Bài 1: Trăm dâu đổ đầu... dân!

Bài 1: Trăm dâu đổ đầu... dân!

Định cư ngay tại "khu đất vàng" thuộc Ngõ 603 đường Lạc Long Quân (phường Xuân La, quận Tây Hồ) nhưng suốt hơn 30 năm qua, 61 hộ dân với gần 400 nhân khẩu ở Khu tập thể (KTT) H36 luôn "sống trong sợ hãi" bởi sự xuống cấp nghiêm trọng của những căn nhà tạm. Năm nào cũng vậy, cứ đến mùa mưa bão chính quyền địa phương lại lên phương án sơ tán dân khỏi nơi cư trú để bảo đảm an toàn. Cuối năm 2014, hàng loạt ngôi nhà mới được cấp tập xây dựng theo phương án sắp xếp lại chỗ ở để thực hiện dự án Khu nhà ở tái định cư và kinh doanh theo thỏa thuận với chủ đầu tư - Công ty cổ phần Đầu tư và Xây lắp H36 (CTCP H36) trong khi chưa có giấy phép xây dựng, buộc chính quyền phường Xuân La phải vào cuộc kiểm tra, lập biên bản xử lý vi phạm trật tự xây dựng (TTXD).

Những căn nhà... chờ sập

KTT H36 phường Xuân La tiền thân là những dãy nhà cấp 4 và một khu nhà 2 tầng do Xí nghiệp Xây lắp H36 xây dựng cho cán bộ, công nhân viên làm nhà ở từ năm 1983. Ban đầu chỉ là những ngôi nhà tạm cho công nhân che mưa, che nắng, sau hơn 30 năm sử dụng, khu nhà tạm đã xuống cấp nghiêm trọng. Trực tiếp đến KTT vào giữa buổi trưa hè nắng gắt mới thấu hiểu nỗi khổ của người dân nơi đây. Gọi là "nhà" nhưng thực chất mỗi hộ gia đình chỉ có một phòng, diện tích vẻn vẹn 9m2-18m2, lợp mái fibro xi măng, nằm san sát giữa những lối đi hẹp. Các mảng tường, trần và cột nhà đều trong tình trạng bong tróc, nứt nẻ, nhiều chỗ trơ cả khung sắt. KTT có tới 61 hộ gia đình với trên 400 nhân khẩu nhưng chỉ có duy nhất một khu vệ sinh chung đổ nát, xập xệ nằm cách xa cả trăm mét.

Bà Phạm Thị Pha - một hộ dân sống trong KTT chỉ vào gian nhà nhỏ chật ních đồ đạc, than thở: "Gia đình tôi gồm 3 thế hệ với 6 nhân khẩu đang sống chung trong căn nhà diện tích 18m2. Các cháu phải ngủ chung với ông bà còn hai vợ chồng con trai phải sống tại gác xép được cơi nới trên căn bếp. Mỗi khi mưa bão, cả KTT thấp thỏm lo nhà sập bất cứ lúc nào". Mới đây nhất, một trận mưa lớn đã làm đổ sập bức tường rào phía sau khu vệ sinh công cộng. Nguy hiểm hơn, ngày 2-6-2015, nhà ông Đắc trong KTT bị sập trần, may mắn lúc đó cả gia đình đi vắng...

Qua tìm hiểu, hầu hết các hộ gia đình trong KTT đều có cuộc sống rất khó khăn. Đáng thương nhất phải kể đến hoàn cảnh của hai cựu thanh niên xung phong đơn thân là Tạ Thị Hưng (SN 1951) và Nguyễn Thị Nhâm (SN 1949). Hai bà phải ở ghép trong một gian phòng 18m2 tại tầng 2, không bếp, không nhà vệ sinh, mọi sinh hoạt, nấu nướng đều xoay quanh hai chiếc giường nhỏ.

Ông Nguyễn Văn Hùng - Tổ trưởng Tổ dân phố số 30 cho biết: "Trung bình mỗi gian nhà trong KTT có diện tích khoảng 18m2, trong đó nhiều hộ chỉ được phân nửa gian nhà. Do nhu cầu bức thiết, hầu hết các hộ phải tìm cách cơi nới, mở rộng diện tích sinh hoạt như chồng tầng, làm gác xép, lấn chiếm diện tích sử dụng chung làm bếp, khu vệ sinh riêng... khiến tình trạng xuống cấp của KTT càng nghiêm trọng. Giữa năm 2014, sau nhiều lần họp bàn, phía CTCP H36 và các hộ dân trong tổ đi đến thống nhất dỡ bỏ các căn nhà tạm đã xuống cấp nghiêm trọng, xây dựng các căn nhà tạm cấp 4 để ổn định nơi ăn ở cho 61 hộ dân trước khi thực hiện giai đoạn I của dự án khu nhà ở tái định cư và kinh doanh. Tuy nhiên, khi chúng tôi tiến hành xây dựng thì UBND phường Xuân La xuống lập biên bản xử lý vi phạm, đình chỉ thi công công trình...".

