Vẫn nhức nhối nạn khai thác cát trái phép

Hiện trên các tuyến sông Đà, sông Hồng, sông Đuống, sông Cà Lồ, sông Cầu đoạn qua thành phố Hà Nội có 18 khu vực khai thác cát, trong đó có tới 13 khu vực không phép, sai phép. Ngoài ra, trên địa bàn thành phố có 200 bãi tập kết, trung chuyển vật liệu xây dựng, riêng tuyến đê hữu Hồng có 112 bãi (chiếm 56%), tập trung chủ yếu ở các huyện Từ Liêm (32 bãi), Thường Tín (18), Ba Vì (13), Phú Xuyên (10), quận Hoàng Mai (16), thị xã Sơn Tây (13)... Chỉ có 17/200 bãi được cấp phép, chiếm 8,5%. Gần đây, Sở Tài nguyên - Môi trường Hà Nội đã tiến hành kiểm tra việc sử dụng đất ven sông làm bãi chứa vật liệu xây dựng đối với 34 tổ chức, cá nhân tại các quận, huyện, thị xã: Đông Anh, Phúc Thọ, Thường Tín, Phú Xuyên, Sơn Tây, Long Biên, Hoàng Mai, phát hiện có 19 bãi (chiếm hơn một nửa số bãi được kiểm tra) chứa khoảng 161 nghìn mét khối cát đen không rõ nguồn gốc. Cơ quan chức năng đã phát hiện nhiều hợp đồng cho thuê đất trái phép bị hủy, nhưng một số tổ chức, cá nhân ở các xã thuộc huyện Thường Tín, Phúc Thọ vẫn sử dụng đất làm bãi chứa. Quá trình khai thác, tập kết vật liệu xây dựng, các doanh nghiệp, cá nhân bất chấp quy định, vẫn chất cát sỏi cao như núi, làm ảnh hưởng đến sự an toàn của kè, bờ sông.

Theo Chi cục Đê điều và Phòng chống lụt bão Hà Nội, tình trạng khai thác cát trái phép tại các sông thời gian qua khá phức tạp. Lợi dụng sự buông lỏng của các cơ quan chức năng, "cát tặc" lén lút thực hiện hành vi trái phép. Đây là nguyên nhân chính gây ra hàng loạt vụ sụt, sạt bờ, bãi sông trong thời gian qua. Đặc biệt, hoạt động khai thác cát trái phép gây sạt lở các vị trí K12+460 đến K13+300 xã Đặng Xá, K17+900 đến K18+900 xã Phù Đổng, K18+400 đến K20+600 xã Lệ Chi, K20+500 đến K22+458 xã Trung Mầu, đều thuộc huyện Gia Lâm, đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến an toàn các kè Sen Hồ, Lời, Đổng Viên, Thịnh Liên và làm mất một số diện tích đất sản xuất của địa phương.

Một vấn đề cũng khá nhức nhối, đó là việc cấp phép hoạt động bến thủy nội địa cho các đơn vị sản xuất, kinh doanh vật liệu xây dựng quá dễ dãi. Nhiều trường hợp không được cơ quan có thẩm quyền cho thuê đất, sử dụng đất, nhưng vẫn được Cảng vụ Đường thủy Nội địa khu vực II cấp giấy phép hoạt động bến thủy nội địa. Cơ quan này đã thực hiện không đúng những quy định về thủ tục công bố cảng thủy nội địa và thủ tục cấp phép hoạt động bến, được quy định tại Điều 9 và Điều 10, Thông tư số 25/2010/TT-GTVT ngày 31-8-2010 của Bộ Giao thông - Vận tải về quản lý hoạt động của cảng, bến thủy nội địa. Mặc dù, các cơ quan chức năng đã nhiều lần thanh tra, kiểm tra nhằm chấn chỉnh, lập lại trật tự việc khai thác, tập kết, trung chuyển vật liệu xây dựng đúng nơi, đúng chỗ, đúng quy định. Song, những vi phạm vẫn chưa được xử lý dứt điểm, do chính quyền các địa phương chây ỳ, né tránh xử lý vi phạm. Mặt khác, công tác xử lý cũng gặp nhiều khó khăn, bởi khi phát hiện lực lượng chức năng đến kiểm tra, chủ tàu thuyền thường chạy sang địa bàn giáp ranh, trong khi chính quyền cơ sở thiếu phương tiện và nhân lực thực thi nhiệm vụ.

Để giải quyết tận gốc "cát tặc" và hoạt động bến bãi chứa vật liệu xây dựng hoạt động trái phép, chính quyền các địa phương cần phải yêu cầu chủ bến bãi ký cam kết không thu mua cát không có nguồn gốc và nếu phát hiện xử lý thật nghiêm; hủy bỏ các hợp đồng thuê đất làm bến bãi trái phép; các cơ quan chức năng tăng cường phối hợp với chính quyền địa phương ngăn chặn có hiệu quả tình trạng khai thác cát trái phép...