách đầu tiên của thời quân chủ Việt Nam. Trong thời gian cầm quyền của ông, đất nước thái bình, dân chúng sống yên vui, kinh tế phát triển.

Năm 917 Khúc Hạo mất, nhường ngôi cho con trai là Khúc Thừa Mỹ. Biết được dã tâm của quân Nam Hán quyết chiếm nước ta, Khúc Thừa Mỹ tích cực phòng thủ đất nước, nhưng thế giặc mạnh, ông đã chịu thất bại. Tuy ba đời của dòng họ Khúc nối nghiệp lãnh đạo nước ta trong chưa đầy 30 năm, nhưng đã để lại một mốc son trong lịch sử dân tộc. Đó là thời kỳ đặt cơ sở cho nền độc lập, tự chủ và thực hiện những cải cách quan trọng.

Công trình thể hiện đạo lý "Uống nước nhớ nguồn"

Nhằm tôn vinh công lao to lớn của tiên chúa Khúc Thừa Dụ nói riêng và dòng họ Khúc trong lịch sử dân tộc nói chung, thực hiện đạo lý "Uống nước nhớ nguồn" của nhân dân ta, tỉnh Hải Dương đã đầu tư xây dựng Đền thờ Khúc Thừa Dụ. Công trình Đền thờ Anh hùng dân tộc Khúc Thừa Dụ được khởi công xây dựng vào tháng 9-2004 do UBND huyện Ninh Giang làm chủ đầu tư, với tổng mức đầu tư hơn 38 tỷ đồng. Đền thờ đặt gần sông Luộc, mặt chính hướng về phía nam, thuộc địa phận thôn Cúc Bồ, xã Kiến Quốc, nơi nổi danh bởi những người thợ mộc tài hoa. Tổng diện tích của công trình là hơn 57.000m2, gồm các hạng mục chính như: đền chính, nhà tả vu, nhà hữu vu, hai giếng "mắt rồng", sân lễ, sân hội, hai bức phù điêu, cổng vào. Những loại vật liệu quan trọng để làm công trình này đều rất quý, đó là: đá xanh, gỗ lim và đồng. Hiện nay, công trình đã cơ bản hoàn thành và lễ khánh thành sẽ diễn ra vào ngày hôm nay (11-9), tức 23 tháng Bảy âm lịch, đúng vào dịp kỷ niệm 1.102 ngày mất của Khúc tiên chúa.

Trước đây, dòng họ Khúc được nhân dân phụng thờ tại đình làng Cúc Bồ. Hiện tại, ngôi đình này nằm ở phía sau ngôi đền chính mới được xây dựng. Năm 1998, dòng họ Khúc từ khắp nơi trong cả nước về Cúc Bồ để dự lễ công nhận đình làng Cúc Bồ là di tích lịch sử quốc gia. Từ đây, một số manh mối, chứng cứ lịch sử quan trọng về nơi sinh ra 3 đời dòng họ Khúc đã được tìm thấy. Ngay sau đó, các ngành chức năng đã khai quật, tìm các dữ liệu, tổ chức hội thảo và đi tới kết luận: Vùng đất mà ngày nay gọi là thôn Cúc Bồ, xã Kiến Quốc chính là nơi sinh ra, nơi khởi nghiệp của tiên chúa Khúc Thừa Dụ. Từ đó đến nay, nhiều hoạt động tôn vinh dòng họ Khúc đã được tỉnh Hải Dương tổ chức, trong đó có Lễ khánh thành Đền thờ Khúc Thừa Dụ sắp tới.

Công trình được hoàn thành là kết quả của sự quan tâm của các cấp, các ngành từ trung ương đến địa phương. Nhân dân các nơi, trong đó có những thế hệ đời sau của dòng họ Khúc đã đóng góp cả về vật chất lẫn tinh thần cho công trình này. Đền thờ Khúc Thừa Dụ trở thành một công trình lịch sử, văn hóa lớn của tỉnh Hải Dương. Cùng với di tích Côn Sơn - Kiếp Bạc, Văn miếu Mao Điền, Đền thờ Nhà giáo Chu Văn An, nơi đây sẽ là điểm đến của khách tham quan, người dân từ khắp các nơi đến chiêm bái. Đến đây, ta càng tự hào về truyền thống yêu nước, lòng tự hào dân tộc, đạo lý "Uống nước nhớ nguồn" cao đẹp của dân tộc ta suốt mấy nghìn năm lịch sử.

Ninh Tuân