Các hãng ô tô điện Trung Quốc đua phát triển robot để giành lợi thế trước Mỹ

Sau cuộc đua mô tơ điện và pin, các hãng xe điện (EV) Trung Quốc như Xpeng và Chery Automobile đang tận dụng thế mạnh công nghệ và sản xuất, tăng tốc phát triển robot hình người, với mục tiêu trở thành nhân tố có thể “thay đổi cuộc chơi” trong bối cảnh Trung Quốc muốn vượt Mỹ trong lĩnh vực công nghệ cao.

Xpeng (Quảng Châu) hiện đặt kỳ vọng doanh số đạt 1 triệu đơn vị vào năm 2030 sau khi robot hình người thế hệ mới mang tên Iron nhận được lời khen từ CEO Tesla Elon Musk đầu tháng này.

Phát biểu tại buổi họp đầu tuần này, nhà đồng sáng lập kiêm Giám đốc điều hành Xpeng Hà Hiểu Bằng cho biết, chi phí sản xuất robot hình người sẽ dần giảm xuống ngang mức sản xuất ô tô, mở đường cho việc sử dụng rộng rãi trong hộ gia đình ở tương lai gần.

“Tôi hy vọng robot Iron sẽ trở thành một thành viên mới trong các cửa hàng, khu văn phòng và nhà máy của Xpeng vào cuối năm sau”, ông nói, đồng thời, nhận định tiềm năng thị trường của robot còn lớn hơn cả ô tô.

Dự báo lạc quan này được đưa ra chỉ 10 ngày sau khi Elon Musk khen ngợi robot Iron trên mạng xã hội, đồng thời dự đoán rằng, các công ty Trung Quốc sẽ thống trị thị trường robot toàn cầu cùng với Tesla.

Dự kiến sản xuất hàng loạt vào cuối năm 2026, robot Iron hiện ở thế hệ thứ 7, được trang bị mô hình trí tuệ nhân tạo (AI) Vision-Language-Action 2.0 do Xpeng tự phát triển, dựa chủ yếu vào dữ liệu thị giác để huấn luyện và ra quyết định. Mô hình AI này cho phép robot hiểu môi trường trực tiếp thay vì phải chuyển hình ảnh sang ngôn ngữ trước, giúp tăng hiệu quả và giảm thất thoát thông tin.

Tương tự Xpeng, Tập đoàn ô tô Chery thuộc sở hữu nhà nước Trung Quốc cũng tham gia cuộc đua. Từ đầu năm 2024, hãng đã hợp tác với Công ty AI Aimoga để phát triển Mornine, một robot hình người có khả năng hiểu ngôn ngữ và ý định tương tác của con người. Nio, hãng xe điện thông minh đặt trụ sở tại Thượng Hải, cũng đang nghiên cứu robot, với kế hoạch phát triển một chú chó robot.

Các hãng xe Trung Quốc khác như BYD, GAC Group và Seres cũng bước vào lĩnh vực robot, dựa trên niềm tin rằng công nghệ AI dùng để phát triển xe tự lái có thể giúp thu hẹp khoảng cách giữa con người và máy móc.

Xpeng từng cho biết vào năm 2021 rằng, dự án phát triển ngựa robot cho trẻ em sẽ là nền tảng để xây dựng một hệ sinh thái robot dựa trên các thành tựu về xe điện thông minh.

Giám đốc điều hành Baidu Lý Nghiên Hồng cũng từng cho rằng, phương tiện giao thông trong tương lai sẽ giống robot hơn là những chiếc ô tô chật kín đường phố ngày nay.

Hiện tại, có hơn 2 triệu robot tự động đang làm việc trong các nhà máy trên khắp Trung Quốc. Ông Glenn Heppell, Giám đốc điều hành khu vực châu Á - châu Đại Dương của Accenture, phát biểu tại diễn đàn AI trong khuôn khổ Hội chợ Nhập khẩu quốc tế Trung Quốc cho rằng, robot không chỉ là tự động hóa, mà là "biểu hiện vật lý của một nền kinh tế thông minh đang vận hành”.

Trong báo cáo mới nhất, Ngân hàng JPMorgan đánh giá, giai đoạn tăng trưởng tiếp theo của Xpeng vào 2026-2027 nhiều khả năng sẽ được thúc đẩy bởi tham vọng AI, bao gồm robotaxi, robot hình người và ô tô bay - tất cả đều được phát triển bằng năng lực nội bộ. Thị trường được dự báo sẽ bắt đầu định giá các sáng kiến này từ nửa cuối năm 2026.

Một số ước tính cũng cho rằng, dịch vụ robotaxi của Xpeng có thể đóng góp từ 5,7 đến 18,9 tỷ USD vào định giá của hãng vào năm 2035, trong khi mảng robot hình người có thể đóng góp tới 24 tỷ USD vào năm 2027.

Hiện nay, robot hình người là lĩnh vực cả Trung Quốc và Mỹ đều muốn giành lợi thế trong bối cảnh căng thẳng thương mại leo thang. Trung Quốc được cho là có ưu thế về chuỗi cung ứng và quy mô nhờ khả năng sản xuất linh kiện chất lượng cao với chi phí cạnh tranh.

Hai công ty khởi nghiệp Unitree Robotics và Deep Robotics được xem là những cái tên dẫn đầu về robot của Trung Quốc. Cả hai công ty đều có trụ sở tại Hàng Châu (tỉnh Chiết Giang), thuộc nhóm “sáu tiểu long Hàng Châu”, bao gồm: DeepSeek (AI); Game Science (game); BrainCo (giao diện não - máy tính); Manycore (phần mềm thiết kế nội thất 3D).

Ngoài Mỹ và Trung Quốc, Nhật Bản cũng là cái tên nổi bật trong lĩnh vực robot, nhưng với triết lý riêng: Robot phải phục vụ dân số già hóa và nâng cao chất lượng sống, thay vì chạy theo doanh số.

Với nền tảng kỹ thuật vững chắc và gần nửa thế kỷ kinh nghiệm, Nhật Bản vẫn là cường quốc robot có ảnh hưởng sâu sắc, trong đó, dấu ấn Honda - vốn phát triển robot từ năm 1980 - nổi tiếng khắp thế giới với những cái tên như ASIMO vào năm 2000. Dù ASIMO dừng phát triển từ năm 2018, di sản của công nghệ này tiếp tục được ứng dụng vào các lĩnh vực như xe tự hành, trí tuệ nhân tạo và robot hỗ trợ chăm sóc con người. Nhật Bản ngày nay duy trì lợi thế trong robot công nghiệp (Fanuc, Yaskawa, Kawasaki), robot dịch vụ và robot xã hội như Pepper của SoftBank.