Ăn thịt cóc - bổ ít hại nhiều!

Mới đây, việc một thanh niên tử vong sau khi ăn thịt cóc một lần nữa cho thấy, người dân không nên chế biến thịt cóc để ăn, tránh những hậu quả đáng tiếc.

Tỷ lệ tử vong do ngộ độc thịt cóc rất cao

Mới đây, vào ngày 2-10, sau khi làm thịt cóc và ăn khoảng 30 phút, anh D.T.Đ (24 tuổi, ở thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình) có biểu hiện đau bụng, buồn nôn, nôn, mệt mỏi... và đã đến Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam - Cuba Đồng Hới để khám. Bệnh nhân nhập viện trong tình trạng khó thở, mạch chậm, đau bụng.

Tại đây, các y bác sĩ đã tích cực cấp cứu, truyền dịch, rửa dạ dày, đặt máy tạo nhịp tim... Nhưng tình trạng ngộ độc quá nặng, người bệnh không qua khỏi. Bác sĩ xác định, nguyên nhân khiến nam bệnh nhân tử vong là do ngộ độc thịt cóc.

Trước đó, vào tháng 7-2023, hai bà cháu bệnh nhân N.T.C (58 tuổi, ở huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ) đã ăn thịt cóc và trứng cóc. Sau khi ăn khoảng 1 giờ, hai bà cháu có biểu hiện ngộ độc, như: Nôn, đau bụng, tức ngực, đi ngoài… Ngay sau đó, người cháu được chuyển đến Bệnh viện Sản nhi Phú Thọ, còn bà được chuyển đến Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ.

Tại bệnh viện, sau 5 giờ cấp cứu, bệnh nhân C qua cơn nguy kịch, kiểm soát được nhịp tim và huyết áp ổn định. Sau 3 ngày theo dõi và điều trị tích cực, người bệnh đã tỉnh táo, không còn đau ngực, nhịp tim, huyết áp bình thường, sức khỏe dần hồi phục.

Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Thị Thanh Mai, Trưởng khoa Hồi sức tích cực - Chống độc (Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ) cho biết, cóc chứa chất độc bufodienonid và bufotoxin trên toàn bộ da, tuyến nước bọt - mang tai, nội tạng và trứng. Cóc có thể gây ngộ độc trong toàn bộ vòng đời của chúng, từ trứng, nòng nọc cho đến cóc con, cóc trưởng thành. Nọc độc của cóc có thể gây nên các triệu chứng nguy hiểm trên hệ tiêu hóa, hô hấp, thần kinh và đặc biệt là hệ tim mạch.

Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) lưu ý thêm, độc tố của cóc là hợp chất bufotoxin có tác động đến tim mạch, gây ảo giác, gây hạ huyết áp... Thành phần độc tố thay đổi tùy theo loài cóc. Khi xâm nhập vào cơ thể qua đường tiêu hóa, độc tố này gây ra ngộ độc cấp tính. Độc tố hấp thu qua da gây ra dị ứng, bỏng rát ở mắt...

Các tuyến trên da cóc bài tiết ra chất nhầy màu trắng, dính keo, dân gian gọi là “nhựa cóc”. Đây là hỗn hợp độc tố có khả năng gây ảo giác, nghẽn mạch và tăng áp suất máu. Ngoài ra, một số loài cóc còn chứa cả độc tố tetrodotoxin (có ở cá nóc) thông qua cơ chế cộng sinh với một số vi khuẩn.

Đề cập đến các loại độc tố có trong cóc, các bác sĩ chuyên khoa dinh dưỡng cũng cho rằng, thịt cóc là thực phẩm giàu dinh dưỡng nhưng chứa bufotoxin - một chất cực độc, bền với nhiệt. Độc tố này không bị nhiệt phân hủy trong quá trình nấu ăn và có thể gây chết người trong thời gian rất ngắn. Ước tính, lượng bufotoxin trong 1 con cóc có thể gây tử vong cho 4-5 người khỏe mạnh.

