Chống lãng phí, ''vung tay quá trán''

Trong xã hội ta, thói lãng phí, “vung tay quá trán” đã trở thành bệnh trầm kha, gây nên hậu quả không chỉ là sự thất thoát vật chất nhìn thấy mà còn làm suy giảm niềm tin nghiêm trọng.

Lãng phí, “vung tay quá trán” trong các cơ quan, đơn vị của Đảng, Nhà nước là vấn đề thường gây bức xúc dư luận. Phổ biến là hiện tượng mua sắm vượt định mức; vẽ ra các công trình, dự án, xây dựng rồi nhưng không sử dụng, bỏ hoang hoặc sử dụng không hiệu quả, không đúng mục đích.

Gần đây, Thanh tra Chính phủ chỉ ra việc lãng phí 777 tỷ đồng đầu tư tại Khu Liên hợp thể thao quốc gia Mỹ Đình. Trong đó, đáng chú ý là hiện tượng một số thiết bị đang dùng được nhưng đã bị phá bỏ để đầu tư mới và quyết toán đội giá cao gấp 7,5 lần giá nhập khẩu.

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, qua đánh giá hơn 27.700 dự án đầu tư sử dụng vốn nhà nước, phát hiện 923 dự án có thất thoát, lãng phí. Trước đó, năm 2020, báo cáo đánh giá tổng thể kết quả đầu tư công năm 2019 của cơ quan này ghi nhận: 125 dự án thất thoát, lãng phí; 27 dự án đầu tư không hiệu quả. Hay như, một số cơ quan nhà nước chuyển trụ sở đến chỗ mới thì trụ sở cũ bị bỏ hoang hoặc sử dụng sai mục đích, không bàn giao lại cho địa phương.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến hiện tượng lãng phí, “vung tay quá trán” tại các cơ quan, đơn vị của Đảng, Nhà nước, trong đó nổi bật là do khi lập đề án, dự án tính toán thiếu chính xác, khoa học. Nhưng nguy hại nhất vẫn là hiện tượng cố tình lãng phí: Nhiều cán bộ, đảng viên có chức, có quyền chỉ đạo mua sắm trang bị quá định mức, dù đồ đạc hiện có vẫn đang sử dụng tốt; vẽ ra các dự án, xây dựng nhiều công trình "mượn tiếng" văn hóa, tổ chức các lễ hội, hội nghị, hội thảo... chỉ nhằm mục đích “đánh bóng” tên tuổi hoặc thậm chí qua đó để... giải ngân. Ngoài ra, do việc quản lý không tốt dẫn đến hiện tượng đội vốn, không ít công trình chậm đưa vào sử dụng, bị bỏ hoang, thất thoát, lãng phí vốn đầu tư.

2. Lãng phí, “vung tay quá trán” là một trong những dấu hiệu của tình trạng tham nhũng, tiêu cực. Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) về “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ” đã chỉ rõ, lãng phí cùng với tham nhũng, tiêu cực còn nghiêm trọng và tập trung vào số đảng viên có chức vụ trong bộ máy nhà nước. Phân tích sâu thì lãng phí còn có thể gây ra mất đoàn kết trong nội bộ cơ quan, đơn vị, địa phương; là nguyên nhân dẫn đến mất niềm tin trong nhân dân với cấp ủy, chính quyền và bộ máy lãnh đạo, quản lý.

Lâu nay, Đảng ta đã đề ra nhiều chủ trương, giải pháp nhằm ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng lãng phí, tham nhũng, tiêu cực. Mới nhất, Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng xác định: “Tiếp tục đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, lợi ích nhóm…” là nhiệm vụ thành phần số một trong 6 nhiệm vụ trọng tâm của nhiệm kỳ này.

Để thực hiện tránh lãng phí, “vung tay quá trán” thì cần làm tốt một số giải pháp. Trước hết là tăng cường năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của cấp ủy, đặc biệt là phát huy vai trò của đội ngũ cán bộ chủ chốt. Trong thông cáo báo chí kỳ họp thứ bảy, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã chỉ ra những yếu kém, khuyết điểm về xây dựng quy chế và vận hành quy chế lãnh đạo ở Ban Thường vụ Đảng ủy Cảnh sát biển Việt Nam nhiệm kỳ 2015-2020 và một số cán bộ, đảng viên liên quan. Đây là bài học cảnh tỉnh nóng hổi cho thấy, khi công tác lãnh đạo của Đảng trong mỗi đơn vị bị buông lỏng dễ dẫn đến vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, nguyên tắc tự phê bình và phê bình, quy chế làm việc, cuối cùng là lãng phí, tiêu cực, tham nhũng.

Mặt khác, cần mở rộng dân chủ thực chất trong quy hoạch và tổ chức thực hiện quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, nhằm phát huy vai trò giám sát, phản biện của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và quần chúng nhân dân. Duy trì, thực hiện nghiêm Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, nhất là trong sử dụng các nguồn lực xã hội, tài nguyên thiên nhiên. Phải có cơ chế, quy định rõ ràng trong thực hiện chủ trương xã hội hóa, không để xã hội hóa trở thành “bình phong” để trục lợi.

Đặc biệt, cần đẩy mạnh hơn nữa cải cách hành chính, cắt giảm tối đa những hội nghị, hội thảo, tổ chức sự kiện không thiết thực. Đẩy mạnh thực hiện tinh giản biên chế, xóa bỏ cơ chế “biên chế suốt đời”, mở rộng cơ chế khoán việc kèm theo khoán quỹ lương và chi phí hành chính kết hợp ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số.

Ở tầm vi mô, nhất là ở các cơ quan, đơn vị, địa phương, cần chống bệnh hình thức, bệnh thích "hoành tráng", hạn chế tối đa lễ kỷ niệm, phát động thi đua rình rang... để tránh lãng phí, “vung tay quá trán”, nhất là trong bối cảnh dịch Covid-19 hiện nay. Bên cạnh đó, kiên quyết ngăn chặn hiện tượng lập quỹ đen, biến báo hóa đơn, chứng từ để thanh toán từ ngân sách. Bản thân mỗi cán bộ, đảng viên cũng phải tự mình tu dưỡng, học tập và làm theo tấm gương tiết kiệm của Bác Hồ, hằng ngày thực hành và cổ vũ tinh thần tiết kiệm, tránh xa hoa, lãng phí trong cả việc chung cũng như việc riêng.

Thực tế, công tác chống lãng phí đã và đang được Đảng, Nhà nước chỉ đạo thực hiện quyết liệt, đòi hỏi các đơn vị, địa phương, nhất là cấp cơ sở và từng cán bộ, đảng viên phải chú trọng đúng mức, tiết kiệm cho nguồn lực chung của xã hội. Phê bình, lên án hiện tượng “vung tay quá trán”, kịp thời phát hiện và dứt khoát ngăn chặn lãng phí... là việc cần làm thường xuyên, liên tục, từ đó góp phần vào công cuộc xây dựng, chỉnh đốn Đảng và tạo hiệu ứng tích cực trong toàn xã hội.