Chuyển đổi số trước tiên chính là chuyển đổi con người (*)

Báo Hànộimới trân trọng giới thiệu bài phát biểu:

Là một người có may mắn được trực tiếp chứng kiến một giai đoạn dài trong một trăm năm lịch sử vẻ vang của báo chí cách mạng Việt Nam, có vinh dự được đứng trong đội ngũ những người làm báo, được góp một phần nhỏ bé trong sự nghiệp báo chí vinh quang do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc - Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, tôi rất hạnh phúc và xúc động được có mặt trong buổi lễ long trọng và đặc biệt này, để được nói những lời tri ân với các thế hệ nhà báo cha anh đi trước mở đường, được chia sẻ tình cảm chân thành, sự trân trọng với những người đồng nghiệp đang làm báo đầy nhiệt huyết và sáng tạo ở thời điểm tuổi 100 của báo chí cách mạng Việt Nam, khi thế giới đang diễn ra những biến đổi nhanh chóng và có tính thời đại; và được gửi gắm niềm hy vọng, tin yêu và tin cậy với những người làm báo tiếp nối 100 năm thứ hai và dài lâu hơn nữa của nền báo chí nước nhà!

Tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn đối với Ban tổ chức đã dành cho tôi vinh dự lớn lao này. Xin kính chúc đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm, các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, kính chúc các nhà báo lão thành, các bạn đồng nghiệp làm báo cùng toàn thể các đồng chí mạnh khỏe, hạnh phúc và thành công!

Kính thưa các đồng chí!

Kể từ ngày 21-6-1925 khi Báo Thanh Niên do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc sáng lập xuất bản số đầu tiên, một nền báo chí mới đã xuất hiện trong đời sống chính trị - xã hội nước ta, một nền báo chí mang trong mình sứ mệnh mới mẻ và đặc biệt. Đó là sứ mệnh của một vũ khí trên mặt trận tư tưởng; công cụ thức tỉnh, giáo dục và xây dựng lực lượng của cách mạng; phương tiện tổ chức và lãnh đạo nhân dân thực hiện các nhiệm vụ chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng; tất cả vì mục tiêu đánh đuổi đế quốc, thực dân xâm lược, giành lấy độc lập, tự do; giải phóng con người khỏi nô lệ, áp bức và bóc lột; tiến lên xây dựng chủ nghĩa xã hội, mang lại hạnh phúc cho nhân dân, hòa bình, thống nhất, giàu mạnh và bền vững cho đất nước.

Từ thời kỳ trước khi Đảng Cộng sản ra đời, trải qua những năm tháng đấu tranh dưới ách thống trị của thực dân, phong kiến, đến hai cuộc chiến tranh cứu nước, chống lại những kẻ thù xâm lược hùng mạnh nhất, các thế hệ làm báo cách mạng đã trải qua muôn vàn gian khổ, hy sinh, trong điều kiện sự đàn áp, khủng bố gắt gao của kẻ thù, hay trong điều kiện khó khăn, thiếu thốn nơi chiến khu, bưng biền, để duy trì những trang báo, những chương trình phát thanh, những bản tin thông tấn, góp phần khơi dậy niềm tin và ý chí chiến thắng.

Hơn 500 liệt sĩ nhà báo đã ngã xuống trên những nẻo đường chiến đấu, nhiều nhà báo cách mạng đã hy sinh trong ngục tù thực dân đế quốc. Trong hòa bình xây dựng đất nước, bảo vệ Tổ quốc, báo chí của chúng ta là lực lượng tiên phong trong đổi mới, phản ánh kịp thời tâm tư, nguyện vọng, những sáng kiến hay, mô hình sáng tạo của nhân dân, tham gia giám sát, phản biện chính sách, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, trở thành nhịp cầu hai chiều, kết nối đất nước ta với thế giới trong tiến trình hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng và toàn diện. 100 năm lịch sử vừa qua, báo chí cách mạng đã đồng hành với dân tộc, viết nên những trang sử vẻ vang, để lại cho chúng ta và các thế hệ làm báo mai sau một tài sản tinh thần to lớn, cảm hứng sáng tạo mạnh mẽ và tình yêu nghề nghiệp say mê, cùng những bài học kinh nghiệm vô cùng quý báu.

Chúng tôi là những người bước vào nghề làm báo với sự cổ vũ từ sự nghiệp làm báo vĩ đại của Chủ tịch Hồ Chí Minh và các nhà cách mạng làm báo xuất sắc, kiên cường: Trường Chinh, Võ Nguyên Giáp, Nguyễn Văn Tạo, Xuân Thủy, Trần Huy Liệu, Phan Đăng Lưu... Nhưng hạnh phúc hơn các thế hệ làm báo cách mạng lớp trước, chúng tôi được hưởng thụ nền giáo dục trong nhà trường xã hội chủ nghĩa, được đào tạo nghề nghiệp trong trường lớp chuyên nghiệp, được những nhà báo cách mạng tài năng, tâm huyết, dày dạn kinh nghiệm, đã lăn lộn trong gian khổ, hy sinh của hai cuộc kháng chiến như: Hoàng Tùng, Trần Lâm, Hồng Hà, Hà Đăng, Hữu Thọ, Lưu Quý Kỳ, Quang Đạm, Thép Mới, Hồng Chương, Đào Tùng... dìu dắt, hướng dẫn, động viên và trao truyền ngọn lửa tình yêu nghề nghiệp.

Hơn ai hết, chúng tôi thấm nhuần nhận thức sâu sắc rằng, để thực sự xứng đáng là “chiến sĩ” trên mặt trận tư tưởng của Đảng, góp sức lực và trí tuệ vào việc bắc cây cầu nối vững chắc giữa Đảng với nhân dân, trở thành công cụ tổ chức, lãnh đạo của Đảng trong thực hiện những nhiệm vụ chính trị trọng đại của dân tộc, góp phần hiệu quả vào trách nhiệm “phò chính trừ tà”, bảo vệ những thành quả vĩ đại của cuộc cách mạng mà dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam, lớp lớp chiến sĩ cách mạng và nhân dân ta đã phải đánh đổi cả xương máu, mồ hôi và nước mắt để có được, người làm báo phải “mắt sáng, lòng trong, bút sắc”.

“Mắt sáng” là sự sáng suốt được dẫn dắt bởi trí tuệ, bởi hệ thống tri thức không ngừng được bồi dưỡng mở mang, bởi những kinh nghiệm sống của người làm báo được làm giàu mỗi ngày bằng trải nghiệm thực tế cuộc sống. “Mắt sáng” để người làm báo nhìn nhận, phân tích, đánh giá những sự kiện, những biểu hiện của cuộc sống nhằm phát hiện ra những vấn đề mới mẻ từ thực tiễn, nhận thức được những sự thật và bản chất bị khuất lấp đằng sau những sắc màu và lớp vỏ bên ngoài.

“Lòng trong” là đạo đức, lương tâm, tình yêu nghề nghiệp và ý thức trách nhiệm chính trị - xã hội của người làm báo, những phẩm chất để người làm báo có thể hoàn thành vai trò của người “chiến sĩ trên mặt trận” báo chí như lời Bác Hồ nhắc nhở. “Lòng trong” cũng là thứ để thôi thúc mỗi người làm báo dấn thân vào nghề nghiệp làm báo vì lợi ích của dân tộc, vì hạnh phúc của người dân, vì sự bền vững của chế độ, dám chấp nhận khó khăn phức tạp vì lẽ phải, thể hiện bản lĩnh trước những cám dỗ về mối lợi không chính đáng.

“Bút sắc” là tài năng, năng lực chuyên môn nghề nghiệp, khả năng sáng tạo tác phẩm, sản phẩm báo chí có thuyết phục và thu hút được công chúng, mang đến cho người dân nhận thức đúng đắn và cảm hứng tích cực trong lao động, sản xuất và cuộc sống. “Bút sắc” cũng là năng lực sử dụng các công cụ, phương tiện kỹ thuật, công nghệ tiên tiến, phương pháp, cách thức làm việc sáng tạo hiện đại, thích ứng nhanh và hiệu quả với những thay đổi của công nghệ, những biến động của thực tiễn.

Kính thưa các đồng chí!

