Vải thiều Thanh Hà

Mùa vải chín ở Thanh Hà

          Ai đi cũng nhớ, ai về chẳng quên

          Vải thiều đã ngọt lại thơm

           Ai ăn nhớ mãi, ai nhìn ước ao...”

Trưởng phòng NN& PTNT huyện Thanh Hà (Hải Dương) Lê Văn Dũng đọc cho tôi nghe mấy câu nửa thơ nửa vè về thứ sản vật độc nhất vô nhị của quê mình. Đôi hồi, câu chuyện chuyển sang vấn đề xây dựng thương hiệu. Ông Trưởng phòng thở dài...

Thật ra, ngoài Thanh Hà còn nhiều huyện khác, tỉ như Nam Sách, tỉ như Chí Linh... cũng trồng vải thiều. Có điều, những nơi ấy qui mô không lớn bằng. Thêm một lí do nữa, có thể hơi cực đoan, khiến trưởng phòng Dũng tự hào là Thanh Hà mới thực “đất vải”. Rồi, không xa lắm, có Bắc Giang. Nơi này, nghe đâu diện tích canh tác còn lớn gấp mấy lần. Theo người Thanh Hà, cây vải được di thực về đất này cách đây đã gần hai trăm năm. Cây vải tổ vẫn còn ở xã Thanh Sơn. Sau một thời gian, từ cây vải tổ, người dân nhân rộng ra khắp huyện, hình thành nên các vườn vải trù phú. Bây giờ, ngoài vải thiều, còn có nhiều giống vải khác như tu hú, u trứng, u hồng, u thâm, tàu lai... Giống vải thiều có đặc điểm là quả tròn, nhỏ, đường kính khoảng 3 cm. Vỏ có gai nhỏ, khi chín đỏ hồng, ăn đanh cùi, hạt rất nhỏ, độ chát không đáng kể. Nếu quả chín hẳn vị chát gần như không còn, hàm lượng đường chiếm tới 20- 22%. Cữ tháng 12 dương lịch, cây vải bắt đầu hóa mầm, sang tháng một ra hoa. Tháng ba, hoa nở. Cuối tháng ba, cây dần đơm quả. Tầm cuối tháng năm đến hết tháng sáu là mùa thu hoạch. Các giống vải khác tới vụ sớm hơn, quãng cuối tháng tư đã thu hoạch được. “- Lịch sử của vải thiều lâu năm là thế, xưa nay cứ nói vải thiều Thanh Hà song ra thị trường thì không ai biết đến tên tuổi, biết nhận diện ra sao”- Ông Dũng than thở. Và đấy là lí do ông trưởng phòng cho biết đã tới lúc cần xây dưng ngay thương hiệu cho vải thiều.

Trước đây, trong thời bao cấp, cả Thanh Hà có khoảng hơn 600 ha vải thiều, trồng chủ yếu trong vườn. Lí do bởi người dân chỉ trồng, tiêu thụ theo kế hoạch nhà nước nên ít ai quan tâm tới hiệu quả kinh tế. Năm 1992, Thanh Sơn được chọn làm xã điểm về chuyển đổi cơ cấu cây trồng với 54 ha đất chuyển từ trồng lúa sang trồng vải. Hiện tại, toàn huyện có khoảng ngót 7 nghìn ha. Sản lượng vải trong những năm gần đây tăng nhanh. Theo hạch toán, chi phí sản xuất chỉ hết 20- 25% tổng thu nhập, trồng vải thiều cho thu nhập cao gấp 2-3 lần so với trồng lúa. Quả vải thiều đã được xuất khẩu sang Trung Quốc, Thái Lan nhưng chưa nhiều. Trong hai năm gần đây, vải thiều được đưa đi Cam- pu- chia. Hồi tháng 3-2003, Viện Khoa học Nông nghiệp tiến hành hỗ trợ huyện xây dựng thương hiệu cho vải thiều. Tháng 7-2003, Hiệp hội Sản xuất và Tiêu thụ vải thiều Thanh Hà được thành lập. Ông Dũng làm Chủ tịch. Ông cho biết: “- Lập ra hiệp hội là một bước để bảo đảm việc xây dựng thương hiệu cho quả vải thiều. