Chuyển từ “quản lý” sang “kiến tạo, phục vụ”

Đặc biệt, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp mà Hà Nội cùng cả nước vận hành từ ngày 1-7-2025 bước đầu cho thấy rõ sự chuyển biến từ tư duy quản lý sang tư duy kiến tạo và phục vụ.

1. Trong mô hình truyền thống, “quản lý” thường mang sắc thái mệnh lệnh hành chính, giám sát tuân thủ các quy định, xử lý vi phạm dựa trên quyền uy. “Kiến tạo, phục vụ” thì nhấn mạnh vai trò của cấp quản lý như người kiến tạo môi trường phát triển, tạo điều kiện, đồng hành, hỗ trợ các thành phần tham gia sản xuất, đổi mới sáng tạo, đồng thời chịu trách nhiệm về kết quả. Tư duy kiến tạo, phục vụ mà Hà Nội hướng tới đặt chính quyền vào vai trò toàn diện hơn, lấy người dân và doanh nghiệp là đối tượng phục vụ; chủ động tạo cơ hội, động lực cho người dân và doanh nghiệp phát triển; kiến tạo môi trường phát triển thay vì chỉ “quản lý, kiểm soát”. Kiến tạo và phục vụ, hai yếu tố này tạo nên mô hình chính quyền hiện đại: Chính quyền kiến tạo phát triển, phục vụ nhân dân.

Sự chuyển đổi này thể hiện rõ trong gần 4 tháng qua. Cán bộ cơ sở từ chỗ “đề xuất để cấp trên ra quyết định” nay chủ động đề xuất giải pháp, lộ trình thực hiện và chịu trách nhiệm đến cùng. Việc chuyển mạnh từ quản lý sang kiến tạo trong hệ thống quản lý 2 cấp, giúp chính quyền địa phương gần dân hơn và chủ động giải quyết công việc nhanh hơn. Cấp xã hiện nay vừa thực hiện nhiệm vụ của cấp huyện cũ (hơn 1.000 nhiệm vụ được chuyển về từ cấp huyện) vừa thực thi công việc của cấp xã cũ cùng nhiều nhiệm vụ do thành phố phân cấp, ủy quyền.

Trong bối cảnh này, Hà Nội đã chủ động củng cố bộ khung cán bộ cấp xã, với quan điểm "tìm người phù hợp, đáp ứng ngay công việc". Dù phải đối mặt với nhiều thử thách, đội ngũ cán bộ cấp xã mới đã nhanh chóng làm quen với công việc. Họ nhận thức rõ rằng, tư duy quản lý hành chính cũ không còn phù hợp trong mô hình mới, khi cấp xã trực tiếp lắng nghe, xử lý và giải quyết công việc của người dân trên địa bàn. Cán bộ một xã ở ngoại thành từng nói: “Giờ không thể viện cớ chờ huyện nữa. Dân đến là phải trả lời: Bao giờ giải quyết, cách nào giải quyết”. Đó chính là sự chuyển mình từ cơ chế xin - cho sang cơ chế kiến tạo và phục vụ.

Cán bộ cấp xã giờ đây không chỉ đề xuất triển khai chủ trương mà còn trực tiếp đề xuất các giải pháp thực hiện, xắn tay vào việc, tháo gỡ vướng mắc và trả lời người dân trong thời gian ngắn nhất. Chẳng hạn, để làm sạch dữ liệu đất đai, phục vụ công tác quản lý ở cấp xã và đáp ứng nhu cầu cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người dân, nhiều cán bộ đã phải làm việc tới khuya, thậm chí ngủ lại cơ quan.

Sự chuyển đổi từ tư duy quản lý hành chính sang tư duy kiến tạo, phục vụ cũng được thể hiện rõ trong Báo cáo chính trị trình Đại hội Đảng bộ thành phố Hà Nội lần thứ XVIII, nhiệm kỳ 2025-2030. Báo cáo ngắn gọn, mang tính hành động rất cao, đúng như một cẩm nang định hướng 5 năm, để cán bộ hành động và nhân dân giám sát. Đây là minh chứng rõ nhất cho việc chuyển sang “lãnh đạo bằng mục tiêu - giải pháp - kiểm soát”.

