Bảo vệ “trái tim” Hà Nội trước Covid-19

Giãn cách kịp thời, tránh nguy cơ khủng hoảng

Khi đợt dịch Covid-19 thứ tư xảy ra cuối tháng 4 năm nay, Hà Nội là nơi có nguy cơ bùng phát rất lớn vì bên trong đã phát sinh một số ổ dịch phức tạp, bên ngoài thì 8 tỉnh tiếp giáp đều có dịch. Chưa kể, vì là trung tâm, đầu mối giao thông quốc gia, nên hằng ngày, thành phố tiếp nhận hàng ngàn phương tiện và người dân từ khắp nơi đổ về; lượng khách nhập cảnh cũng không nhỏ và các chuyến bay giải cứu... Nhưng Hà Nội quyết tâm bảo vệ an toàn, không để dịch lây lan mất kiểm soát.

Còn nhớ, ngày 23-7, cả nước ghi nhận hơn 7.300 ca mắc mới. Một số tỉnh, thành phố có số ca mắc tăng lên “chóng mặt” với con số hàng nghìn. Số ca tử vong cũng bắt đầu tăng.

Ngày hôm đó, Hà Nội ghi nhận 53 ca mắc (trong đó có 32 ca tại cộng đồng), nhiều ca không rõ nguồn lây. Đứng trước nguy cơ bùng phát dịch mạnh, có thể mất kiểm soát như một số tỉnh, thành phố khác, chiều cùng ngày, bên trong phòng họp Ban Thường vụ Thành ủy, lãnh đạo thành phố đứng trước câu hỏi: “Có giãn cách toàn thành phố hay không?”. Mặc dù các điều kiện, mong muốn đều hướng đến câu trả lời: “Có”, bởi nguy cơ thì cao, trong khi số người trong độ tuổi tại Hà Nội được tiêm vắc xin phòng Covid-19 mới đạt 26,5%, lại chủ yếu là mũi 1, nhưng để quyết đáp một việc ảnh hưởng rất lớn đến mọi mặt đời sống, nhất là kinh tế, phải rất thận trọng.

Chủ trì hội nghị, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Đinh Tiến Dũng yêu cầu Ban Thường vụ Thành ủy biểu quyết để phát huy dân chủ và trí tuệ tập thể cho tình huống này. Hội nghị đã thống nhất 100% giao Ban Cán sự đảng UBND thành phố chỉ đạo áp dụng biện pháp phòng, chống dịch Covid-19 theo Chỉ thị số 16/CT-TTg ngày 31-3-2020 của Thủ tướng Chính phủ. Ngay sau đó, Chủ tịch UBND thành phố đã ban hành Chỉ thị số 17/CT-UBND chính thức thực hiện giãn cách xã hội trong vòng 15 ngày, từ 6h ngày 24-7-2021. Nhờ chuẩn bị tốt và ủng hộ của người dân, Hà Nội thực hiện biện pháp “đóng băng” này rất thành công, không bị sốc, bằng chứng là không xảy ra tình trạng người dân đổ xô đi mua hàng tích trữ, lượng hàng bán ra vào ngày đầu giãn cách chỉ tăng nhẹ 10-15%.

Đến ngày 5-9, Hà Nội đã 3 lần thực hiện giãn cách xã hội toàn thành phố, bằng việc thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch chủ động, quyết liệt, đồng bộ tình hình dịch bệnh cơ bản được kiểm soát tại hầu hết các quận, huyện; từ thực tế đó từ ngày 6-9 đến ngày 21-9, thành phố thu hẹp áp dụng giãn cách xã hội theo Chỉ thị số 16/CT-TTg chỉ còn 10 quận, huyện và 1 phần của 5 quận, huyện khác; 15 quận, huyện còn lại  bắt đầu nới lỏng một số hoạt động.

Tính chung Hà Nội đã thực hiện tròn 60 ngày giãn cách xã hội. Đây là khoảng thời gian khó khăn nhất và cũng gây thiệt hại lớn nhất cho kinh tế Thủ đô. Nhưng đổi lại, Hà Nội đã tận dụng có hiệu quả “thời gian vàng” này để khống chế, kiểm soát dịch bệnh, đặc biệt với chiến dịch thần tốc tiêm phủ mũi 1 vắc xin cho người dân từ 18 tuổi trở lên.

