“Chết ở Venice” từ tiểu thuyết đến tác phẩm điện ảnh kinh điển

(HNMO)- Vào 14h ngày 4/8/2012, tại trung tâm TPD (tầng 4, tòa nhà Hội Điện ảnh - 51 Trần Hưng Đạo), sẽ diễn ra chương trình Từ sách lên màn ảnh giới thiệu tác phẩm điện ảnh nổi tiếng “Chết ở Venice”. Trong chương trình này, khán giả sẽ được thưởng thức lại bộ phim kinh điển “Death in Venice” (1971). Sau buổi chiếu sẽ là phần giao lưu, trao đổi với 2 vị khách mời: Nhà phê bình Phạm Xuân Nguyên, Nhà văn Nguyễn Trương Quý về vấn đề chuyển thể.

Tiểu thuyết Chết ở Venice (1911): là một tiểu thuyết ngắn của nhà văn Đức Thomas Mann (1875 – 1955, Nobel văn học năm 1929), được đánh giá là kiệt tác của văn học thế giới thế kỉ XX.

Cuốn chuyện kể về chuyến thăm thú thành phố Venice của nhà văn Gustav von Aschenbach, “người nghệ nhân cần cù”, “cây bút chín chắn và tinh xảo”, “kỉ luật tự tu dưỡng rèn luyện”… Trong chuyến đi đó, ông đã say mê, cuồng vọng trước vẻ đẹp hình thể của một cậu bé Ba Lan tên là Tadzio, làm Aschenbach “liên tưởng đến những tác phẩm điêu khắc Hy Lạp thời kì hoàng kim nhất”. Kể từ giây phút nhìn thấy Tadzio, người nghệ sĩ tiên phong kia bị đẩy vào cuộc biện luận nội tâm phức tạp, căng thẳng, vừa đau đớn vừa hạnh phúc về một định đề tưởng đã ngã ngũ bởi các lời lẽ kinh viện: cái đẹp và đạo đức. Không may, một trận dịch bí ẩn tràn xuống Venice và Aschenbach, trên hành trình “nguy hiểm đầy cám dỗ”, “tội lỗi và lầm lạc”, đã chết lặng lẽ như lữ khách vô danh... Dù phần lớn sự nghiệp văn học của Thomas Mann được nhắc nhiều bởi những bộ tiểu thuyết vĩ đại như Gia đình Buddenbrook (1901), Ngọn núi thần (1924) thì Chết ở Venice vẫn xứng đáng là kiệt tác của văn học thế giới thế kỉ XX.

Bộ phim “Chết ở Venice” được đạo diễn danh tiếng Luchino Visconti (1906-1976) dựng thành phim vào năm 1971. Những thay đổi về lai lịch nhân vật, sự thêm bớt các chi tiết có khả năng đẩy diễn biến câu chuyện theo hướng mổ xẻ tâm lí trong hi vọng và tuyệt vọng, và đặc biệt, những khung cảnh tráng lệ được đuổi theo liên tiếp trong những cú máy dài đã làm bật nổi cuộc tìm kiếm cái đẹp và nỗi cô đơn, dằn vặt khổ tâm của người nghệ sĩ. Âm nhạc cũng là một điểm nhấn hoàn hảo cho bộ phim khi đạo diễn đã sử dụng một phần di sản âm nhạc của Gustav Mahler (1860-1911) như cách để ám chỉ cuộc đời nhạc sĩ thiên tài người Áo này. Chính nhờ âm nhạc, người ta sẽ thấy bộ phim mang tính cách của sự quyết liệt phơi mở tất cả tình cảm trìu mến, thiết tha, và sức chịu đựng tận cùng để được viên mãn trong những gì mình theo đuổi, dù phải chết.