Doanh nghiệp "bắt tay" dân, tự điều chỉnh dự án?

Năm 1983 UBND xã Xuân La (nay là phường Xuân La) thỏa thuận nhượng lại khu đất diện tích 5.888m2 (nay thuộc Ngõ 603 - đường Lạc Long Quân) cho Xí nghiệp Xây lắp H36 - (nay là CTCP H36) sử dụng làm nơi sản xuất bê tông, cung cấp cho các công trường xây dựng. Sau khi nhận đất, một phần diện tích được xí nghiệp xây dựng thành lán trại cho công nhân ở tạm. Sau nhiều năm ăn ở ổn định, các cán bộ, công nhân viên lần lượt xây dựng gia đình và khu lán trại ngày nào trở thành KTT H36, được sáp nhập vào Tổ dân phố số 30. Để tăng hiệu quả sử dụng đất, ổn định nơi ăn chốn ở cho các hộ dân, Xí nghiệp H36 đã đề xuất với Công ty XLHC xin phép Tổng công ty Xây dựng công nghiệp Việt Nam và UBND TP Hà Nội lập dự án xây dựng khu nhà ở tái định cư và kinh doanh. Ngày 24-12-2004, UBND TP Hà Nội có Quyết định số 9461/QĐ-UB, chấp thuận cho phép chuyển đổi mục đích sử dụng đất.

Sau khi thực hiện đầy đủ thủ tục pháp lý và nghĩa vụ tài chính về đất đai, dự án được chính thức khởi công cuối năm 2004. Tuy nhiên, quá trình triển khai dự án đã gặp phải vướng mắc trong khâu giải phóng mặt bằng do vấp phải phản ứng của các hộ dân KTT H36, dự án bị đình trệ và chủ đầu tư phải có thỏa thuận với các hộ dân khác với quy hoạch UBND thành phố đã phê duyệt trước đây. Đáng lẽ, khi có sự thay đổi về quy hoạch mặt bằng tổng thể, chủ đầu tư phải tiến hành các thủ tục xin điều chỉnh, trình cơ quan chức năng phê duyệt, nhưng CTCP H36 lại chọn cách "bắt tay" với các hộ dân, tự điều chỉnh và cấp tập xây dựng không cần có giấy phép xây dựng. Hành vi này đã bị UBND phường Xuân La lập biên bản, ra quyết định đình chỉ thi công, cưỡng chế tháo dỡ công trình vi phạm TTXD.

Trước những bức xúc của người dân, ngày 2-6-2015, CTCP H36 đã có Báo cáo số 263/BC-H36 gửi Thanh tra xây dựng quận Tây Hồ, khẳng định: "Phương án sắp xếp chỗ ở cho các hộ dân đã nhận được sự đồng thuận 100%, phù hợp quy hoạch chung của dự án và sự thống nhất giữa CTCP H36, tổ dân phố và Ban đại diện KTT. Việc xây dựng nhà tạm nằm trong phạm vi dự án, không có sự thay đổi về quy hoạch xây dựng, phù hợp với các quy định pháp luật"(?).

Trao đổi với phóng viên Báo Hànộimới, ông Nguyễn Long An - phòng Đầu tư dự án CTCP H36 cho biết: Thực chất, dự án "Khu nhà ở TĐC và kinh doanh" do đơn vị làm chủ đầu tư đã được UBND TP Hà Nội cấp phép từ năm 2004 với mục đích xây dựng lại KTT đã xuống cấp, phần diện tích còn lại giao cho CTCP H36 làm diện tích thương mại, kinh doanh. Quá trình thực hiện, dự án bị ngưng trệ do những bất đồng giữa chủ đầu tư và người dân trong KTT. Sau nhiều năm kiên trì đàm phán, đến nay các hộ dân đã hoàn toàn nhất trí với phương án sắp xếp chỗ ở tạm cho các hộ dân(?).

Theo ghi nhận của phóng viên, hiện khu vực này có 16 công trình nhà bê tông cốt thép dạng kiên cố, trong đó 11 công trình đã hoàn thiện và đi vào sử dụng với diện tích 37m2-39m2/căn, 5 công trình còn lại mới hoàn thành xong phần móng, đang xây dựng tường bao thì bị đình chỉ xây dựng.