Ban hành sổ tay hướng dẫn quản lý đất đai trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp

Tài liệu này không chỉ là cẩm nang hữu ích cho cán bộ các cấp chính quyền trong tổ chức thực hiện nhiệm vụ, mà còn giúp người dân dễ dàng tiếp cận, hiểu rõ hơn về các thủ tục hành chính liên quan đến đất đai, từ đó thực hiện đầy đủ quyền và nghĩa vụ của mình theo quy định pháp luật.

Sổ tay được cấu trúc thành hai phần chính:

• Phần I: Hệ thống hóa toàn bộ thẩm quyền, nhiệm vụ của HĐND, UBND, Chủ tịch UBND và các cơ quan chuyên môn về đất đai ở cấp tỉnh và cấp xã. Ngoài việc bám sát Nghị định số 151/2025/NĐ-CP, phần này còn tổng hợp những quy định về thẩm quyền trong Luật Đất đai năm 2024 và các nghị định liên quan. Qua đó, giúp chính quyền các cấp hình dung đầy đủ các công việc cần triển khai, đặc biệt trong bối cảnh mô hình chính quyền địa phương hai cấp được triển khai rộng khắp.
• Phần II: Trình bày chi tiết trình tự, thủ tục hành chính trong lĩnh vực đất đai với hơn 10 nhóm thủ tục trọng tâm, như: Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; thu hồi, bồi thường, hỗ trợ tái định cư; giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất; cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; định giá đất; cung cấp dữ liệu đất đai và giải quyết tranh chấp. Nội dung được thiết kế theo hướng dễ hiểu, dễ thực hiện, đặc biệt cho đội ngũ cán bộ cấp xã - nơi đang đảm nhận ngày càng nhiều nhiệm vụ quan trọng.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, việc phân định rõ ràng trách nhiệm giữa các cấp sẽ là yếu tố then chốt để bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ, minh bạch và hiệu quả trong tổ chức thực hiện. Cụ thể:

• Cấp tỉnh:
  • HĐND cấp tỉnh: 6 thẩm quyền, nhiệm vụ;
  • UBND cấp tỉnh: 50 thẩm quyền, nhiệm vụ;
  • Chủ tịch UBND cấp tỉnh: 37 thẩm quyền, nhiệm vụ;
  • Sở Nông nghiệp và Môi trường: 15 thẩm quyền, nhiệm vụ;
  • Văn phòng Đăng ký đất đai và Tổ chức Phát triển quỹ đất cũng được hướng dẫn cụ thể nhiệm vụ.
• Cấp xã:
  • HĐND cấp xã: 4 thẩm quyền, nhiệm vụ;
  • UBND cấp xã: 45 thẩm quyền, nhiệm vụ;
  • Chủ tịch UBND cấp xã: 44 thẩm quyền, nhiệm vụ;
  • Cơ quan quản lý đất đai cấp xã: 19 thẩm quyền, nhiệm vụ.

Việc hệ thống hóa toàn bộ quyền hạn như vậy, không chỉ giúp tăng cường năng lực tổ chức thực thi pháp luật về đất đai, mà còn là cơ sở quan trọng để kiểm tra, giám sát và đánh giá hiệu quả hoạt động của từng cấp chính quyền.

Hướng dẫn cụ thể quy trình thu hồi đất và cấp sổ đỏ

Một trong những nội dung nhận được sự quan tâm đặc biệt từ người dân là quy trình thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, nhất là khi thẩm quyền ngày càng được phân cấp mạnh mẽ về cấp xã. Sổ tay đã dành dung lượng đáng kể để hướng dẫn cụ thể quy trình 16 bước từ xây dựng kế hoạch, tổ chức đối thoại, kiểm đếm tài sản, xác định giá trị bồi thường, lập và phê duyệt phương án, đến tổ chức chi trả và bàn giao mặt bằng.

Tương tự, với thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lần đầu do cấp xã thực hiện, quy trình gồm 3 bước cơ bản đã được trình bày chi tiết trong sổ tay. Từ khâu nộp hồ sơ tại Trung tâm Phục vụ hành chính công, cơ quan chuyên môn kiểm tra và chuyển hồ sơ về UBND cấp xã, đến khâu cấp Giấy chứng nhận sau khi hoàn tất nghĩa vụ tài chính, mỗi bước đều được phân công trách nhiệm rõ ràng giữa cán bộ và người dân.

Đặc biệt, thời gian giải quyết thủ tục được rút ngắn đáng kể: Tối đa 17 ngày làm việc đối với đăng ký đất đai lần đầu và 20 ngày làm việc nếu kèm theo cấp giấy chứng nhận. Riêng với vùng sâu, vùng xa, hải đảo và khu vực có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, thời hạn được kéo dài nhưng không quá 30 ngày làm việc, bảo đảm phù hợp với điều kiện thực tế.

Trong bối cảnh Luật Đất đai năm 2024 vừa được ban hành và đi vào hiệu lực, việc Bộ Nông nghiệp và Môi trường ban hành sổ tay hướng dẫn chuyên đề về phân cấp, phân quyền trong lĩnh vực đất đai là bước đi có tính chiến lược, góp phần giảm độ trễ chính sách, hỗ trợ chính quyền địa phương sớm làm chủ công việc và xử lý hiệu quả các vấn đề phát sinh tại cơ sở.

Tài liệu này cũng là công cụ giúp giảm thiểu sai sót trong triển khai thủ tục hành chính, tránh tình trạng lúng túng, chồng chéo, hay vượt thẩm quyền, qua đó tăng cường niềm tin của người dân và doanh nghiệp đối với chính quyền các cấp.

Với cách tiếp cận thiết thực, bám sát thực tiễn, “Sổ tay hướng dẫn công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực đất đai khi thực hiện chính quyền địa phương hai cấp” được kỳ vọng sẽ là công cụ đắc lực, giúp chính quyền các cấp chuyển đổi mô hình tổ chức hiệu quả, nâng cao chất lượng phục vụ người dân và doanh nghiệp, đồng thời đưa Luật Đất đai mới nhanh chóng đi vào cuộc sống.