5 năm thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM: Hiệu quả rõ nét

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng đồng chủ trì hội nghị; cùng dự có Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh, Trưởng ban Chỉ đạo Trung ương xây dựng NTM.

Thực sự thay đổi đời sống người dân

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Cao Đức Phát cho biết, sau 5 năm thực hiện, chương trình đã làm thay đổi nhận thức, lôi cuốn người dân tích cực tham gia xây dựng NTM. Từ chỗ còn trông chờ, ỷ lại vào đầu tư của Nhà nước thì nay người dân đã chủ động tham gia. Xây dựng NTM trở thành phong trào sôi nổi khắp cả nước. Đội ngũ cán bộ vận hành chương trình, nhất là ở cơ sở, đã có tiến bộ rõ rệt, chỉ đạo chương trình hiệu quả hơn trong việc xây dựng dự án, vận động quần chúng tổ chức, thực hiện. Nhiều nơi, ngoài cụ thể hóa việc đưa chính sách của trung ương vào cuộc sống, còn chủ động ban hành cơ chế, chính sách phù hợp với điều kiện của địa phương. Thay đổi rõ nhất là hạ tầng nông thôn phát triển mạnh mẽ, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân trong phát triển kinh tế.

Cũng trong 5 năm triển khai chương trình, đời sống của một bộ phận không nhỏ dân cư nông thôn được nâng cao cả về vật chất và tinh thần. Sản xuất nông nghiệp hàng hóa được coi trọng và có chuyển biến, góp phần tích cực nâng cao thu nhập người dân (thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn đã đạt 24,4 triệu đồng/năm, tăng khoảng 1,9 lần so với năm 2010). Vai trò của các tổ chức đảng, chính quyền, đoàn thể ở nhiều nơi được phát huy, dân chủ ở nông thôn có nhiều tiến bộ. Tính đến hết tháng 11-2015, cả nước có 1.298 xã (14,5%) được công nhận đạt chuẩn NTM; số tiêu chí bình quân/xã là 12,9 tiêu chí, tăng 8,2 tiêu chí so với 2010; số xã khó khăn nhưng có nỗ lực vươn lên (xuất phát điểm dưới 3 tiêu chí, nay đã đạt được 10 tiêu chí trở lên) là 183 xã. Ở cấp huyện, đã có 11 huyện được Chính phủ công nhận đạt chuẩn NTM, trong đó có huyện Đan Phượng (Hà Nội). Ngoài ra, có 8 huyện, thị xã đã trình UBND tỉnh, thành phố đề nghị xét, công nhận.

Tại hội nghị, nhiều ý kiến cho rằng cần tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả các tiêu chí NTM đối với các xã, huyện đã được công nhận đạt chuẩn; huy động đa dạng và sử dụng hiệu quả các nguồn lực cho chương trình. Theo Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh, cần tiếp tục nghiên cứu để xây dựng xã, huyện đạt "NTM kiểu mẫu" cho các địa phương sau khi đã đạt chuẩn NTM để tiếp tục phấn đấu. Thực tế tại Hà Tĩnh đã xây dựng được gần 1.000 khu dân cư kiểu mẫu phát huy hiệu quả trong nâng cao chất lượng đời sống nhân dân.

Phát biểu chỉ đạo hội nghị, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng nhấn mạnh: "Chương trình xây dựng NTM đã thu được lòng dân, tạo được sự quan tâm của toàn hệ thống chính trị". Nhờ được nhân dân ủng hộ, chương trình đã thành công và có kết quả như hôm nay. Theo Chủ tịch Quốc hội: "Hiếm có phong trào nào đạt kết quả rõ như phong trào xây dựng NTM. Nó thực sự làm đổi thay đời sống người dân". Chủ tịch Quốc hội khẳng định, mục tiêu của Đảng, Nhà nước phấn đấu đến năm 2020 có 50% số xã đạt chuẩn NTM là không thay đổi và sẽ đặc biệt quan tâm chỉ đạo chương trình này. Theo Chủ tịch Quốc hội, lực lượng xây dựng NTM phải là người dân, Nhà nước có chính sách hỗ trợ, hướng dẫn người dân thực hiện. NTM phải lấy địa bàn nông thôn làm chính, nông thôn phải gắn với đô thị. Xây dựng NTM phải có sự chung tay của toàn xã hội, đặc biệt là vai trò của các doanh nghiệp.

Ưu tiên địa phương khó khăn

Dù đã đạt được những kết quả quan trọng, song Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM vẫn còn một số tồn tại cần khắc phục. Nhiệm vụ đặt ra đến hết năm 2015, cả nước có 20% số xã đạt chuẩn NTM, nhưng ước đến hết tháng 12-2015 cả nước chỉ có 16% số xã hoàn thành. Phát triển sản xuất gắn với tái cơ cấu ngành Nông nghiệp, xây dựng đời sống văn hóa, bảo vệ môi trường chưa được quan tâm đúng mức. Nhiều địa phương đã chú trọng thực hiện các nội dung xây dựng NTM do cấp xã đảm nhận nhưng chưa chú trọng đúng mức đến thực hiện các nội dung ở cấp thôn và hộ gia đình. Đặc biệt, có sự chênh lệch lớn giữa các vùng miền, địa phương trong xây dựng NTM. "Trong khi số xã đạt tiêu chí NTM ở Đông Nam Bộ đạt 34%, Đồng bằng sông Hồng đạt 23,5% thì khu vực miền núi, Tây Bắc, Tây Nguyên mới đạt khoảng 7%; một số địa phương để xảy ra nợ đọng cơ bản không có khả năng trả hoặc đánh giá chất lượng tiêu chí còn xuê xoa" - Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng chỉ rõ.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cho rằng, kết quả chương trình đạt được là tiền đề quan trọng để Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM, giai đoạn 2016 - 2020, được thực hiện tốt hơn. Mục tiêu cụ thể trong giai đoạn tới, cả nước phấn đấu 50% số xã đạt chuẩn NTM; mỗi tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có ít nhất một huyện đạt chuẩn NTM; không còn xã dưới 5 tiêu chí. Thủ tướng yêu cầu, phải tiếp tục rà soát, hoàn thiện cơ chế, chính sách thực hiện chương trình; tích cực đào tạo nghề cho lao động nông thôn; nâng cao nhận thức, đề cao trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền, địa phương trong xây dựng NTM. Tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho cán bộ và người dân nông thôn, nâng cao chất lượng các phong trào thi đua xây dựng NTM.

Đối với nguồn lực đầu tư, Thủ tướng cho biết, trung ương sẽ tăng cường bố trí cho chương trình, trong đó, ưu tiên nguồn lực từ ngân sách cho các xã đặc biệt khó khăn, xã biên giới, hải đảo có tỷ lệ hộ nghèo cao. Ngoài vốn hỗ trợ từ ngân sách trung ương, các địa phương cần tính toán sử dụng lồng ghép các nguồn vốn khác, đồng thời quản lý, sử dụng các công trình sau đầu tư hiệu quả. Các bộ, ngành, địa phương cần đặc biệt quan tâm đến một số tiêu chí như quy hoạch, hạ tầng, phát triển sản xuất… Cùng với đó, tạo chuyển biến rõ nét về vệ sinh, môi trường, cảnh quan nông thôn theo hướng xanh - sạch - đẹp...