Cả làng giỗ “bom”

Vượt qua nỗi đau, người dân Yên Bệ đã phát huy tinh thần anh dũng quật cường, giữ vững ý chí để giành chiến thắng. Hôm nay, tinh thần ấy đã, đang được các thế hệ người dân nơi đây phát huy trên bước đường xây dựng quê hương giàu đẹp, văn minh.

Buổi chiều đau thương

"Cảnh làng xóm đang yên bình, vào một buổi chiều mùa đông cuối tháng 12-1972, chỉ sau ít phút bom rơi, đạn nổ, cả làng Yên Bệ bị cày xới tan hoang, tiêu điều, nhà cửa, cây cối ngổn ngang. Hình ảnh những hố bom san sát, sâu hoắm vẫn ám ảnh chúng tôi đến tận giờ" - bà Tuấn Thị Vinh nhớ lại. Trong trận đánh phá của máy bay Mỹ vào làng Yên Bệ, bà Tuấn Thị Vinh đã nén nỗi đau thương của gia đình, trực tiếp tham gia chỉ đạo việc khắc phục và ổn định đời sống người dân sau trận đánh của giặc Mỹ. Trò chuyện với chúng tôi, thỉnh thoảng bà Vinh lại lấy tay lau nước mắt, khẽ thở dài nhìn về phía xa xăm...

Bà Vinh năm nay đã bước sang tuổi 70, trong 40 năm qua, những hình ảnh về ngày đau thương ập đến với gia đình vẫn hiển hiện trước mắt như mới xảy ra ngày hôm qua. Bà xúc động kể lại: "Vào khoảng 14 giờ kém 15 phút ngày 23-12-1972, đứa con đầu của tôi lên 6 tuổi, như thường lệ buổi chiều cháu đi học. Trước khi cầm túi sách ra khỏi nhà, con tôi còn chào mẹ: Mẹ ơi, con đi học nhé! Lúc đó, đứa con thứ hai của tôi cũng đi theo anh ra lớp. Khi hai cháu đi khuất, chưa kịp đặt đứa con thứ ba mới được 8 tháng tuổi xuống giường thì đã nghe tiếng máy bay gầm rú. Tôi liền bế cháu chạy vội xuống hầm chữ A. Ngay lúc đó, phía bên ngoài cũng có năm người hàng xóm kịp chạy vào nơi mẹ con tôi trú ẩn. 10 phút sau, khi tiếng máy bay dứt, tôi ngoi lên mặt đất, thì thấy một cảnh tượng hãi hùng, thôn xóm yên bình đã biến mất, thay vào đó là hình ảnh đổ nát, đau thương khắp làng". Bà Vinh giọng lạc đi, đôi mắt ngấn nước khi nói đến hai đứa con vừa ra khỏi nhà, nói đến cảm xúc của bà ở thời điểm đau buồn ấy. "Trong giây lát tôi kịp trấn tĩnh và biết trong hầm có bảy người trú ẩn thì có một người bị thương nặng là ông Nguyễn Bá Bê, tôi liền hô hoán mọi người đưa ông Bê đi cấp cứu. Sau đó, tôi ôm con nhỏ chạy lên xóm trên, xóm dưới để tìm hai đứa con. Nhưng càng đi càng vô vọng, cảnh tượng hoang tàn, người chết, người bị thương nằm la liệt, tôi đã lờ mờ hiểu được điều tồi tệ nhất đã xảy ra với những đứa con thân yêu, vô tội của tôi…". Một chi tiết bà Vinh kể lại trong tiếng nấc nghẹn ngào làm nhói đau những ai được nghe, bà nói: "Ngày hôm sau (24-12-1972), bộ đội công binh về làng khắc phục hậu quả, san gạt đường đi, đưa người bị thương đi cấp cứu, mai táng những người đã khuất. Khi họ làm đến khu vực đống rơm nhà ông Khang đã phát hiện một phần thân thể của con trai tôi, dấu hiệu để nhận biết là vết thuốc màu đỏ tôi vừa bôi cho con vào buổi sáng hôm trước. Hai đứa con đã vĩnh viễn rời xa tôi mà không tìm thấy hết xác".

Trong thời điểm vô cùng nguy nan ấy, bà Tuấn Thị Vinh đã nén nỗi đau riêng để hoàn thành nhiệm vụ đã được Đảng giao phó. Người đảng viên trẻ tuổi Tuấn Thị Vinh với trọng trách là Chủ nhiệm HTX Thủ công nghiệp, Hội trưởng Hội Phụ nữ xã Kim Chung đã lãnh đạo nhân dân Yên Bệ vượt qua khó khăn, ổn định cuộc sống. Bà đã cùng nhân dân tổ chức mai táng những người đã khuất, cứu chữa người bị thương và phân phát lương thực, thực phẩm, thuốc men, chăn màn, vật dụng cá nhân, làm nhà tạm… cho các hộ dân. Nhưng nỗi đau cho gia đình bà Vinh vẫn chưa cạn, sau năm tháng trận bom xảy ra, đứa con út cũng ra đi vĩnh viễn vì không chịu được sức ép từ bom đạn để lại. Nỗi đau đến tột cùng, nhưng bà Vinh vẫn gắng vượt qua và tiếp tục lãnh đạo HTX nhanh chóng khôi phục sản xuất, ổn định đời sống xã viên.

