Bài1: Bước chuyển căn bản

Nhưng năm 2009 và 2010 này, việc tưởng chừng "không thể" đã trở thành "có thể", đặc biệt là kể từ khi Báo Hànộimới mở chiến dịch tuyên truyền gần như là lớn nhất trong năm 2009 qua loạt bài "Người Hà Nội quyết tẩy trừ tệ đổ rác ra đường" và "rác trên tường", trong đó có những bài phân tích thực trạng "loạn" QCRV và sau đó, UBND TP ban hành Văn bản số 167/KH-UBND ngày 15-12-2009 về quản lý, tổ chức các hoạt động QCRV.

Ngày 19-10-2009, Báo Hànộimới bắt đầu chiến dịch tuyên truyền vận động nhân dân Thủ đô kiên quyết "nói không" với tệ xả rác ra đường, bôi vẽ lên tường. Còn nhớ, lúc ấy, ngay trong bài báo mở đầu, phóng viên Hànộimới đã viết về thực trạng: "Thật không thể tin nổi là Thủ đô của chúng ta lại có những tuyến phố bị rác làm cho nhếch nhác đến vậy. Đáng buồn thay, lý do không phải vì công nhân môi trường đô thị thiếu trách nhiệm mà là vì thói quen cực kỳ đáng trách của nhiều người dân Tràng An ta". Rồi đối với tệ QCRV trái phép trên tường, Báo Hànộimới đã giật một cái tít lớn: "Tấm áo bẩn kỳ dị".

Gần nửa năm sau, vào những ngày đầu tháng 3-2010 này, thật đáng mừng, "vấn nạn" đó đã bị đẩy lùi một bước rõ rệt. Thắng lợi bước đầu cho thấy điều gì?

Đồng loạt ra quân, cùng nhìn một hướng

Giờ đây, khi "vấn nạn" đã bị đẩy lùi một bước rõ ràng, "rác trên tường" từ "phố lớn" phải tìm đường lẩn vào ngõ nhỏ, mới thấy đó là loạt tác phẩm báo chí đáng trân trọng, thể hiện sự kiên quyết, bền bỉ của phóng viên Hànộimới trong việc tuyên chiến với những hành vi làm xấu bộ mặt Thủ đô. Khi hồi chuông báo động được gióng lên, gần như ngay lập tức UBND TP Hà Nội đã vào cuộc một cách kiên quyết. Chỉ trong vòng 5 ngày kể từ ngày 11-12 đến 15-12-2009, UBND TP đã ban hành liên tiếp Kế hoạch số 166 và 167 về quản lý, tổ chức hoạt động QCRV trên địa bàn thành phố Hà Nội và một bản trích lục văn bản quy phạm pháp luật áp dụng để xử lý vi phạm trong lĩnh vực QCRV. Những chương trình, kế hoạch, công văn, thông báo, quy chế liên quan đến QCRV đã ban hành trước đó được nhắc lại, là tiền đề cho các cấp chính quyền, ngành, đoàn thể thực hiện. Thực ra, sự vào cuộc kiên quyết và bền bỉ của Báo Hànộimới cũng chỉ là nêu thực hiện chủ trương nhất quán của UBND TP Hà Nội về quản lý trật tự, vệ sinh, bảo đảm mỹ quan đô thị. Chủ tịch UBND TP Hà Nội đã triệu tập ngay một cuộc họp với lãnh đạo các sở, ban, ngành và những người đứng đầu 29 quận, huyện để bàn kỹ các biện pháp, phương án tẩy trừ cho bằng được "rác trên tường".

Bắt đầu từ ngày 15-12-2009, sau khi Kế hoạch số 167 được ban hành, Sở VH,TT&DL Hà Nội đã thành lập 5 đoàn kiểm tra việc thực hiện kế hoạch này tại 29 quận, huyện, thị xã. Cũng gần như ngay lập tức, các địa phương đã vào cuộc một cách mạnh mẽ. Nơi nào cũng xây dựng kế hoạch, mở hội nghị triển khai, "tinh thần 167" được quán triệt đến từng cơ sở. Thế rồi phường, xã, thị trấn đồng loạt ra quân, chọn ngày cao điểm bóc xóa QCRV trái phép. Kết quả từng đợt ra quân được đưa lên bàn giao ban thường kỳ, những biện pháp, giải pháp cụ thể được mổ xẻ để tìm ra phương án hiệu quả hơn. Từ đặc trưng riêng, mỗi quận, huyện có cách làm phù hợp, như Hoàng Mai thì lồng ghép QCRV vào nội dung xử lý vi phạm trong quản lý đất đai, trật tự xây dựng, an toàn giao thông, vệ sinh môi trường và công tác chỉnh trang đô thị; Hà Đông chọn phương án "hai trong một", nghĩa là vừa thực hiện "Tinh thần 167" vừa triệt để tuân thủ kế hoạch thực hiện Quy chế quảng cáo trên địa bàn thành phố, cùng lúc đưa "quảng cáo nhỏ", "quảng cáo to" vào khuôn nếp… Vừa ra quân dẹp QCRV trái phép, các quận, huyện vừa triển khai đợt cao điểm tuyên truyền. Nhiều biện pháp được áp dụng, nào tờ rơi, nào bản tin, nào phát thanh, sử dụng xe cổ động vận động nhân dân chấp hành pháp luật về hoạt động QCRV. Chỉ tính riêng trên địa bàn quận Ba Đình đã có hơn 5 vạn tờ gấp được đưa đến tận hộ gia đình. UBND quận Hoàn Kiếm đã ban hành quy định khen thưởng từ 300 nghìn đến 500 nghìn đồng cho người phát hiện đối tượng QCRV trái phép…

