Cần đấu giá quỹ đất bên đường mới xây dựng

Theo tính toán từ Bộ Tài chính, số thu ngân sách từ đất nếu khai thác hiệu quả có thể đạt hàng tỷ USD/năm, giảm bớt gánh nặng cho ngân sách. Thực tế hiện nay, việc khai thác thiếu hiệu quả nguồn lực này mang lại lãng phí lớn.

Theo Cục Quản lý công sản, kết quả thu ngân sách nhà nước từ đất giai đoạn 2002 - 2010 cho thấy, số thu từ đất đã tăng không ngừng, từ 5.486 tỷ đồng (4,43%) năm 2002 tăng lên 67.767 tỷ đồng (11,21%) năm 2010 nhưng vẫn còn thấp so với nguồn lực thực tế.

Trên thực tế, mặc dù chiếm giữ những mặt bằng đắc địa nhưng nhiều đơn vị không sử dụng hết vào mục đích sản xuất kinh doanh. Có những đơn vị lợi dụng chính sách ưu đãi về đất để kinh doanh bất động sản hưởng chênh lệch. Thậm chí, có hiện tượng nhà đất bị chiếm dụng hoặc bỏ trống nhà đất, trong khi các thành phần kinh tế khác thiếu mặt bằng để sản xuất kinh doanh.

GS. Đặng Hùng Võ, nguyên thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cho rằng dù yêu cầu bảng giá đất phải phù hợp với thị trường, nhưng hiện nay chưa xác định cụ thể giá thị trường, hợp đồng mua bán thường ghi thấp hơn rất nhiều để né thuế.

Hơn nữa, bảng giá đất do UBND tỉnh, thành phố ban hành chỉ làm căn cứ thu thuế, phí và thất thu tài chính đất đai cũng căn cứ chưa sát thực tế…

Nhằm khắc phục những bất cập hiện tại, Bộ Tài chính đã có dự thảo Đề án khai thác nguồn lực tài chính từ đất đai và tài sản nhà nước phục vụ phát triển kinh tế-xã hội giai đoạn 2011-2012, đang lấy ý kiến rộng rãi các Bộ, ngành, chuyên gia đất đai…

Theo dự thảo, sẽ có hai phương án thu ngân sách từ đất đai. Phương án 1, tổng số thu ngân sách nhà nước từ đất (tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, thuế sử dụng đất phi nông nghiệp, thuế chuyển nhượng quyền sử dụng đất) bình quân là 81.646 tỷ đồng/năm.

Phương án 2, tổng số thu ngân sách nhà nước từ đất bình quân là 98.624 tỷ đồng/năm với giả định giá đất tăng 20% (không tính trượt giá) và có dự kiến phát sinh thêm khoản thu đối với thuế tài sản. Theo đó, dự kiến ngân sách nhà nước sẽ thu được 4 - 5 tỷ USD mỗi năm từ đất đai trong 10 năm tới.

Đặc biệt, theo Bộ Tài chính, quá trình Nhà nước đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng giao thông tạo ra giá trị chênh lệch rất lớn của quỹ đất hai bên đường, nhất là tại các vị trí có lợi thế thương mại ở các đô thị có giá đất cao.

Trong khi đó, cơ chế hiện hành chưa tạo lập được hành lang pháp lý đủ mạnh để Nhà nước điều tiết nguồn lực này theo hướng đây là nguồn lực tài chính to lớn, quan trọng. Do đó, cần thiết phải có chế tài đủ mạnh theo hướng tổ chức bán đấu giá đối với quỹ đất 2 bên đường để tạo thêm nguồn lực phát triển kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ.