Ẩm thực đường phố Hà Nội: Giữ gìn “thương hiệu” bằng an toàn thực phẩm

Giữ gìn tinh hoa ẩm thực Hà Thành

Thức ăn đường phố gắn liền với thói quen sinh hoạt ăn uống của người dân Thủ đô. Ở bất cứ con phố nào cũng có thể thấy quầy bán thức ăn đường phố với nhiều món ăn bình dân, trong đó có những món đã có tên trong bản đồ ẩm thực thế giới như phở, bánh mì kẹp, nem rán, bún chả... Không thể phủ nhận rằng đây là những món ăn có mức giá rẻ, thu hút khách du lịch, tuy nhiên, thức ăn đường phố với đặc thù nơi bày bán thường khó đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm.

Theo thống kê, hiện nay, Hà Nội có gần 77.000 cơ sở kinh doanh, sản xuất thực phẩm, trong đó chiếm tỷ lệ lớn là các cơ sở dịch vụ ăn uống, kinh doanh thức ăn đường phố. Để quản lý thức ăn đường phố, thành phố Hà Nội đã đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra các cơ sở kinh doanh. Tuy nhiên, công việc này gặp rất nhiều khó khăn. Việc xử phạt đối với các hành vi vi phạm không dễ dàng bởi người kinh doanh có tư tưởng đối phó, khi có lực lượng kiểm tra thì thực hiện nghiêm, nhưng lực lượng chức năng rời đi là tái diễn vi phạm.

Xuất phát từ thực tế trên, năm 2018, thành phố Hà Nội đưa vào triển khai thí điểm mô hình “Tuyến phố an toàn thực phẩm có kiểm soát” tại 8 quận, huyện, gồm: Ba Đình, Hoàn Kiếm, Cầu Giấy, Hà Đông, Long Biên, Thanh Xuân, Tây Hồ và Đan Phượng với sự tham gia của gần 400 cơ sở dịch vụ ăn uống. Qua hơn 6 năm thực hiện, mô hình này đã mang lại hiệu quả tích cực.

Sở Y tế Hà Nội với vai trò là Thường trực Ban Chỉ đạo công tác An toàn thực phẩm thành phố đã xây dựng kế hoạch và triển khai nhiều hoạt động bảo đảm an toàn thực phẩm dịch vụ ăn uống, thức ăn đường phố tại các địa phương; xác định 60 tuyến phố văn minh bảo đảm an toàn thực phẩm tại 30 quận, huyện, thị xã; duy trì 20 tuyến phố an toàn thực phẩm, dịch vụ ăn uống, thức ăn đường phố có kiểm soát tại 16 quận, huyện, thị xã.

Theo Phó Giám đốc Sở Y tế Hà Nội Vũ Cao Cương, công tác an toàn thực phẩm được các cấp ủy Đảng, chính quyền quan tâm. Các sở, ngành, cơ quan liên quan đã có sự phối hợp chặt chẽ trong công tác quản lý về an toàn thực phẩm. Đồng thời, cơ quan chức năng của thành phố đã duy trì phối hợp với các tỉnh lân cận trong việc kiểm soát, truy xuất nguồn gốc nguyên liệu thực phẩm được chuyển về Hà Nội. Ngoài ra, lực lượng chức năng các quận, huyện cũng thường xuyên tổ chức các đoàn kiểm tra liên ngành về an toàn thực phẩm, kiểm tra các cơ sở sản xuất, chế biến, kinh doanh thực phẩm, kinh doanh dịch vụ ăn uống theo phân cấp; xử lý nghiêm các cơ sở vi phạm; thực hiện tốt chế độ hậu kiểm, giám sát.

Nhiều chuyển biến tích cực từ các tuyến phố ẩm thực có kiểm soát

Mô hình “Tuyến phố an toàn thực phẩm có kiểm soát” giúp nâng cao vai trò, trách nhiệm của chính quyền địa phương trong việc quản lý an toàn thực phẩm, huy động sự vào cuộc của các cấp, các ngành trên toàn thành phố, đồng thời nâng cao ý thức trách nhiệm về bảo đảm vệ sinh, an toàn thực phẩm của người kinh doanh, chế biến thực phẩm. Thông qua mô hình, kiến thức thực hành của người quản lý, người kinh doanh thực phẩm, người tiêu dùng cùng được cải thiện.