Sức mạnh của "Tinh thần 167"

Hơn 2 tháng kể từ ngày cả thành phố đồng loạt ra quân tẩy trừ QCRV trái phép, các bức tường ở Hà Nội đỡ lem nhem trông thấy. Những thống kê bước đầu cho thấy sự chuyển biến rõ ràng đã có ở Hoàn Kiếm, Ba Đình, Hai Bà Trưng, Đống Đa, Long Biên, thị xã Sơn Tây, huyện Thường Tín, những nơi được cho là đã bóc, xóa được 90% số QCRV trên địa bàn. Làm sạch phố lớn, mặt tiền, Hoàn Kiếm bắt đầu hướng vào ngõ sâu, những nơi đã sạch QCRV được các tổ liên ngành bàn giao lại cho chính quyền phường, tổ dân phố đảm nhiệm việc quản lý, quét vôi làm đẹp phố phường.

Không phải nơi nào cũng giỏi dẹp QCRV trái phép như Hoàn Kiếm, Ba Đình, nhưng nhìn tổng thể, ở đâu cũng thấy tín hiệu vui. Như Từ Liêm, dù tỷ lệ bóc xóa QCRV trái phép mới đạt mức 60-70% nhưng huyện gần trung tâm có nhiều xã biết biến "Tinh thần 167" thành phong trào hành động. Tại Đông Ngạc, chính quyền xã đã tổ chức 10 đợt xóa QCRV trái phép ở các tuyến đường liên thôn, lại ra công văn yêu cầu cơ quan, đơn vị, trường học trên địa bàn xã chịu trách nhiệm bóc xóa QCRV trái phép, làm sạch khuôn viên trụ sở. Từng đợt ra quân được Đông Ngạc đánh giá hiệu quả, chỉ ra nơi nào làm tốt, nơi nào chưa, khen thưởng kịp thời "gương sáng" như Bí thư chi đoàn Nhật Tảo, tổ dân phố số 5, số 8. Tới ngày 26-2-2010, sau khi Hànộimới đăng tin về "bức tường lem nhem" ở khu vực Trường Cao đẳng Tài nguyên - Môi trường, Đông Ngạc đã ngay lập tức yêu cầu trường này bóc xóa biển quảng cáo sai quy định.

"Tinh thần 167" mới được thực hiện hơn 2 tháng mà đã rõ hiệu quả. Sự kiên trì, quyết liệt được các nơi duy trì, tạo hiệu quả chống tái phạm. Trong từng ấy thời gian, chỉ tính riêng Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng, Hà Đông đã có hơn 500 số điện thọai liên quan đến QCRV trái phép bị "ghi sổ". Tại các phường Hàng Buồm, Vĩnh Phúc, Liễu Giai, Thành Công, Phương Liệt, Hạ Đình và quận Hà Đông… gần trăm người đã bị phát hiện khi đang dán QCRV sai quy định và bị xử lý với mức phạt lên tới hàng triệu đồng/người.

Kết quả bước đầu của đợt ra quân xóa nạn QCRV trái phép trên địa bàn thành phố Hà Nội là rõ ràng. Cuối tuần qua, tại cuộc họp sơ kết công tác thực hiện Kế hoạch 166 và 167 của UBND TP Hà Nội do Phó Chủ tịch UBND TP Ngô Thị Thanh Hằng chủ trì, việc tổ chức bóc xóa QCRV được đánh giá "đã đạt được kết quả bước đầu, tạo được sự đồng tình hưởng ứng trong nhân dân, khắc phục tình trạng QCRV gây mất mỹ quan trên địa bàn thành phố".

Nhìn tổng thể, tỷ lệ QCRV sai quy định trên toàn thành phố bị bóc xóa đã đạt mức 80%. Đợt ra quân thực hiện Kế hoạch 167 của UBND TP Hà Nội đã thu được kết quả đáng kể, để lại bài học kinh nghiệm quý giá về quản lý, tổ chức hoạt động QCRV và triển khai thực hiện Chỉ thị số 03/CT-UBND ngày 3-3-2010 của Chủ tịch UBND TP Hà Nội về việc chỉnh trang đô thị phục vụ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội.