“Bóng cũ mùa xưa” chưa thôi vương vấn

Những đến "Bóng cũ mùa xưa" được NXB Hội Nhà văn giới thiệu gần đây, độc giả gặp một nhà văn Trịnh Đình Nghi khác, đĩnh đạc, đầy chiêm nghiệm và hoài niệm.

Một tập sách với 27 bài tạp bút mà đọc một mạch vẫn không thấy mệt, không thấy chán. Hầu hết tác phẩm trong sách là sự hoài niệm của tác giả về những hình bóng cũ, và những năm tháng đã đi qua trong đời. Mà những ký ức đẹp đẽ ấy đều là hình ảnh quen thuộc nhất với tác giả và với những ai sinh ra từ làng. Đó là “Bóng tre làng” mát rượi bao bọc làng quê, là “Tiếng trống làng” giục giã, là “Ao làng” đã đi vào ca dao, là những món ăn mang hương vị quê nhà...

Trịnh Đình Nghi xa quê từ tuổi thiếu niên, nhưng chân bước đi mà lòng còn neo lại ở làng, nên ông mới viết: “Tôi đi từ trẻ đến già/ Mà sao vẫn thấy chưa ra khỏi làng”. Với ông, “thôn quê vẫn chốn hữu tình xưa nay” và ông đã cất giữ kỷ niệm quê hương rất cẩn thận suốt mấy mươi năm cuộc đời.

Đọc từng tác phẩm, cảm nhận được rõ tác giả đã yêu quê hương đến thế nào khi ông say sưa kể và tả một cách tỉ mỉ về quê hương. Đơn cử như khi viết về những món ăn “Canh cua đồng”, “Canh ngó khoai” hay “Món khoai lang khô”, nhà văn không chỉ mang đến ký ức hoài niệm mà còn viết rất cụ thể từng bước nấu món ăn ấy thế nào cho ngon và đúng vị quê, “bật mí” những “thủ thuật” của người nhà quê nấu nướng, làm nên những sản vật, những nét văn hóa độc đáo mà ngày nay dù người ta có cố làm cho ra nét quê thì vẫn không ra được.

Nhẩn nha đọc từng câu văn ấy, bạn đọc tưởng như đang ngồi nghe nhà văn sắp bước vào tuổi cổ lai hy kể lại kỷ niệm tuổi thơ, rồi phân tích, mổ xẻ những câu chuyện ngày ấy thay đổi theo thời gian.

Những câu chuyện của nhà văn Trịnh Đình Nghi gợi suy ngẫm về sự đổi thay chóng vánh của vạn vật và ở đó ngồn ngộn thông tin về văn hóa, xã hội, lịch sử đôi khi rất thời sự, thấm đẫm tình người. Có lẽ, trải qua những biến thiên của cuộc sống, ông đã thấm thía những giá trị muôn đời, là quốc hồn quốc túy, là văn hóa của người dân Việt.

Ông day dứt nhưng cũng đủ kiên nhẫn để cảm thông trước cuộc tang điền thương hải của những nét đẹp ấy, bởi dù cho có đổi thay hoặc đã lặng lẽ biến mất thì giá trị ấy vẫn vẹn nguyên trong ký ức con người.

Ông khẳng định, “dẫu thay đổi thế nào thì trong ta vẫn mãi mãi một tình yêu”, bởi lẽ những “món quà mà mang hồn cốt quê làng” bao giờ cũng là nhu liệu nuôi sống tâm hồn những người tha thiết với quê.

Bằng giọng văn thủ thỉ, tâm tình, văn phong mạch lạc, gãy gọn cùng với kiến thức uyên bác về lễ tục, ẩm thực, kinh tế - xã hội..., tác giả đã tạo nên một phức điệu mang tên “Bóng cũ mùa xưa”.

Theo nhà thơ Nguyễn Quang Thiều: “Có những thứ mình viết ra có thể chẳng mang lại cho ai chút rung cảm hay ý nghĩa gì. Nhưng nếu có gì đó thôi thúc thì nên và hãy viết ra. Để cuối cùng mình có thể thanh thản nói rằng: Mình đã viết những gì mình muốn viết, cần viết cho dù kết quả ra sao”. Nhà văn Trịnh Đình Nghi đã làm điều đó với “Bóng cũ mùa xưa” - những hình ảnh chưa thôi vương vấn trong lòng mình.