Cấp bách cải cách tổng thể chính sách tiền lương

Cách tính hiện hành không còn phù hợp

Thực hiện Nghị quyết số 27-NQ/TƯ ngày 21-5-2018, Hội nghị lần thứ bảy, Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về cải cách chính sách tiền lương đối với cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang và người lao động trong doanh nghiệp, Chính phủ đã ban hành nghị quyết, giao Bộ Nội vụ chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan xây dựng 6 nội dung cụ thể của chế độ tiền lương mới theo chức vụ, chức danh, vị trí việc làm. Đồng thời, gắn với lộ trình sắp xếp tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế hưởng lương từ ngân sách nhà nước và các giải pháp tài chính tạo nguồn cho cải cách tiền lương.

Tuy nhiên, từ năm 2020 đến nay, vì tác động bất lợi của nhiều yếu tố, đặc biệt là đại dịch Covid-19 khiến nền kinh tế và ngân sách nhà nước gặp nhiều khó khăn, nên Trung ương đã xem xét, quyết định lùi thời điểm thực hiện chính sách tiền lương mới theo Nghị quyết số 27-NQ/TƯ.

Trong thời gian chưa thực hiện tổng thể cải cách chính sách tiền lương theo Nghị quyết số 27-NQ/TƯ, thực hiện nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ đã ban hành nghị quyết điều chỉnh mức lương cơ sở từ 1.490.000 đồng/tháng lên 1.800.000 đồng/tháng (tăng thêm 20,8%) từ ngày 1-7-2023 đối với cán bộ, công chức, viên chức và lực lượng vũ trang. Việc điều chỉnh mức lương cơ sở này nhằm giảm bớt khó khăn trong đời sống của người hưởng lương và phụ cấp từ ngân sách nhà nước.

Tuy nhiên, chính sách tiền lương đối với cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang và người lao động trong doanh nghiệp đã bộc lộ những hạn chế. Đó là chính sách tiền lương trong khu vực công còn phức tạp, thiết kế hệ thống bảng lương chưa phù hợp với vị trí việc làm, chức danh và chức vụ lãnh đạo, còn mang nặng tính bình quân, không bảo đảm được cuộc sống, chưa phát huy được nhân tài, chưa tạo được động lực để nâng cao chất lượng và hiệu quả làm việc của người lao động…

Quan tâm đến vấn đề này, Trưởng phòng Nội vụ huyện Thanh Trì Nguyễn Văn Lợi cho biết: Với cách tính lương hiện tại, nhiều cán bộ, công chức không đủ bảo đảm cuộc sống nên không yên tâm công tác, nếu có cơ hội tốt hơn là họ dễ từ bỏ cơ quan nhà nước, dẫn đến cơ quan nhà nước không thu hút được người tài. Do đó, việc cải cách tiền lương thực sự là vấn đề cấp bách, đặc biệt là đối với cán bộ, công chức cấp xã...

Mới đây, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà đã ký báo cáo của Chính phủ gửi đại biểu Quốc hội về công tác quản lý cán bộ, công chức. Báo cáo cũng chỉ ra những tồn tại, hạn chế trong công tác quản lý cán bộ, công chức, một trong những nguyên nhân chủ quan là tiền lương và thu nhập của cán bộ, công chức còn thấp, chưa thực sự tạo động lực, khuyến khích đội ngũ cán bộ, công chức tâm huyết, toàn tâm, toàn ý, cống hiến trong quá trình thực thi công vụ.

Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung nhận định, thời gian qua, nhiều cán bộ, công chức, viên chức, người lao động đã bỏ việc vì lương thấp.

“Cú hích” cho thị trường lao động

Báo cáo của Chính phủ gửi đại biểu Quốc hội về công tác quản lý cán bộ, công chức nêu: “Chính phủ sẽ trình Trung ương, Quốc hội việc thực hiện cải cách tổng thể chính sách tiền lương mới theo Nghị quyết 27-NQ/TƯ từ 1-7-2024”. Đây cũng là nội dung quan trọng được Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính thay mặt Bộ Chính trị điều hành thảo luận trong ngày làm việc thứ hai (3-10) tại Hội nghị lần thứ tám, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII.

Trước đó, thông tin tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 9-2023 cho biết, những năm qua, trong bối cảnh vừa phải phòng, chống và khắc phục hậu quả đại dịch Covid-19, vừa phải bảo đảm an sinh xã hội, ngân sách vẫn tiết kiệm được 500.000 tỷ đồng để chuẩn bị cải cách tiền lương trong các năm 2024, 2025 và 2026 theo Nghị quyết số 27-NQ/TƯ của Trung ương khóa XII.

Đề cập vấn đề cải cách tiền lương tại Diễn đàn Kinh tế - Xã hội Việt Nam 2023 với chủ đề “Tăng cường năng lực nội sinh, kiến tạo động lực cho tăng trưởng và phát triển bền vững” (ngày 19-9-2023), Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ khẳng định, sớm thực hiện cải cách chính sách, cải cách tiền lương một cách căn bản trong năm 2024 cũng là một “cú hích” cho thị trường lao động và góp phần kích cầu tiêu dùng nội địa.

Theo Nghị quyết số 27-NQ/TƯ, thiết kế cơ cấu tiền lương mới gồm: Lương cơ bản (chiếm khoảng 70% tổng quỹ lương) và các khoản phụ cấp (chiếm khoảng 30% tổng quỹ lương). Bổ sung tiền thưởng (quỹ tiền thưởng bằng khoảng 10% tổng quỹ tiền lương của năm, không bao gồm phụ cấp). Xây dựng, ban hành hệ thống bảng lương mới theo vị trí việc làm, chức danh và chức vụ lãnh đạo thay thế hệ thống bảng lương hiện hành; chuyển xếp lương cũ sang lương mới, bảo đảm không thấp hơn tiền lương hiện hưởng.