Thêm vào đó, độc tố tetrodotoxin có trong nọc cóc làm co mạch máu, tăng huyết áp, tim đập nhanh hoặc chậm... Do đó, tỷ lệ tử vong do ngộ độc cóc rất cao. Có người qua được cơn nguy kịch thì bị suy thận, vô niệu...

Bên cạnh đó, cóc còn rất bẩn, chứa nhiều giun sán, ký sinh trùng, vì vậy, nên tránh sử dụng do không bảo đảm vệ sinh, an toàn thực phẩm.

Tuyệt đối không chế biến làm thức ăn

Theo bảng thành phần dinh dưỡng Việt Nam của Viện Dinh dưỡng quốc gia, thịt cóc chỉ giàu đạm và kẽm chứ không có gì đặc biệt hơn. Cụ thể, trong 100gram bột cóc ăn được có 55,4gram đạm và 65 hàm lượng (mg) kẽm. So với thịt cóc, hàm lượng đạm trong thịt heo, thịt gà, thịt ếch cũng không kém. Thế nhưng, nhiều người vẫn tin theo quan niệm dân gian cho rằng, ăn thịt cóc giúp bồi bổ sức khỏe, điều trị suy dinh dưỡng. Điều đáng nói là trong quá trình sơ chế rất dễ nhiễm các độc tố có trong con cóc vào thịt cóc gây ngộ độc.

Các bác sĩ khuyến cáo, giá trị dinh dưỡng mà thịt cóc mang lại cũng không có sự khác biệt so với các loại thịt khác. Chính vì vậy, người dân không nên chế biến cóc làm thức ăn vì nọc độc của cóc có thể gây nguy hiểm đến tính mạng.

Triệu chứng ngộ độc độc tố cóc biểu hiện cấp tính, xuất hiện từ 1 đến 2 giờ sau khi ăn (có thể sớm hơn nếu uống rượu, bia), với các dấu hiệu: Bị chướng bụng, đau bụng trên rốn kèm theo nôn mửa dữ dội, có thể bị tiêu chảy.

Ngoài ra, còn có các triệu chứng khác, như: Hồi hộp, đánh trống ngực, tim đập nhanh… Tiếp đến là loạn nhịp tim, rung thất, block nhĩ - thất, trụy tim mạch, huyết áp lúc đầu cao sau đó tụt; rối loạn cảm giác (đau như kim chích ở đầu ngón tay, chân, tê môi), chóng mặt, ảo giác, vã mồ hôi lạnh, tăng tiết nước bọt, có thể khó thở, ngừng thở, ngừng tim. Sau đó, bí đái, thiểu niệu, vô niệu và nặng dẫn đến suy thận cấp.

Khi có biểu hiện ngộ độc sau khi ăn thịt cóc, cần nhanh chóng gây nôn để loại bỏ tối đa độc tố trong cơ thể và chuyển ngay người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất để được sơ cứu, cấp cứu kịp thời.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Tiến Dũng, nguyên Trưởng khoa Nhi (Bệnh viện Bạch Mai) cũng đưa ra khuyến cáo, người dân không nên mạo hiểm ăn thịt cóc vì nghĩ bổ. Thực tế, thịt cóc cũng như các loại thịt khác, đều có hàm lượng dinh dưỡng nhất định, nhưng ăn lại nguy hiểm hơn. Nọc độc cóc chứa rất nhiều chất độc, có thể tiết qua hạch bạch huyết truyền đi khắp da, mủ, trứng và gan. Thịt, mỡ cóc không có độc nhưng nếu không cẩn thận trong khi chế biến vẫn có thể dính độc.

Để đề phòng ngộ độc do ăn thịt cóc, người dân nên sử dụng những sản phẩm của cóc đã qua chế biến dưới dạng thực phẩm, thuốc đã được các cơ quan chức năng cho phép lưu hành chứ không nên tự ý chế biến vì nguy cơ nhiễm độc rất cao.