Cách nào để Việt Nam đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao? Bài 3: Không bỏ quên thị trường trong nước

Kích thích tiêu dùng sẽ góp phần quan trọng hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng trên 8% trong năm 2025. Tuy nhiên, để thúc đẩy tiêu dùng trong nước, rất cần thực hiện nhiều chính sách đồng bộ, như kích cầu mua sắm, phát triển du lịch và quan trọng hơn cả là nâng cao thu nhập và tăng tích lũy cho người dân.

Tiêu dùng vẫn dưới tiềm năng

Số liệu thống kê cho thấy, tiêu dùng nội địa đang yếu hơn kỳ vọng khiến tăng trưởng của lĩnh vực này có xu hướng giảm dần. Cụ thể, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tháng 1-2025 trên địa bàn Hà Nội ước đạt 84,9 nghìn tỷ đồng, tăng 8,6% so với tháng 12-2024 và tăng 26,4% so với cùng kỳ năm 2024. Đây là mức tăng trưởng thấp so với bình quân 5 năm trước dịch Covid-19 (giai đoạn 2015-2019). Điều đó cũng cho thấy, tâm lý "thắt lưng buộc bụng" và ưu tiên tích lũy tài chính của các hộ gia đình diễn ra khá phổ biến trong thời gian qua, khi mức thu nhập bị ảnh hưởng bởi cơ cấu việc làm đang thay đổi mạnh.

Anh Nguyễn Mạnh Hùng (phố Hoàng Đạo Thúy, quận Cầu Giấy) cho biết, bước qua dịch Covid-19, thói quen tiêu dùng của mọi người đã có nhiều thay đổi, mọi khoản chi tiêu tiết giảm, tiết kiệm hơn, ưu tiên nhiều hơn cho chăm sóc sức khỏe và nhu cầu thiết yếu.

Còn theo chị Nguyễn Minh Anh, chủ một cửa hàng quần áo trên phố Thái Thịnh (quận Đống Đa), nếu những năm trước, doanh thu mỗi tháng của cửa hàng đến hàng chục triệu đồng, thì năm 2024 giảm tới 70-80%, có ngày cửa hàng không bán được sản phẩm nào.

Báo cáo mới đây của Công ty cổ phần Chứng khoán MB (MBS) cho thấy, năm 2024, sự thận trọng trong chi tiêu của người tiêu dùng khiến tăng trưởng doanh số bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng không có nhiều cải thiện. Phân tích về vấn đề này, Vụ trưởng Vụ Thống kê Thương mại và Dịch vụ (Tổng cục Thống kê) Đinh Thúy Phương nhận định, chi tiêu đối với các dịch vụ xã hội như lưu trú, ăn uống, du lịch lữ hành, vui chơi, giải trí… đều giảm so với trước dịch Covid-19. Điều này phản ánh người dân có xu hướng chi tiêu tiết kiệm hơn và chủ yếu chỉ mua sắm, tiêu dùng ở các nhóm hàng thiết yếu phục vụ đời sống.

Tạo việc làm, ưu tiên kích cầu tiêu dùng trong nước

Theo phương pháp chi tiêu, GDP được đóng góp bởi các yếu tố: Tiêu dùng, đầu tư, chi tiêu Chính phủ và thương mại ròng. Ước tính, tiêu dùng đóng góp khoảng 50-55%, đầu tư khoảng 30-35%, chi tiêu Chính phủ khoảng 10%, thương mại ròng khoảng 5%. Như vậy, để thúc đẩy tăng trưởng GDP, Chính phủ cần tập trung mạnh vào thúc đẩy tiêu dùng và đầu tư, đồng thời tăng cường hoạt động thương mại.

Để đạt mức tăng trưởng cao, các chuyên gia kinh tế cho rằng, cần thúc đẩy nhu cầu tiêu dùng nội địa thông qua các chương trình kích cầu, trong đó có sự tham gia của cả cơ quan quản lý, doanh nghiệp phân phối, doanh nghiệp sản xuất…

Từ con số tăng trưởng ấn tượng của kim ngạch nhập khẩu vật phẩm tiêu dùng năm 2024 và xu hướng du lịch nước ngoài của người dân, Tiến sĩ Nguyễn Bích Lâm, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê cho rằng, các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp cần nghiên cứu sản xuất, cung ứng sản phẩm hàng hóa, dịch vụ ở trong nước bảo đảm về chất lượng và cạnh tranh về giá cả để thu hút tiêu dùng hàng Việt, đồng thời thúc đẩy du lịch trong nước đóng góp mạnh mẽ hơn cho tăng trưởng.

Đứng ở góc độ các nhà bán lẻ, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà bán lẻ Việt Nam Nguyễn Anh Đức phân tích, lĩnh vực đóng góp đáng kể vào tổng mức tiêu dùng trong nước và có nhiều tiềm năng phát triển trong thời gian tới là thương mại điện tử. Vì vậy, duy trì tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử khoảng 20% trong 5 năm tiếp theo là cần thiết để thúc đẩy GDP đạt mức tăng trưởng hai con số.

Đồng tình với quan điểm trên, chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú đề nghị, tăng cường chính sách kích cầu, trong đó cơ quan quản lý đứng ra tổ chức, các nhà phân phối, sản xuất liên kết với nhau để tạo ra chuỗi hoạt động giảm giá, khuyến mại liên tiếp, hỗ trợ người tiêu dùng đang gặp khó do thu nhập giảm. Bên cạnh đó, để thúc đẩy tiêu dùng, cần thực hiện nhiều chính sách đồng bộ, bao gồm các chính sách kích cầu, phát triển du lịch và quan trọng hơn cả là nâng cao thu nhập người dân thông qua việc phát triển các trụ cột khác của GDP như đầu tư và xuất khẩu...

Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương cần thực hiện đồng bộ các giải pháp như giảm giá hàng tiêu dùng; điều chỉnh tăng lương; giảm thuế thu nhập cá nhân và thuế thu nhập doanh nghiệp; tăng cho vay tiêu dùng; đồng thời thực hiện giãn, khoanh nợ và tăng các khoản hỗ trợ an sinh xã hội, nhất là trợ cấp trực tiếp cho người nghèo, mở rộng bảo hiểm thất nghiệp, giảm học phí, viện phí.

(Còn nữa)