Cần tiếp sức bằng chính sách mạnh

Tuy nhiên, nhìn rộng ra toàn cảnh thị trường, vấn đề quan trọng vẫn là phải có chính sách mạnh và đồng bộ, khuyến khích doanh nghiệp chủ động tham gia đầu tư phát triển nhà ở xã hội, cùng với đó là cơ chế để thị trường điều tiết, phát triển loại nhà ở giá cả phù hợp phục vụ nhu cầu ở thực thay cho nhà ở cao cấp phục vụ đầu cơ.

Có thể thấy cấu trúc cung - cầu nhà ở trên thị trường bất động sản đang bị lệch rất nghiêm trọng. Theo số liệu thống kê trong quý III-2025, khu vực Hà Nội tiếp tục dẫn đầu cả nước về tốc độ tăng trưởng giá bán chung cư, đạt mức trung bình 78,9 triệu đồng/m², tăng khoảng 5% so với quý trước. Trong cơ cấu nguồn cung căn hộ chung cư mở bán mới, căn hộ hạng sang và siêu sang có xu hướng tăng mạnh, chiếm 42% tổng nguồn cung. Trong khi đó, căn hộ bình dân có tỷ trọng rất nhỏ, khoảng 3%, đều là các dự án nhà ở xã hội.

Dù nhu cầu nhà ở giá rẻ cho người thu nhập trung bình, thu nhập thấp rất lớn, nhưng doanh nghiệp và thị trường lại chủ yếu tập trung vào phân khúc cao cấp, lợi nhuận lớn hơn, điều này dẫn đến việc người dân có điều kiện tài chính hạn chế khó tiếp cận được loại hình nhà ở phù hợp. Một trong những nguyên nhân chính là do đầu tư nhà ở xã hội hiện nay chưa thật sự hấp dẫn đối với doanh nghiệp. Lợi nhuận định mức thấp, thủ tục hành chính còn rườm rà, quỹ đất sạch khó tiếp cận, trong khi thời gian thu hồi vốn kéo dài. Nhiều doanh nghiệp dù có thiện chí tham gia nhưng phải chùn bước vì gặp trở ngại về cơ chế. Do đó, cùng với việc chọn lọc và giao nhiệm vụ cho các doanh nghiệp lớn, điều quan trọng hơn là cần một hệ thống chính sách đủ mạnh để khuyến khích, hỗ trợ và bảo đảm lợi ích chính đáng cho doanh nghiệp khi xây dựng nhà ở xã hội.

Theo đó, các chính sách ưu đãi về tín dụng, miễn giảm thuế, hỗ trợ giải phóng mặt bằng, rút ngắn thủ tục đầu tư, ưu tiên tiếp cận đất sạch - tất cả cần được thiết kế cụ thể, thực chất và dễ thực thi. Các bộ ngành và địa phương phải đồng bộ trong cách làm, tránh tình trạng “trên nóng dưới lạnh”, khiến doanh nghiệp mất niềm tin. Đồng thời, cần có cơ chế kiểm soát chất lượng, giá bán, bảo đảm đúng đối tượng được thụ hưởng chính sách, tránh trục lợi, không để nhà ở xã hội biến tướng thành sản phẩm đầu cơ.

Một hướng đi khác cũng cần được chú trọng là khuyến khích đa dạng hóa mô hình phát triển nhà ở xã hội, không chỉ trông chờ vào ngân sách hoặc doanh nghiệp lớn, mà mở rộng hợp tác công - tư (PPP), huy động nguồn lực xã hội thông qua các quỹ phát triển nhà ở, quỹ đất xen kẽ trong các khu đô thị mới. Nhà nước giữ vai trò “nhạc trưởng”, định hướng quy hoạch, kiểm soát tiêu chuẩn, còn doanh nghiệp thực hiện theo nguyên tắc minh bạch, hiệu quả, hài hòa lợi ích.

Tại các địa phương có nhu cầu lớn về nhà ở xã hội, việc triển khai chương trình “1 triệu căn nhà ở xã hội giai đoạn 2021-2030” phải là nhiệm vụ trọng tâm, gắn với quy hoạch phát triển đô thị, giao thông, hạ tầng đồng bộ. Không chỉ xây nhà giải quyết chỗ ở, mà phải tạo không gian sống phù hợp, đáng sống cho người dân, góp phần hình thành các khu đô thị nhân văn, bền vững.

Để chính sách đi vào cuộc sống cũng cần lắng nghe tiếng nói của doanh nghiệp, tháo gỡ khó khăn cụ thể, tạo môi trường đầu tư minh bạch, ổn định. Khi doanh nghiệp yên tâm đầu tư, có lợi nhuận hợp lý, nhà ở xã hội mới có thể phát triển lâu dài, bền vững, đáp ứng được kỳ vọng của người dân và mục tiêu an sinh của Chính phủ.

Làm nhà ở xã hội không chỉ là nhiệm vụ kinh tế, mà còn là trách nhiệm xã hội, là thước đo của sự phát triển hài hòa, bao trùm. Chủ trương đã có, quyết tâm đã rõ, điều cần lúc này là hành động cụ thể, đồng bộ và hiệu quả - để mỗi người dân đều có cơ hội sở hữu một mái ấm, phù hợp với thu nhập, đúng nghĩa “an cư lạc nghiệp”.