Chú trọng thực hiện tiêu chí "mềm"

Còn nhiều hạn chế

Theo báo cáo của Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam, cả nước hiện có xấp xỉ 2.000 xã đạt chuẩn NTM, chiếm 22% tổng số xã, tăng 4,9% so với năm 2015. Hiện bình quân cả nước đạt 13 tiêu chí NTM/xã, tăng 3 tiêu chí so với cùng kỳ năm 2015. Để đẩy mạnh xây dựng NTM ở những địa bàn đặc biệt khó khăn, Ban Chỉ đạo Chương trình đã hoàn thành Đề án xây dựng NTM vùng đồng bào dân tộc thiểu số khu vực biên giới tỉnh Điện Biên và Đề án thí điểm phát triển kinh tế xã hội, củng cố an ninh, quốc phòng gắn với xây dựng NTM các tỉnh biên giới Việt - Trung trên địa bàn tỉnh Lào Cai đến năm 2020 đã được phê duyệt.

Tuy đã đạt kết quả khả quan, nhưng tình hình xây dựng NTM vẫn còn một số hạn chế, khó khăn. Theo báo cáo của Ban Chỉ đạo, cả nước vẫn còn 326 xã chỉ đạt 5 tiêu chí (chiếm 3,6%) nên cần tập trung tháo gỡ khó khăn cho các xã này. Mặt khác, tổng nợ xây dựng cơ bản trong xây dựng NTM của cả nước là khoảng 15.212 tỷ đồng và chưa có giải pháp hữu hiệu để xử lý dứt điểm. Kinh phí bố trí cho xây dựng NTM cũng triển khai chậm.

Để tháo gỡ các khó khăn, từ ngày 15-6, Ban Chỉ đạo đã thành lập 3 đoàn công tác đi các tỉnh, thành phố để nắm tình hình, báo cáo Thủ tướng Chính phủ các biện pháp giải quyết. Tháng 4-2016, Bộ NN&PTNT đã có văn bản trình Thủ tướng Chính phủ tạm ứng kinh phí thực hiện chương trình NTM năm 2016; Văn phòng Chính phủ cũng đã có công văn đề nghị Bộ Tài chính bố trí, tuy nhiên đến nay vẫn chưa được giao kinh phí để thực hiện các nhiệm vụ thuộc kế hoạch năm 2016.

Đáng chú ý, chất lượng quy hoạch NTM còn nhiều hạn chế, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Phan Thị Mỹ Linh cho biết: Nhiều xã miền núi có diện tích đất tự nhiên rộng, khi triển khai xây dựng NTM mới lập quy hoạch chi tiết khu trung tâm, chưa lập quy hoạch chi tiết toàn xã nên việc triển khai khó khăn. Thực tế, khu vực nông thôn nước ta rộng lớn, việc quy hoạch xây dựng NTM lại làm đồng loạt trong thời gian ngắn, trong khi đội ngũ cán bộ làm công tác tư vấn quy hoạch nông thôn rất ít khiến chất lượng quy hoạch kém. Bên cạnh đó, tiêu chí môi trường ở hầu hết các xã đều trong tình trạng thiếu bền vững và là vấn đề bức xúc của xã hội, kể cả các xã đã được công nhận đạt chuẩn NTM.

Đẩy mạnh thực hiện các tiêu chí “mềm”

Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long đề xuất nên đưa thêm an toàn vệ sinh thực phẩm vào bộ tiêu chí trong xây dựng NTM, bởi vấn đề này có tác động đến cả người sản xuất và người tiêu dùng. Trong khi đó, Thứ trưởng Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch Huỳnh Vĩnh Ái lưu ý các địa phương không nên chạy theo thành tích, xây dựng nhà văn hóa quá lớn, tốn kém mà cần quan tâm đến sử dụng, khai thác nhà văn hóa sao cho hiệu quả.

Cố vấn Ban Chỉ đạo Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng NTM Lê Huy Ngọ lưu ý: Các địa phương cần đặc biệt quan tâm đến nhóm tiêu chí sản xuất để nâng cao đời sống người dân. Cũng theo ông Lê Huy Ngọ, xây dựng NTM phải bắt đầu từ đồng vào làng; từ xóm, thôn lên xã, làm từ cái mà người dân cần nhất thì mới thực sự hiệu quả. Do vậy, công tác tuyên truyền cần được đẩy mạnh để người dân hiểu và tích cực tham gia. Hiện nay, khoảng cách giàu nghèo và chênh lệch vùng miền còn rất lớn, Ban Chỉ đạo cần đặc biệt quan tâm đến các xã khó khăn để giúp các xã này nâng cao các tiêu chí.

Kết luận hội nghị, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ khẳng định: Chưa có chương trình nào đi vào cuộc sống nhanh và thu hút sự tham gia của toàn xã hội như chương trình xây dựng NTM. Thời gian qua, phát triển hạ tầng khu vực nông thôn đã tạo ra những đột phá lớn nên cần tiếp tục quan tâm, duy trì. Trong thời gian tới, các địa phương cần rà soát, bổ sung quy hoạch, đồng thời quan tâm đến các tiêu chí “mềm” như văn hóa, xã hội, môi trường, thu nhập của người dân... Đặc biệt, các xã sau khi được công nhận đạt chuẩn NTM cần hướng đến mục tiêu cao hơn là xây dựng NTM kiểu mẫu. Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nhận định: Mục tiêu đến hết năm 2020 có 50% số xã đạt chuẩn NTM là không đơn giản, bởi các xã còn lại đều rất khó khăn nên cần quyết tâm cao. Bên cạnh đó cần tập trung chỉ đạo dứt điểm nợ đọng vốn xây dựng NTM. Đối với việc huy động nguồn lực trong xây dựng NTM cần chuyển từ "Nhà nước và nhân dân cùng làm" sang nhân dân làm và nhà nước hỗ trợ để huy động tổng lực xã hội vào xây dựng NTM.