Lịch sử 100 năm báo chí cách mạng Việt Nam rất đáng tự hào, song cũng là lời nhắc nhở chúng ta về một tầm nhìn tương lai cho nền báo chí cách mạng trong kỷ nguyên phát triển mới của dân tộc. Giờ đây, chúng ta đang đứng trước một thế giới biến đổi vô cùng nhanh chóng, phức tạp và khó dự báo. Khoa học, công nghệ, nhất là trí tuệ nhân tạo (AI), đang tác động vô cùng mạnh mẽ vào đời sống của nhân loại, làm đảo lộn cả lối sống, đảo lộn cả những nếp nghĩ, cách làm và nhiều vấn đề của xã hội. Trong bối cảnh chung ấy, vấn đề đặt ra là nền báo chí của chúng ta phải làm thế nào để tranh thủ tốt nhất những thời cơ thuận lợi, vượt qua những khó khăn, thách thức, hoàn thành sứ mệnh trước Đảng, nhân dân, trước dân tộc, góp phần đưa đất nước ta đến mục tiêu 100 năm thành lập nước và xa hơn nữa. Với tư cách cá nhân, và cũng là tâm nguyện của nhiều nhà báo, cơ quan báo chí mà tôi được biết, tôi xin được bày tỏ một vài điều mong muốn:

Thứ nhất, nếu truyền thống và tính chất đặc trưng của báo chí cách mạng là năng động, sáng tạo, luôn tiên phong trong cuộc sống, thì bây giờ đây chính là lúc cần thiết, bức thiết nhất để những người làm báo chúng ta thể hiện tinh thần ấy trong chuyển đổi số, chuyển đổi phương thức hoạt động chuyên môn, chuyển đổi tổ chức bộ máy quản lý điều hành hoạt động báo chí, thích ứng nhanh nhất với điều kiện thực tế và đáp ứng tích cực nhất yêu cầu của sự nghiệp cách mạng. Chuyển đổi số thực ra không chỉ là vấn đề công nghệ, mà quan trọng hơn và trước tiên chính là chuyển đổi con người từ nhận thức, quyết tâm chính trị, cách làm, cách tổ chức công việc, cách ứng dụng công nghệ hợp lý, đến sự đầu tư cho nhân lực, cho đào tạo lại đối với người làm báo, cho hạ tầng kỹ thuật.

Thứ hai, từ nhận thức rõ và đúng về tình thế của báo chí hiện nay phải đổi mới toàn diện, đồng bộ, mang tính cách mạng cả về nội dung, phương thức hoạt động, công nghệ sản xuất, phương tiện truyền phát thông điệp..., tất yếu dẫn đến yêu cầu đổi mới tổ chức hệ thống các cơ quan báo chí theo hướng tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực và hiệu quả. Trong điều kiện ấy, mỗi cơ quan báo chí, mỗi người làm báo đều phải năng động, sáng tạo, chủ động giải quyết vấn đề tổ chức, việc làm. Tuy nhiên, không thể thiếu sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, của mỗi địa phương thể hiện bằng những chính sách hợp lý trong sắp xếp nhân lực, đào tạo lại, tạo việc làm, sinh kế, chuyển đổi nghề cho những người làm báo không thuộc diện được bố trí trong bộ máy mới.

Thứ ba, từ bài học về vai trò của báo chí nước ta và thế giới trong 100 năm qua, mong rằng Đảng, Nhà nước, các địa phương, ban, ngành tiếp tục quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, có những quyết sách chiến lược lâu dài, nhất quán để phát triển nền báo chí Việt Nam ngày càng hùng mạnh, nhân văn, chuyên nghiệp, hiện đại, và thực sự là một công cụ hữu hiệu trong tổ chức, xây dựng và phát triển đất nước, một vũ khí sắc bén bảo vệ đất nước, bảo vệ chế độ, bảo vệ Đảng và bảo vệ nhân dân.

Một lần nữa, tôi xin được nói lời tri ân sâu sắc đến Chủ tịch Hồ Chí Minh và các thế hệ đi trước đã khai mở và làm nên lịch sử vẻ vang 100 báo chí cách mạng; xin được gửi gắm niềm tin cậy với những người đang kế tục sự nghiệp báo chí cách mạng với hy vọng về nền báo chí nước nhà phát triển rạng rỡ hơn, đóng góp to lớn hơn cho sự nghiệp xây dựng đất nước và hạnh phúc của nhân dân!

---------

(*) Đầu đề do Báo Hànộimới đặt