Vụ án hối lộ “chạy” quota ở Bộ thương mại: Có dấu hiệu bỏ lọt tội phạm ?

(HNM) - Ngày mai, 13-3, theo kế hoạch TAND TP HCM sẽ khai mạc phiên tòa sơ thẩm (dự kiến thời gian xét xử đến ngày 26-3) xét xử nguyên Thứ trưởng thường trực Bộ Thương mại - Mai Văn Dâu cùng đồng phạm về các tội danh: nhận hối lộ, lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ, môi giới hối lộ, đưa hối lộ… trong vụ tiêu cực “chạy” hạn ngạch dệt may tại Bộ Thương mại.

Vụ án này đã từng được điều tra bổ sung nhiều lần, tuy nhiên vẫn còn đó những khoảng tối chưa được làm rõ, các cơ quan tố tụng chưa thống nhất về một số trường hợp có dấu hiệu sót người, lọt tội …

Cơ chế “xin cho” ươm mầm tham nhũng !

Hiệp định buôn bán hàng dệt may Việt Nam - Hoa Kỳ được áp dụng từ ngày 1-5-2003 quy định hạn ngạch (quota) hàng dệt may xuất khẩu vào thị trường Hoa Kỳ. Để không xảy ra tiêu cực trong việc phân bổ hạn ngạch, Thủ tướng và Văn phòng Chính phủ đã có 5 văn bản chỉ đạo giao trách nhiệm cho Bộ Thương mại chủ trì, phối hợp với Bộ Công nghiệp, Bộ Kế hoạch và đầu tư, Bộ Tài chính… xây dựng cơ chế phân bổ hạn ngạch theo nguyên tắc: Hạn chế tối đa cơ chế “xin cho”, các biểu hiện tiêu cực, buôn bán, chuyển nhượng hạn ngạch…

Cáo trạng của VKSND Tối cao đã truy tố nhóm bị cáo nguyên là quan chức tại Bộ Thương mại đã “bán mình” để thương nhân thao túng gồm: Lê Văn Thắng (Phó vụ trưởng Vụ xuất nhập khẩu - Bộ Thương mại), Mai Văn Dâu (Thứ trưởng thường trực - Bộ Thương mại) về tội “Nhận hối lộ”; Trần Văn Sửu (nguyên Trưởng phòng quản lý xuất nhập khẩu - khu vực Hải Phòng) về tội “Lợi dụng chức vụ và quyền hạn trong khi thi hành công vụ”.

Nhóm “chân gỗ” “chạy” quota gồm: Nguyễn Cương (nguyên Phó Ban quản lý các KCX & CN TP HCM), Bùi Văn Tuấn (nguyên Giám đốc công ty TNHH Tomotake), Bùi Thị Huyền Nga cùng bị truy tố về tội “Môi giới hối lộ”; Trịnh Thị Hồng Điệp, Phạm Anh Tuấn và Phan Nghĩa Hiệp bị truy tố về tội “Lợi dụng ảnh hưởng đối với người có chức vụ quyền hạn để trục lợi”. Riêng Mai Thanh Hải (con trai Thứ trưởng Mai Văn Dâu, nguyên chuyên viên Vụ Xuất nhập khẩu) bị truy tố về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” và “Làm giả tài liệu của cơ quan, tổ chức”.

Nhóm doanh nghiệp lũng đoạn quan chức Bộ Thương mại trong việc xét cấp quota gồm: Lai Wai Hung (nguyên Phó tổng giám đốc Cty TNHH Sundance VN), Trần Thu Lan (nguyên Phó giám đốc Cty TNHH May và Thương mại á Châu), Lưu Thị Minh Hiền (nguyên Giám đốc Cty TNHH Hải Minh) cùng bị truy tố về tội “Đưa hối lộ”; Võ Thị Thanh Hằng (nguyên Giám đốc DNTN Hoàng Trí) bị truy tố về tội “Làm, lưu hành các giấy tờ có giá giả khác”.