Tư duy kiến tạo, phục vụ gắn với đẩy mạnh phân cấp, ủy quyền còn được thể hiện trong quá trình Thành ủy xây dựng 2 Chương trình hành động song song với văn kiện Đại hội. Hai chương trình này tập trung vào công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị; phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh và công tác đối ngoại; với lộ trình và trách nhiệm rất cụ thể.

2. Phát biểu chỉ đạo tại Đại hội Đảng bộ thành phố Hà Nội lần thứ XVIII, nhiệm kỳ 2025-2030 (sáng 16-10-2025), Tổng Bí thư Tô Lâm mong muốn Đảng bộ Thủ đô thay đổi triệt để tư duy và thực hiện tinh thần mới: “Hà Nội đã nói là làm, làm nhanh, làm đúng, làm hiệu quả, làm đến cùng”. Đây là khẩu hiệu hành động, đồng thời là thước đo đánh giá năng lực thực thi của Hà Nội trong giai đoạn mới, bởi thành phố đang đứng trước những vấn đề cấp bách cần giải quyết: Ùn tắc giao thông kéo dài; ô nhiễm môi trường; vấn đề ngập úng đô thị và vùng ven. Chưa kể những hạn chế, tồn tại, điểm nghẽn đã được Đảng bộ thành phố chỉ rõ, như chất lượng tăng trưởng và năng suất lao động chưa tương xứng; khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo còn hạn chế; hạ tầng chưa theo kịp sự phát triển; quản lý quy hoạch, đất đai, xây dựng và quản lý đô thị còn nhiều bất cập và một bộ phận cán bộ còn sợ sai, sợ trách nhiệm, ngại va chạm.

Vì vậy, đi kèm với 2 Chương trình hành động, Thành ủy đã xây dựng 3 phụ lục nhiệm vụ cụ thể, gồm 62 nhiệm vụ về xây dựng Đảng và hệ thống chính trị; 122 nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh; 18 dự án trọng điểm giai đoạn 2026-2030, cam kết với Trung ương và nhân dân sẽ làm hiệu quả, làm đến cùng.

Ngoài quyết tâm chính trị nêu trên, để thực hiện chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư, đòi hỏi Hà Nội phải quyết liệt hơn. Trước hết, Hà Nội xác định rõ mục tiêu và yêu cầu cụ thể cho từng nhiệm vụ, dự án. Việc phân công rõ trách nhiệm cho các cơ quan, đơn vị sẽ giúp giảm thiểu sự chồng chéo, nâng cao hiệu quả công việc. Hà Nội cũng cần tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính, giảm thủ tục rườm rà, nhằm tăng tốc độ phục vụ, hỗ trợ người dân và doanh nghiệp. Đặc biệt, cần phát huy sáng kiến từ cơ sở, quyết tâm thực hiện cam kết, gương mẫu, tạo niềm tin và sự đồng thuận trong xã hội. Chỉ có vậy, Hà Nội mới có thể thực hiện thành công phương châm: “Đã nói là làm, làm nhanh, làm đúng, làm hiệu quả, làm đến cùng”.

Chuyển từ tư duy quản lý sang tư duy kiến tạo, phục vụ; phân cấp, phân quyền đi đôi với kiểm soát chặt chẽ là chìa khóa để Hà Nội bước vào giai đoạn phát triển mới. Một nhiệm kỳ mới đã bắt đầu. Và chỉ khi cấp ủy đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo, chính quyền dám thay đổi phương pháp điều hành, đề cao tinh thần kiến tạo, phục vụ, Hà Nội mới thực hiện tốt phương châm: “Đã nói là làm, làm nhanh, làm đúng, làm hiệu quả, làm đến cùng”.