Kết quả khá tích cực, như tại quận Long Biên, từ năm 2018 đến năm 2022 đã có 6 tuyến phố trên địa bàn quận được công nhận “Tuyến phố an toàn thực phẩm có kiểm soát” tại các phường Bồ Đề, Đức Giang, Ngọc Lâm, Gia Thụy, Phúc Đồng và Việt Hưng. Trong năm 2023, quận tiếp tục nhân rộng và có thêm 7 tuyến phố được công nhận với 170 cơ sở kinh doanh, gồm các tuyến phố: Lưu Khánh Đàm, Bùi Thiện Ngộ - phường Giang Biên; Hồng Tiến - phường Bồ Đề; Sài Đồng - phường Sài Đồng; Thạch Bàn - phường Thạch Bàn; Lý Sơn - phường Ngọc Thụy; phố Trạm - phường Long Biên.

Sau hơn 6 năm triển khai, chợ ẩm thực Ngọc Lâm đã có những thay đổi rõ rệt với cảnh quan, môi trường xanh - sạch - đẹp; các nhà hàng, cửa hàng ăn uống khang trang, lịch sự, đạt các tiêu chí về an toàn thực phẩm và văn minh thương mại. Đó là kết quả đáng ghi nhận bởi trước đây, các cửa hàng kinh doanh dịch vụ ăn uống trên tuyến phố này chủ yếu là tự phát, “mạnh ai, nấy làm”, không chú ý đúng mức tới nguồn gốc thực phẩm.

Chị Nguyễn Thanh Hà (quận Long Biên, Hà Nội) chia sẻ: “Việc triển khai “Tuyến phố an toàn thực phẩm có kiểm soát” trên địa bàn phường Ngọc Lâm giúp người dân có địa chỉ sử dụng thực phẩm an toàn, góp phần nâng cao nhận thức của người dân trong sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng. Trước đây, tôi rất ít quan tâm tới vấn đề an toàn thực phẩm khi mua thức ăn đường phố, thậm chí còn cho rằng thức ăn đường phố “bẩn” là chuyện không có gì lạ. Tuy nhiên, nhận thức của người tiêu dùng ngày nay đã có sự thay đổi rõ rệt. Không chỉ chọn các quán ăn ngon, họ còn đặc biệt lưu tâm đến vấn đề vệ sinh tại các hàng quán kinh doanh thực phẩm”.

Đa phần chủ các cửa hàng kinh doanh thức ăn đường phố tại các tuyến phố an toàn thực phẩm có kiểm soát cũng đã tự trang bị các vật dụng như găng tay, dụng cụ gắp thức ăn để đảm bảo vệ sinh. Các cơ sở kinh doanh trên tuyến phố bắt buộc phải có hợp đồng với cơ sở cung cấp thực phẩm và những cơ sở cung ứng thực phẩm này phải bảo đảm các điều kiện về an toàn thực phẩm theo quy định. Ngoài ra, nhận thức, trách nhiệm của chủ cơ sở kinh doanh trong việc bảo đảm an toàn thực phẩm cũng được nâng cao. Theo đó, vì sức khỏe cộng đồng, nhiều hộ kinh doanh ký cam kết không sử dụng, bán thực phẩm không rõ nguồn gốc, thực phẩm không bảo đảm chất lượng.

Để tiếp tục nâng cao ý thức của cộng đồng, mỗi năm, Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm Thành phố Hà Nội phối hợp với Hội Liên hiệp Phụ nữ, Hội Nông dân và các ban, ngành trên địa bàn tổ chức tọa đàm, hội nghị tập huấn cho mạng lưới hội các cấp; tổ chức hàng trăm hội nghị, tập huấn cho chủ cơ sở và người trực tiếp tham gia chế biến thực phẩm, người tiêu dùng.

Ông Đặng Thanh Phong, Chi cục trưởng Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm Thành phố nhấn mạnh: An toàn thực phẩm liên quan trực tiếp đến sức khỏe con người. Vấn đề mấu chốt vẫn là ý thức trách nhiệm của mỗi người đối với xã hội. Do đó, chúng ta cần tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức về vấn đề này cho cả người bán lẫn người mua. Để bảo đảm an toàn cho chính mình, người tiêu dùng cần tránh thói quen ăn uống tùy tiện, cần chọn cơ sở có thương hiệu, sạch sẽ, thoáng mát... Người dân cần biết “nói không” với thực phẩm không an toàn, đừng vì sự tiện lợi và giá rẻ mà để phải trả giá đắt bằng sức khỏe của bản thân và gia đình. Ngoài ra, người dân cần kịp thời cung cấp thông tin cho cơ quan chức năng khi phát hiện cơ sở kinh doanh thức ăn đường phố tiềm ẩn nguy cơ gây mất an toàn thực phẩm.