Có dấu hiệu sót người, lọt tội ?

Ngày 12-9-2006, TAND TP HCM đã ra Quyết định số 164/2006/HSST-QĐ trả hồ sơ vụ án yêu cầu VKSND Tối cao điều tra làm rõ một số vấn đề. Theo quan điểm của TAND TP HCM, vụ án còn bỏ lọt hành vi phạm tội của 9 đối tượng sau: ông Tsang Tak Lung, Nguyễn Thị Mỹ Hà, Nguyễn Đức Chính, Đặng Vũ Quang, Chou Minh Chen, Wu Chun Te, Hậu Thiên Hoa, Chu Văn Đàm, Lưu Tuấn Nhơn có dấu hiệu tội “Đưa hối lộ, môi giới hối lộ…”. Tuy nhiên, sau quá trình điều tra bổ sung, VKSND Tối cao vẫn khẳng định quan điểm không xử lý hình sự những đối tượng này. Cáo trạng nhận xét, hành vi của những đối tượng này là vi phạm pháp luật nhưng xét thấy họ tuy có hành vi “đưa hối lộ” trong việc xin cấp hạn ngạch dệt may nhưng do xuất phát từ nhu cầu sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, tính chất sai phạm có mức độ và đã thành khẩn khai báo, tố giác tội phạm… nên được chuyển xử lý hành chính.

TAND TP HCM cũng yêu cầu VKSND Tối cao xem xét hậu quả đặc biệt nghiêm trọng trong lĩnh vực phân bổ quota hàng dệt may xuất khẩu vào thị trường Hoa Kỳ do hành vi phạm tội của hai bị can Mai Văn Dâu và Lê Văn Thắng gây ra thuộc trường hợp phạm tội quy định ở khung hình phạt cao hơn. Đồng thời điều tra làm rõ khiếu nại của bị can Trần Văn Sửu trong việc Sửu ký cấp “quota” sai nguyên tắc thì Mai Văn Dâu và Lê Văn Thắng cùng lãnh đạo Bộ Thương mại… có biết, nhưng không có ý kiến gì.

Qua điều tra bổ sung, VKSND Tối cao vẫn giữ nguyên quan điểm, không truy tố tội danh của Mai Văn Dâu và Lê Văn Thắng ở mức cao hơn. Bất ngờ hơn là trường hợp của bị can Trần Văn Sửu trước đó bị truy tố về 2 tội danh “Nhận hối lộ” và “Lợi dụng chức vụ và quyền hạn trong khi thi hành công vụ” nhưng sau khi điều tra bổ sung đã “rụng” bớt tội. Theo quan điểm của VKSND Tối cao, hành vi nhận 2.000 đô la của Sửu xảy ra vào dịp Tết chủ yếu mang tính chất vụ lợi, không có sự thỏa thuận. Do đó, VKSND Tối cao quyết định đình chỉ điều tra (miễn trách nhiệm hình sự) đối với hành vi “Nhận hối lộ” (?). Thậm chí, Sửu từng có lời khai là đã nhận 7.300 đô la của nhóm Tăng Phát Bảo và Trần Trung nhưng quá trình điều tra không đủ cơ sở kết luận.

Ngoài ra, một số vấn đề khác liên quan đến trách nhiệm của một số cán bộ, lãnh đạo Bộ Thương mại cùng các đối tượng liên quan, sau nhiều lần điều tra bổ sung đã “khép” lại, chưa thể làm rõ. Trong đó, có trường hợp Bộ Thương mại từ chối cung cấp với lý do: “Không thống kê theo dõi… thời gian gấp… công việc giải quyết hàng ngày rất nhiều, trong khi nhân lực có hạn… nên chưa thể đáp ứng yêu cầu của quý cơ quan an ninh điều tra - Bộ Công an”.

Khê Mộc