Trong buổi kiểm tra và làm việc với Hà Nội hôm 13-8, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đã đánh giá: “Hà Nội đã có quyết định giãn cách xã hội rất kịp thời, tránh nguy cơ khủng hoảng về y tế và kinh tế - xã hội”.

Thực vậy, Hà Nội đã chặn đà tăng của dịch Covid-19, số ca mắc mới và số ca mắc ngoài cộng đồng giảm dần qua mỗi đợt giãn cách. Nếu như ở giai đoạn 1 giãn cách xã hội, số ca mắc trong cộng đồng chiếm khoảng 50%; trong giai đoạn 2 và nửa đầu giai đoạn 3, số ca mắc trong cộng đồng chiếm khoảng 30%; thì đến cuối giai đoạn 3, số ca mắc trong cộng đồng đã giảm xuống 8,7%. Đến trước khi kết thúc đợt giãn cách thứ tư, có những ngày không ghi nhận ca mắc trong cộng đồng.

Với quy mô 10 triệu người dân, mật độ dân cư cao, nhưng trong hơn 150 ngày của đợt dịch thứ tư, Hà Nội chỉ ghi nhận tổng số 4.273 ca dương tính với SARS-CoV-2. Con số này chưa bằng số ca mắc tăng thêm của cả nước trong ngày 3-10 (hơn 5.300 ca) và chỉ chiếm khoảng 0,4% tổng số ca F0 của cả nước trong đợt dịch này.

Đặc biệt, năng lực của ngành Y tế Hà Nội đã được nâng lên, sẵn sàng đối phó với dịch bệnh ở mức cao hơn, thực hiện bằng được quyết tâm của thành phố là không để phải điều trị, cách ly F0, F1 tại nhà.

Giảm thiểu thiệt hại, chi viện cho các tỉnh, thành phố khác

Trong Lời kêu gọi cả nước phòng, chống dịch Covid-19 ngày 29-7, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng một lần nữa nhắc tới tinh thần “chống dịch như chống giặc”. Tại Hà Nội, tinh thần này đã được quán triệt sâu sắc trong cả hệ thống chính trị từ thành phố đến cơ sở, trước hết là các đồng chí lãnh đạo chủ chốt.

Thường trực Thành ủy xác định, cả hệ thống chính trị phải vào cuộc, huy động được sức dân tham gia; phải hành động thần tốc với ý chí và trách nhiệm cao nhất. Bí thư Thành ủy Hà Nội Đinh Tiến Dũng chỉ đạo: “Dịch càng phức tạp, chúng ta càng phải bình tĩnh thì mới tỉnh táo đánh giá chính xác tình hình. Có đánh giá chính xác tình hình mới đề ra giải pháp đúng, trúng. Có giải pháp đúng, trúng mới đẩy lùi được dịch”.

Là trung tâm đầu não chính trị, hành chính quốc gia, song song với công tác phòng, chống dịch, Hà Nội đã tập trung giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội; bảo vệ tuyệt đối an toàn các mục tiêu trọng điểm. Thành phố đã tổ chức thành công trọn vẹn cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021-2026; bảo vệ an toàn tuyệt đối gần 1.000 sự kiện diễn ra trên địa bàn nhất là kỳ họp Quốc hội, chuyến thăm của Phó Tổng thống Mỹ... Lãnh đạo thành phố đã tiếp và làm việc với hơn 30 đoàn ngoại giao, các tập đoàn và doanh nghiệp quốc tế đến tìm hiểu cơ hội hợp tác và đầu tư; phối hợp hiệu quả với các cơ quan trung ương trong các hoạt động đối ngoại của Đảng, Nhà nước.

Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Dân vận Trung ương Bùi Thị Minh Hoài đánh giá: “Cái hay trong kinh nghiệm chống dịch của Hà Nội là không chỉ thống nhất trên dưới như một, mà là lãnh đạo, chỉ đạo luôn gắn với kiểm tra, giám sát. Các đồng chí lãnh đạo thành phố tới cơ sở, kiểm tra tận nơi, vào tận giường bệnh xem có ô xy hay không. Đó là việc rất thiết thực, hành động nhỏ nhưng tác động rất mạnh tới hệ thống chính trị ở cơ sở”.

Các lĩnh vực văn hóa - xã hội được quan tâm thực hiện. Hà Nội đã kịp thời chỉ đạo điều chỉnh các hoạt động văn hóa, nghệ thuật phù hợp với bối cảnh đại dịch Covid-19; tổ chức thành công kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10, tốt nghiệp trung học phổ thông quốc gia năm học 2021-2022, khai giảng năm học mới đúng kế hoạch bằng hình thức trực tuyến, được truyền hình trực tiếp bảo đảm an toàn tuyệt đối.

Với tinh thần “Không để ai bị bỏ lại phía sau” và phương châm “Bảo đảm an sinh xã hội là trọng yếu”, không chỉ thực hiện kịp thời, đúng quy định chính sách hỗ trợ người dân bị ảnh hưởng bởi Covid-19, Hà Nội còn chủ động mở rộng thêm đối tượng hỗ trợ. Ngoài 12 nhóm đối tượng được hỗ trợ theo Nghị quyết số 68/NQ-CP của Chính phủ, thành phố đã ban hành chính sách đặc thù hỗ trợ thêm 12 nhóm đối tượng khó khăn khác. Tính đến cuối tháng 9, gần 3,22 triệu lượt người dân trên địa bàn đã được thụ hưởng các khoản hỗ trợ với tổng kinh phí khoảng 1.375 tỷ đồng. Hàng vạn lao động ngoại tỉnh kẹt lại Hà Nội và sinh viên khó khăn, người nước ngoài chỉ cần  có xác nhận của tổ dân phố, Mặt trận Tổ quốc địa phương cũng đã nhận được hỗ trợ 500.000 đồng/người.

Thực hiện nghiêm chỉ đạo của Trung ương coi chống dịch như chống giặc, bảo vệ sức khoẻ và an toàn tính mạng của người dân là trên hết, trước hết, Hà Nội cũng không tránh khỏi thiệt hại về kinh tế do phải áp dụng biện pháp giãn cách xã hội trong 2/3 tháng của quý III. Tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) quý III ước tính giảm 7,02%. Đây là mức giảm đã được lường trước, trên thực tế đã được giảm thiểu nhờ việc áp dụng Chỉ thị số 16/CT-TTg, nhưng Hà Nội không đóng cửa siêu thị, chợ dân sinh, cửa hàng tiện ích, mà chỉ điều chỉnh lại hoạt động bảo đảm yêu cầu giãn cách phòng, chống dịch. Chính vì thế, việc cung cấp nhu yếu phẩm, thuốc chữa bệnh không bị đứt gãy; tạo điều kiện cho một số ngành sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và nông nghiệp của Hà Nội cũng như các tỉnh khác tiếp tục được duy trì. Các mặt hàng thiết yếu được cung cấp cho người dân, không có hiện tượng tăng giá, ép giá, khan hiếm diện rộng.

Ngoài khoảng thời gian khó khăn của quý III, nhìn tổng thể, nhờ áp dụng các biện pháp phòng, chống dịch linh hoạt theo mức độ dịch bệnh, Hà Nội vẫn duy trì tăng trưởng kinh tế. Trong đó, mặc dù nổ ra đợt dịch thứ tư, nhưng GRDP quý II của thành phố vẫn tăng 6,61%, cao hơn quý trước (quý I tăng 5,17%), góp phần thúc đẩy chung tăng trưởng chung 6 tháng đạt 5,91%, cao hơn mức chung của cả nước (5,64%). Tăng tưởng GRDP 9 tháng của thành phố đạt 1,28%.

