Bảo đảm dân chủ, nâng cao hiệu quả công tác bầu cử

Qua thảo luận, đa số ĐB tán thành với phạm vi sửa đổi, bổ sung của dự án luật, theo đó chỉ tập trung vào việc sửa đổi, bổ sung các vấn đề thật sự cấp bách nhằm tháo gỡ những vướng mắc khi thực hiện bầu cử chung ĐBQH và ĐB HĐND trong cùng một ngày. Các ĐB cho rằng, ngoài những ý nghĩa tích cực, vấn đề quan trọng nhất trong việc sửa đổi, bổ sung các điều khoản của 2 dự án luật trên là phải bảo đảm mục tiêu tạo điều kiện thuận lợi cho công tác bầu cử. Các ĐB Nguyễn Hồng Nhị (Nghệ An), Trần Thị Dung (Điện Biên), Lê Quốc Dung (Thái Bình)... đề xuất, thời gian công bố ngày bầu cử cần sớm hơn là 120 ngày so với 105 ngày như dự thảo. Việc này xuất phát từ thực tế là quá trình chuẩn bị cho công tác bầu cử rất nhiều việc, tính chất khó khăn, phức tạp, với 5 vòng hiệp thương, đã được chỉ rõ qua thực tế các kỳ bầu cử vừa qua.

Cũng với quan điểm tạo điều kiện thuận lợi cho công tác bầu cử, các ĐB đề nghị, luật cần cụ thể hóa các quy định về hội đồng bầu cử ở TƯ, các tổ chức phụ trách bầu cử; số lượng cử tri tại mỗi khu vực bỏ phiếu; quy định về mẫu thẻ cử tri, phiếu bầu; cơ quan có thẩm quyền ban hành văn bản hướng dẫn việc tổ chức hội nghị cử tri ở nơi làm việc và nơi cư trú, thành phần và số lượng nhân sự trong các cơ quan phục vụ bầu cử...

Yêu cầu, mục tiêu được nhiều ĐB nhấn mạnh, coi đó là yếu tố tiên quyết cả việc sửa đổi các luật về bầu cử là phải bảo đảm và ngày càng thể hiện được tính dân chủ. ĐB Lê Quốc Dung (Thái Bình) khẳng định, dù quá trình sửa đổi, ban hành và thực thi luật có gấp gáp cũng vẫn phải bảo đảm mục tiêu phát huy quyền làm chủ của cử tri, nâng cao chất lượng ĐBQH và HĐND các cấp.

Một trong những nội dung được coi là sẽ thể hiện tính dân chủ là việc quy định về số người trong danh sách ứng cử ở mỗi đơn vị bầu cử ĐBQH. ĐB Lương Phan Cừ (Đắc Nông) nêu thực trạng qua các kỳ bầu cử vừa qua là có đơn vị bầu cử có số dư người ứng cử quá ít, khiến quá trình bầu cử chưa phản ánh được thực chất sự lựa chọn của nhân dân. ĐB Lương Phan Cừ minh họa thêm rằng, trong khi đó, trong các hoạt động bầu cử của Đảng, quy định về số dư ĐB đề cử, ứng cử, được đảng viên, nhân dân hết sức hoan nghênh, thể hiện được xu hướng dân chủ. Về vấn đề này, ĐB Trần Thị Hoa Ry (Bạc Liêu), Trần Văn Tấn (Tiền Giang) và nhiều ĐB khác kiến nghị, trong quá trình hiệp thương, đến khi chốt danh sách bầu cử, số ĐB ứng cử phải thể hiện số dư ít nhất là 2.

Đứng dưới góc độ bình đẳng giới, ĐB Sùng Thị Chư (Yên Bái), Trần Thị Dung (Điện Biên) đề cập vấn đề tỷ lệ ĐB nữ trong các vòng hiệp thương, giới thiệu nhân sự để bầu cử. ĐB Sùng Thị Chư đề nghị, với việc bầu cử QH, phải có cơ cấu "cứng" số đại biểu nữ là 30%. ĐB Trần Thị Quốc Khánh (Hà Nội) cũng nêu cụ thể, tỷ lệ ĐB nữ chuyên trách phải từ 35 đến 40%.

Các ĐBQH còn đề cập những vấn đề mang tính chất "kỹ thuật" rất cụ thể, một trong những điểm đó là yêu cầu về tiêu chuẩn ĐB cần được công khai rõ ràng trước bầu cử, trong hiệp thương để nhân dân kiểm tra, đánh giá. ĐB Hoàng Thị Bình (Cao Bằng) yêu cầu, luật cần quy định rõ về tiêu chuẩn ĐBQH, ĐB HĐND; trong cơ cấu, ĐB không nên "gánh" quá nhiều "vai" (vừa là nữ, vừa là dân tộc thiểu số, vừa là đại diện cơ quan, tổ chức...). Việc kê khai tài sản của các ĐB ứng cử cũng cần được công khai, tránh hình thức. ĐB Trần Mạnh Hùng (Thái Nguyên), Nguyễn Duy Nguyên (Hải Dương) đề nghị, luật cần quy định rõ về công tác giải quyết khiếu nại phát sinh trong quá trình bầu cử...

Qua thảo luận tại hội trường, các đại biểu nhất trí cao về việc cần thiết phải sửa đổi và ban hành sớm Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bầu cử ĐBQH và Luật Bầu cử ĐB HĐND.