Vì sao nguyên Chủ tịch HĐQT Công ty Cái Lân bị bắt?

Theo cáo buộc của cơ quan CA, hành vi sai phạm của bị can trên liên quan đến việc Vinashin và nhà thầu Jacobsen ký kết hợp đồng cung cấp thiết bị cho dự án Nhà máy Điện diesel Cái Lân (tỉnh Quảng Ninh).

Dự án Nhà máy Điện diesel Cái Lân được Tổng Công ty Công nghiệp tàu thủy Việt Nam (nay là Tập đoàn Công nghiệp tàu thủy Việt Nam - Vinashin) ký kết với Công ty Jacobsen từ tháng 3-2003 với nội dung thiết kế, xây dựng, lắp đặt hoàn thiện và chuyển giao Nhà máy Điện diesel công suất 39MW tại cụm công nghiệp tàu thủy Cái Lân với giá trị gần 36 triệu USD. Hợp đồng gồm nhà máy chính với sáu tổ máy phát có công suất 6,5MW/tổ, trạm kết nối phân phối điện cung cấp vào lưới điện quốc gia và Nhà máy cán nóng thép tấm Cái Lân. Vinashin đã ủy quyền cho ông Nghiêm ký các phụ lục hợp đồng và giao dịch với nhà thầu Jacobsen.

Theo điều tra thì sai phạm của ông Tô Nghiêm thể hiện ở việc quá trình thực hiện hợp đồng với nhà thầu, chất lượng thiết bị không như thỏa thuận, dẫn đến thiệt hại lớn cho phía Vinashin. Cụ thể, hợp đồng và dự án yêu cầu tình trạng kỹ thuật từng bộ phận phải mới, toàn bộ dây chuyền thiết bị phải có xuất xứ tại Na Uy và Italia. Tuy nhiên, tài liệu giám định cho thấy thiết bị do nhà thầu Jacobsen cung cấp là thiết bị đã qua sử dụng hoặc ngừng sử dụng trong một thời gian dài; được sản xuất từ những năm 1995, 1996; có xuất xứ từ nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ như Italia, Đức, Phần Lan, Mỹ, Trung Quốc và cả Việt Nam. Trong đó, thiết bị chính của nhà máy được "tận dụng" từ một nhà máy điện của Trung Quốc đã ngừng hoạt động... Do yêu cầu kỹ thuật không bảo đảm, khi được đưa vào vận hành (tháng 4-2007), nhà máy luôn gặp sự cố, phải dừng hoạt động để sửa chữa khắc phục, phần lớn thời gian chỉ có 2/6 tổ máy hoạt động được. Không những thế, qua gần ba năm hoạt động, nhà máy đã lỗ hơn 62 tỉ đồng, các khoản nợ không có khả năng thanh toán lên tới 107,5 tỉ đồng, cùng với khoản nợ 15,8 triệu USD tại một ngân hàng ở tỉnh Quảng Ninh. Ngoài ra, khoản 11,78 triệu USD từ Công ty Cho thuê tài chính công nghiệp tàu thủy Vinashin để đầu tư cho dự án đến nay cũng không có khả năng thanh toán…

Sai phạm của bị can rõ ràng hơn khi tháng 6-2005, ông Tô Nghiêm đã ký một biên bản giao cho Công ty Jacobsen về việc dự án đã được hoàn thành đúng theo hợp đồng. Thực tế, thời điểm này nhà máy vẫn đang trong giai đoạn lắp đặt, năm 2007 mới được vận hành. Vì có biên bản do ông Nghiêm ký, ngân hàng đã chuyển cho nhà thầu 10% giá trị hợp đồng còn lại (gần 3,6 triệu USD) vào tháng 10-2005. Với sai phạm này, cơ quan CA cáo buộc ông Nghiêm đã có dấu hiệu cố ý làm trái... Hiện, việc bị can có trục lợi hay không, giá trị bao nhiêu trong quá trình triển khai thi công dự án đang được CA tiếp tục làm rõ.