Chấm dứt một số hiện tượng thương lái nước ngoài nhũng loạn thị trường

ĐB Mã Điền Cư cho rằng “Phải chăng đó là sự yếu kém trong công tác quản lý nhà nước, của các cấp chính quyền từ TƯ đến cơ sở, trong đó có Bộ Công thương. Quan trọng hơn là sự thiếu trách nhiệm và buông lỏng quản lý trong những lĩnh vực này?”. ĐB Huỳnh Nghĩa (Đà Nẵng) đặt câu hỏi: “Phải chăng pháp luật còn nhiều kẽ hở, trách nhiệm của bộ trưởng còn chung chung?”. ĐB Nguyễn Ngọc Phương (Quảng Bình) lại đưa ra nghi vấn: “Có hay không các thương lái trong nước tiếp tay cho thương lái nước ngoài làm rối loạn thị trường?”.

Trả lời những câu hỏi trên, Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng cho biết đã chủ trì, phối hợp cùng Bộ NN&PTNT và các cơ quan chức năng, đặc biệt là các địa phương tìm hiểu, nắm vững tình hình, có giải pháp cụ thể. Trước hết là xem lại các quy định, khung pháp lý về quản lý Nhà nước thực hiện Luật Thương mại và Luật cạnh tranh. Theo tinh thần của những quy định này, những thương nhân, thương lái không có sự hiện diện thương mại ở Việt Nam không được phép trực tiếp tham gia vào thu mua các mặt hàng ở Việt Nam mà phải thông qua các DN trong nước có tư cách pháp nhân, ký hợp đồng. Trên thực tế có một số thương nhân nước ngoài chưa thực hiện quy định này, đặc biệt trong thu mua hàng thủy sản.

Bộ Công thương phối hợp chỉ đạo việc kiểm tra, yêu cầu các sở, chi cục quản lý  thị trường tiến hành đánh giá, nắm bắt, xử lý nghiêm hành vi vi phạm của một số thương nhân, thương lái nước ngoài từ năm 2013 trở về trước. Kết quả đã có bước cải thiện. Đầu năm 2014, qua một số thông tin, dư luận phản ánh tình hình thương nhân nước ngoài tiếp tục có những vi phạm trong những quy định thương mại của Việt Nam, nổi bật lên là một số thương nhân thu mua gom cây huyết đằng ở Kon Tum, cho Chi cục quản lý thị trường, Sở Công thương kiểm tra ngay và được báo cáo trên thực tế không có hiện tượng trên, chỉ có một số cá nhân, DN trong nước thu mua làm thuốc nam.

Tương tự, Bộ đã kiểm tra và làm rõ không còn hiện chuyện thương lái nước ngoài thu mua cây cu li ở Nghệ An; mua thảo quả ở Hà Giang. Tại Vĩnh Long, sau khi bà con địa phương được tuyên truyền, giải thích; chỉ đạo người đứng ra mua phải có hợp đòng, tư cách pháp nhân, các thương lái nước ngoài thu gom lượng lớn lá khoai lang non đã rút luôn, không tiến hành thu mua nữa.

Tuy nhiên, Bộ trưởng nhận định tình hình vẫn có thể diễn ra phức tạp trong thời gian tới nếu buông lỏng quản lý. Người đứng đầu ngành công thương cũng nhận trách nhiệm trong công tác quản lý thị trường, dù đã có cố gắng, có sự hỗ trợ của các bộ ngành liên quan nhưng vẫn để xảy ra những tình trạng như ĐB nêu.

Giải pháp được đưa ra trong thời gian tới là tiếp tục rà soát lại, hoàn thiện khung pháp lý về quản lý thị trường, trong đó có kiểm soát hoạt động của thương nhân, thương lái nước ngoài không để ảnh hưởng đến hoạt động thương mại. Trên thực tế xuất khẩu các mặt hàng nông sản chiếm tỷ trọng quan trọng, trong đó có một phần xuất khẩu do DN VN thu mua tại trong nước; tăng cường công tác tuyên tuyền, phổ biến để người dân nắm vững hơn quy định của pháp luật, cảnh giác với hành vi vi phạm trong hoạt động thu mua, tiêu thụ sản phẩm nông sản…

Vừa qua, Bộ Công Thương phối hợp với Bộ NN& PTNT tổ chức hội nghị ở 3 miền để cùng bàn bạc và thống nhất biện pháp định hướng cho nông dân, trong đó nhấn mạnh cơ quan chức năng phải tích cực vào cuộc để giải quyết ngay những bất cập gây thiệt hại cho nông dân trong sản xuất, kinh doanh nông sản.

Về vai trò của những thương lái trong nước, Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng nhận định đội ngũ này có vai trò rất quan trọng, nếu mang lại lợi ích chung,  đảm bảo lợi ích bà con nông dân thì cần khuyến khích. Nhưng nếu có tiêu cực như mua nguyên liệu rẻ của bà con nông dân mà bán giá cao cho thương lái nước ngoài thì phải hạn chế ngay.

Trước yêu cầu cần chấm dứt tình trạng thu mua nông-thủy sản của thương lái nước ngoài gây nhiễu loạn thị trường và sản xuất trong nước mà các ĐBQH đặt ra, Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng cho biết Nhà nước đã quy định khá nhiều văn bản quy định về thương mại, nhưng cái khó ở đây là nâng cao hiệu quả, hiệu lực quản lý thị trường của ngành Công Thương trong bối cảnh tự do thương mại hóa toàn cầu. Vì vậy, Bộ Công thương sẽ tăng cường phối hợp với các bộ, ngành và các địa phương để giải quyết tồn tại này, trong đó vai trò của chính quyền địa phương là rất quan trọng.