40 năm trôi qua, nhưng cảnh tượng đau thương và đẫm máu của làng Yên Bệ không thể nào quên được đối với thương binh Nguyễn Đình Lễ. Ngày đó, ông Lễ vừa tròn 20 tuổi, đang nằm dưỡng thương tại Đoàn 587 tranh thủ về thăm gia đình. Vừa về buổi sáng, chưa kịp thăm hỏi chị gái ruột Đình Thị Vị thì đã phải chịu tang chị. Ông Lễ nghẹn ngào kể lại: "Khoảng gần 14h ngày 23-12-1972, tôi đang đứng ở sân thì nghe thấy tiếng nổ tứ phía, đất đá bay tứ tung, nhà cửa tan hoang. Tôi liền chạy sang nhà chị gái, thấy bom đánh đúng vào hầm trú ẩn. Chị gái tôi bị bay qua nóc nhà, rơi xuống sân nhà hàng xóm vẫn trong tư thế bế đứa con mới 16 tháng tuổi, đất đá lấp kín chỉ còn hở hai chân. Tôi đã cùng mọi người kéo đứa bé lên, thấy vẫn còn sống, liền đưa đi cấp cứu. 16 người khác trú ẩn trong cùng hầm đó đều bị chết, trong đó có ba mẹ con chị gái tôi...".

Là người may mắn sống sót trong vụ thảm sát của máy bay Mỹ, bà Công Thị Định nhớ lại: "Khi đó, ba chị em tôi đang trồng rau thì nghe thấy tiếng bom nổ, không kịp chạy xuống hầm trú ẩn. Tôi bị mảnh bom cướp mất cánh tay phải; còn em trai thì bị sức ép của bom, khiến thần kinh không bình thường. Ngôi nhà của cả gia đình đã bị bom phá tan, cướp đi sinh mạng ông Nguyễn Công Vân"...

"Đau thương - căm thù - chiến thắng"

Theo sử sách ghi lại, trong trận đánh bom ác liệt vào thời điểm đầu giờ chiều ngày 23-12-1972, Mỹ huy động 16 máy bay F.4H, sáu máy bay F.111A, ném tổng cộng 94 quả bom (loại từ 250 đến 500kg), đã hủy diệt làng Yên Bệ với diện tích chưa đầy 1km2 và một số khu dân cư lân cận, các đường giao thông vào thôn. Gần 200 người chết, làm bị thương 54 người, trong đó có gần 100 người của làng Yên Bệ bị chết, 28 người bị thương, số còn lại là người dân sơ tán về địa phương. Bom Mỹ cũng đã phá hủy gần như toàn bộ nhà cửa, đường sá, công cụ sản xuất, cơ sở dệt vải… của nhân dân Yên Bệ. Người dân trong làng vẫn kể lại hình ảnh không thể nào quên của các đồng chí Nguyễn Đình Thị, nguyên Chủ tịch Ủy ban Hành chính xã, Nguyễn Trọng Khôi, nguyên Bí thư Chi bộ thôn đang trên đường ra địa điểm họp đã bị bom Mỹ sát hại. Đặc biệt, gia đình cụ Nguyễn Bá Kế có bảy người thì bị sát hại tới sáu người. Người sống sót duy nhất là con trai Nguyễn Bá Hùng do đi làm ăn xa. Gia đình ông Tuấn Nguyên Đức, nguyên là sĩ quan quân đội, lúc đó đang chiến đấu ở chiến trường miền Nam, ở nhà bom Mỹ đã sát hại mẹ đẻ, vợ và hai con, mà hàng tháng sau ông mới biết tin. Hầu như gia đình nào của làng Yên Bệ cũng có người bị chết và bị thương. Ông Nguyễn Đình Tích, một nhân chứng sống trong trận bom đã viết: "… Bao dân lành vô tội thân yêu; khi ngã xuống không một lời trăng trối; bốn chục năm rồi ngồi nhớ lại; ký ức tôi vẫn hồi nhớ buổi bấy giờ; những mái đầu xanh của các cháu thơ; khi nhắm mắt có em đang ngậm bú…". Để tưởng nhớ những người đã chết và là nơi ghi lại tội ác của đế quốc Mỹ trong đợt ném bom rải thảm triệt hạ những người dân vô tội vào ngày 23-12-1972, xã Kim Chung đã xây dựng tượng đài tại làng Yên Bệ, với dòng chữ "Đau thương - Căm thù - Chiến thắng". Đồng thời, trong suốt 40 năm qua, đúng vào ngày này, cả làng Yên Bệ lại tổ chức giỗ "bom" và cùng làm giỗ người thân trong một ngày.

Trên bước đường xây dựng nông thôn mới hôm nay, cán bộ đảng viên và nhân dân thôn Yên Bệ và xã Kim Chung đã phát huy tinh thần dũng cảm, kiên cường trong chiến đấu, xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, văn minh. Chủ tịch UBND xã Kim Chung Nguyễn Hữu Cương sinh ra sau đúng một năm xảy ra sự kiện đau thương, luôn tự hào về ý chí quật cường của các thế hệ cha anh đi trước. Ông Nguyễn Hữu Cương cho biết: Trong những năm gần đây, cơ cấu kinh tế của xã đã có chuyển biến rõ rệt. Ngành thương mại, dịch vụ, công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp chiếm 87,6%; nâng thu nhập bình quân đầu người lên hơn 15 triệu đồng/ người/năm; tỷ lệ hộ nghèo giảm xuống còn 2,7%. Hiện xã đang tập trung xây dựng nông thôn mới, đầu tư cơ sở hạ tầng đường giao thông, trường học, nhà văn hóa và hạ tầng sản xuất nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, tiếp tục nâng cao đời sống người dân.