Al-Shabab hoạt động ra sao?

Quy mô, tốc độ, mức tàn bạo và sự phức tạp của vụ tấn công vào Westgate khiến nhiều người trong chính quyền Kenya choáng váng. Để cho sự kinh hoàng ở mức to lớn và sâu sắc đến vậy xuất hiện trở lại, với nhiều người, là điều không thể chấp nhận được.

Cuộc khủng hoảng rõ ràng ở những quy mô lớn, nhưng liệu điều đó có dẫn tới việc giới chức tích cực xem xét lại và cải tạo cấu trúc an ninh, văn hóa để đối phó hay không, lại là điều khó mà nói.

Giới chức đã cam kết sẽ điều tra vụ việc một cách nhanh chóng, nhưng cần có thời gian để tìm hiểu một cách mạch lạc xem những kẻ chủ mưu vụ này là ai, và vụ tấn công đã được thực hiện ra sao.

Tranh giành quyền lực

Đã có những bằng chứng và những mảnh thông tin tình báo đáng giá, có thể là manh mối hữu hiệu cho việc điều tra.

Một số nguồn, gồm cả chính phủ Kenya, nay tin rằng vụ tấn công do một nhóm "đa quốc gia" từ 10 đến 15 tay súng thực hiện.

Các nhân chứng ban đầu nói có cả một số phụ nữ tham gia, nhưng tin này sau đã bị bác bỏ hoặc được giải thích bằng thực tế rằng có một số kẻ đã mặc trang phục phụ nữ để hóa trang.

Các cáo buộc về việc có phụ nữ tham gia đã dẫn tới đồn đoán rằng al-Shabab, tức nhóm các tay súng đặt căn cứ tại Somalia đã lên tiếng nhận trách nhiệm về vụ tấn công, có lẽ không liên quan bởi điều đó không phù hợp với phương thức hoạt động của nhóm.

Nhóm này trước kia từng dùng phụ nữ làm những kẻ đánh bom liều chết nhưng không có bằng chứng cho thấy nhóm đưa phụ nữ vào các điệp vụ giao tranh. Thực sự thì một phát ngôn nhân của al-Shabab cũng đã bác bỏ việc có sự tham gia của phụ nữ trong vụ việc mới đây.

Nhưng câu hỏi lớn được đặt ra là liệu al-Shabab có khả năng thực hiện được một chiến dịch phức tạp như vậy ở ngoài biên giới Somalia hay không, vào thời điểm mà tổ chức này đang bị suy yếu bởi sự tranh giành quyền lực và chủ nghĩa phe phái nội bộ.

Một câu hỏi khác cũng không kém phần quan trọng là các mục tiêu chiến thuật, chiến lược chiến dịch này muốn hướng tới là gì.

Rõ ràng là họ có kỹ năng và năng lực thực hiện, được thể hiện qua một số các vụ đánh bom quy mô lớn và các vụ bố ráp theo mô hình biệt kích nhắm vào các cơ sở của chính phru tại Mogadishu trong những tháng gần đây.

Giả sử như hiện vẫn đang có một mức độ phối hợp và chuyển giao kỹ năng một cách chặt chẽ giữa các đơn vị hoạt động độc lập của al-Shabab, thì không lý gì các đơn vị của nhóm tại Kenya và các vùng khác ở Đông Phi lại không thể áp dụng những chiến thuật giống như những gì chúng ta đã chứng kiến tại Mogadishu, vốn gây tác động khủng khiếp.

Cũng là hợp lý nếu coi mục tiêu của vụ tấn công là nhằm tuyên truyền - nhằm phát đi rộng khắp thông điệp chứng tỏ các nhóm cứng rắn có liên hệ với lãnh đạo của al-Shabab là Ahmed Abdi Godane vẫn đang vững mạnh, gắn kết và có khả năng tấn công kẻ thù ở trong và ngoài nước.

Muốn tăng uy thế?

Những người theo đường lối cứng rắn lâu nay nói rằng al-Shabab đang đoàn kết hơn, có thế hơn sau khi được thanh lọc khỏi "những kẻ đạo đức giả" và "những kẻ dạo động".

Trong những năm gần đây, tổ chức này đã bỏ rơi một số các nhân vật cao cấp, như lãnh đạo có đầu óc bè phái Hasan Dahir Aweysand, hay cựu phát ngôn nhân Mukhtar Robow.

Các nhân vật chủ chốt khác như Ibrahim Al-Afghani và Omar Hammami (tức al-Amkiri) đã bị ám sát.

Vậy còn cách nào tốt hơn để chứng tỏ sự vững mạnh và đoàn kết ngoài việc tăng hoạt động thánh chiến, nếu được thực hiện một cách ngoạn mục?

Một loạt các cuộc phỏng vấn với giới truyền thông hôm thứ Hai với một người đàn ông, tự nhận là Abu Umar, một chỉ huy của al-Shabab ở cảng Kismayo của Somalia, khiến người ta đồn đoán rằng ông này có thể đang lên tiếng thay mặt cho một phe phái mới.

Abu Umar nói tiếng Anh hoàn hảo, đưa ra những thông tin chi tiết về danh tính của các tay súng và về vụ bao vây. Điều đó cho thấy có một trung tâm chỉ huy đặt bên trong Somalia đã duy trì liên hệ liên tục với các tay súng nhằm điều hành chiến dịch.

Các nhà phân tích đồn đoán rằng vụ tấn công Westgate Mall là sản phẩm của một đơn vị thánh chiến đa quốc gia, gồm các chiến binh Somalia và các chiến binh ngoại quốc nóng lòng muốn để al-Shabab nổi danh.