Nhờ kiểm soát tốt dịch bệnh trên địa bàn, giảm thiểu thiệt hại về kinh tế, nên không những bảo đảm an sinh xã hội cho mình, Hà Nội còn tích cực chi viện cho các tỉnh, thành phố khác. Tính riêng đợt bùng phát dịch thứ tư, Thủ đô đã chi viện cho thành phố Hồ Chí Minh 5.000 tấn gạo (trị giá 75 tỷ đồng), tỉnh Bình Dương 1.000 tấn gạo và 18 tỉnh, thành phố phía nam mỗi tỉnh 3 tỷ đồng...

Đi từng bước vững chắc để phục hồi kinh tế

Từ ngày 16-9 đến nay, Hà Nội đã từng bước nới lỏng một số hoạt động để vừa bảo đảm phòng, chống dịch, vừa phục hồi, phát triển kinh tế xã hội. Nhưng lãnh đạo thành phố xác định rủi ro còn rất lớn vì tỷ lệ người dân từ 18 tuổi trở lên được tiêm 2 mũi vắc xin còn thấp (đến ngày 3-10 đạt 23% dân số trên 18 tuổi và 16,6% tổng dân số), người dân từ 18 tuổi trở xuống thì chưa được tiêm vắc xin. Trong khi nguy cơ phát sinh ca mắc mới, dịch có thể bùng phát trở lại bất cứ khi nào mà trường hợp xảy ra tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức là ví dụ.

Nên quan điểm của thành phố Hà Nội là không mở ồ ạt mà mở dần từng bước, vừa mở vừa đánh giá thận trọng, kết hợp tăng cường tuyên truyền, vận động để nâng cao ý thức người dân, xác định phòng dịch hơn chống dịch.

PGS.TS Trần Đắc Phu, Cố vấn cao cấp Trung tâm đáp ứng khẩn cấp sự kiện y tế công cộng Việt Nam nhận định đây là cách làm phù hợp, cần thiết, bởi vừa đáp ứng việc phục hồi sản xuất, nhưng cũng phải kiềm chế phần nào nguy cơ bùng phát dịch.

Trao đổi với Báo Hànộimới, Bí thư Thành ủy Hà Nội Đinh Tiến Dũng cho biết, thành phố sẽ tập trung chuyển trạng thái từ “không Covid” sang thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát có hiệu quả dịch bệnh như Chính phủ chỉ đạo. Trong đó, Hà Nội sẽ tiếp tục nâng cao ý thức phòng, chống dịch của người dân, doanh nghiệp để hai chủ thể này thực sự là trung tâm. Nâng cao năng lực của hệ thống y tế từ thành phố xuống cơ sở, đưa dịch vụ y tế đến gần người dân nhất; đồng thời kiến nghị Chính phủ, Bộ Y tế tạo điều kiện phân bổ vắc xin để trong tháng 10-2021 cơ bản tiêm phủ mũi 2 cho toàn bộ người dân từ 18 tuổi trở lên đã tiêm mũi 1.

Nhu cầu này càng trở nên cấp thiết hơn khi thời hạn tiêm mũi 2 đối với người dân Hà Nội đã được tiêm mũi 1 chỉ còn tính bằng ngày. Tại buổi họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 9 diễn ra chiều 2-10, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên đã khẳng định ngay khi có thêm vắc xin sẽ tiến hành phân bổ ngay, trong đó Hà Nội tiếp tục là một trong những địa phương được ưu tiên. Đây là tin vui cho Thủ đô, vì có tiêm phủ mũi 2 cho người dân từ 18 tuổi đã tiêm mũi 1, Hà Nội mới có thêm điều kiện an toàn để mở lại và phục hồi, phát triển kinh tế mạnh mẽ. Kinh tế Hà Nội phát triển sẽ góp phần quan trọng kéo tăng trưởng GDP cả nước đi lên, gia tăng nguồn thu ngân sách...