Cũng không ngẫu nhiên khi nhiều chuyên gia đã khẳng định, kinh tế - xã hội chúng ta có phát triển đến đâu thì cuối cùng cũng là nhằm phục vụ con người. Do đó, chúng ta phải xác định được nguồn lực để tăng lương cho cán bộ, công chức chính là nguồn lực cho đầu tư phát triển. Việc này không chỉ là cải thiện đời sống cán bộ, công chức, viên chức mà còn khiến các cán bộ, công chức nêu cao tinh thần trách nhiệm, niềm tin đối với Nhà nước...

Ông Bùi Sỹ Lợi, chuyên gia cao cấp của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội:
Cần tiếp tục thực hiện tốt việc tinh giản biên chế

Chi tiền lương cho cán bộ, công chức, viên chức chính là chi cho đầu tư phát triển. Phải bảo đảm cho tiền lương thực sự là động lực quan trọng thúc đẩy cán bộ, công chức, viên chức nâng cao năng lực thực thi công vụ có hiệu quả hơn, giảm thiểu tham nhũng.

Bản chất của tiền lương là cùng với sự phát triển của nền kinh tế thị trường, tiền lương phải tiệm cận với giá trị sức lao động trên thị trường, hướng tới sự công bằng, thực chất. Bên cạnh đó, tiền lương phải theo quan hệ cung cầu lao động nhưng bản chất tiền lương hiện nay của chúng ta chưa đáp ứng được yêu cầu đó.

Thực tế, tiền lương thấp còn kéo theo năng suất lao động thấp. Do đó, tiền lương thấp không trở thành động lực để tăng năng suất lao động. Trong năm 2024, chúng ta cần tiếp tục thực hiện tốt việc sắp xếp bộ máy và tinh giản biên chế - yếu tố tiên quyết của cải cách chính sách tiền lương.

Đặc biệt là phải tạo được nguồn lực để cải cách chính sách tiền lương, thông qua tinh giản biên chế, tiết kiệm chi, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, từ phòng chống tham nhũng...

Bà Nguyễn Linh Chi, Viện Chiến lược phát triển (Bộ Kế hoạch và Đầu tư):
Công chức, viên chức cần có mức lương xứng đáng

Tìm hiểu Nghị quyết số 27-NQ/TƯ ngày 21-5-2018, Hội nghị lần thứ bảy, Ban Chấp hành Trung ương khóa XII, tôi thấy thiết kế cơ cấu tiền lương mới gồm: Lương cơ bản (chiếm khoảng 70% tổng quỹ lương) và các khoản phụ cấp (chiếm khoảng 30% tổng quỹ lương). Bổ sung tiền thưởng (quỹ tiền thưởng bằng khoảng 10% tổng quỹ tiền lương của năm, không bao gồm phụ cấp). Cùng với đó, xây dựng, ban hành hệ thống bảng lương mới theo vị trí việc làm, chức danh và chức vụ lãnh đạo thay thế hệ thống bảng lương hiện hành...

Tôi cho rằng, nội dung Nghị quyết số 27-NQ/TƯ có sự thay đổi rất đáng kể chứ không đơn thuần là tăng lương. Việc cải cách tiền lương này có ý nghĩa rất quan trọng trong việc xây dựng chế độ tiền lương mới, bảo đảm mục tiêu xây dựng hệ thống chính sách tiền lương quốc gia một cách khoa học, minh bạch, phù hợp với tình hình thực tiễn đất nước.

Mỗi công chức, viên chức cần có mức lương xứng đáng với năng lực, trình độ, khối lượng công việc đảm nhận, bảo đảm đi làm không chỉ nuôi được bản thân mà còn nuôi gia đình, con cái.

Bà Nguyễn Thị Ánh Tuyết, công chức tư pháp - hộ tịch UBND phường Quán Thánh (quận Ba Đình):
Trả lương theo vị trí việc làm là phù hợp

Thời gian qua, công chức, viên chức cũng xin nghỉ việc nhiều vì nhiều lý do nhưng một phần do mức lương chưa đủ để họ tận tâm cống hiến cho nền công vụ.

Hiện nay, công việc, yêu cầu công việc và trách nhiệm quá lớn so với chế độ chính sách đãi ngộ. Ngoài chức danh công chức, hầu như mọi người đều thực hiện các nhiệm vụ khác do lãnh đạo phân công, kiêm nhiều nhiệm vụ nên khối lượng công việc lớn, phải làm ngoài giờ nhiều mới hoàn tất, kèm theo đó là các áp lực công việc.

Việc trả lương nên tính toán dựa trên vị trí việc làm để đúng với năng lực thực chất, khả năng đáp ứng yêu cầu công việc của cán bộ, công chức, viên chức. Thực tế, mỗi công chức hộ tịch - tư pháp, công chức văn hóa - xã hội, công chức văn phòng - thống kê… có sự khác nhau về chức năng, nhiệm vụ cũng như về yêu cầu và áp lực công việc. Vì vậy, tôi mong muốn, công chức, viên chức đi làm cần có mức lương phù hợp, bảo đảm nhu cầu đời sống để từng cá nhân yên tâm công tác.

Phong Thu - Minh Vũ ghi