Bí thư Thành ủy Hà Nội Đinh Tiến Dũng nêu rõ, phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội là mối quan tâm hàng đầu của thành phố. Ngay trong lúc thực hiện giãn cách xã hội, thành phố đã bổ sung 500 tỷ đồng từ nguồn vốn ngân sách năm 2021 ủy thác qua Chi nhánh Ngân hàng Chính sách xã hội thành phố để cho người lao động có nhu cầu vay phục hồi và phát triển sản xuất, kinh doanh... Hà Nội đã chủ động xây dựng các kịch bản tăng trưởng tương ứng với mức độ dịch bệnh Covid-19 trên tinh thần là giảm mức độ ảnh hưởng của đại dịch, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, tạo thuận lợi tối đa cho sản xuất, kinh doanh, phấn đấu đạt cao nhất các mục tiêu, chỉ tiêu đã đề ra.

Thành uỷ cũng đã ban hành nghị quyết chỉ đạo về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và Kế hoạch đầu tư công trung hạn 5 năm 2021 – 2025 của thành phố Hà Nội; nghị quyết về chủ trương triển khai đầu tư Dự án xây dựng tuyến đường Vành đai 4. Đây là những quyết sách chiến lược, lâu dài nhằm tạo động lực phát triển cho Thủ đô.

Trong đó, tuyến đường Vành đai 4 khi hoàn thành không chỉ góp phần giảm ùn tắc giao thông, mở rộng không gian phát triển cho thành phố, kéo giãn mật độ dân cư nội đô, mà còn phát triển kinh tế đô thị và nông thôn, từng bước chuyển dịch cơ cấu kinh tế khu vực hai bên tuyến đường, tăng cường khả năng kết nối, tạo động lực, tác động lan tỏa liên vùng...

Bên cạnh đó, Thành ủy đã thành lập Ban chỉ đạo cải tạo chung cư cũ với quyết tâm vừa chỉnh trang diện mạo đô thị, vừa bảo vệ an toàn, nâng cao điều kiện sống cho người dân. Đến nay, vướng mắc về cơ chế đã được giải quyết, thành phố sẽ cố gắng để khởi công một số dự án ngay trong năm 2022.

Hiện nay, UBND thành phố đã và đang triển khai kế hoạch tăng tốc phục hồi phát triển kinh tế - xã hội, chú trọng 3 nhiệm vụ quan trọng, xuyên suốt từ nay đến cuối năm là: Tập trung nguồn lực, đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư xây dựng cơ bản; điều hành, thu - chi ngân sách hiệu quả, đúng hướng; đẩy mạnh cải cách hành chính, tăng cường đối thoại, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh.

Đối với những ổ dịch mới phát sinh như tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, thành phố đã chỉ đạo khẩn trương tập trung khoanh vùng, truy vết thần tốc, nhanh chóng khống chế, ngăn chặn dịch lây lan, thu hẹp dần diện phong toả để sớm kết thúc ổ dịch này. Thành phố sẽ tiếp tục quan điểm nhất quán là luôn linh hoạt áp dụng các biện pháp phòng, chống dịch để vừa bảo đảm phát triển kinh tế, vừa bảo vệ an toàn sức khoẻ, tính mạng cho người dân.

Hà Nội là Thủ đô, trái tim của cả nước, trung tâm đầu não chính trị - hành chính quốc gia, trung tâm lớn về văn hóa, khoa học, giáo dục, kinh tế và giao dịch quốc tế của cả nước; là nơi đặt trụ sở của các cơ quan trung ương của Đảng và Nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội, các cơ quan đại diện ngoại giao, tổ chức quốc tế và là nơi diễn ra các hoạt động đối nội, đối ngoại quan trọng nhất của đất nước.

Mặc dù sẽ rất khó khăn, nhưng ý thức rõ về vai trò, vị trí quan trọng này, thành phố sẽ nỗ lực để biến nguy thành cơ, phát huy tiềm năng, thế mạnh nhất là về nguồn nhân lực chất lượng cao để phát triển; giữ vững thành quả chống dịch để tạo sức hút đầu tư trong và ngoài nước, nhanh chóng phục hồi kinh tế.

Trong hành trình này, nội lực của Hà Nội là chủ yếu, nhưng không thể thiếu sự hỗ trợ của Trung ương, sự chung sức, đồng lòng của nhân dân.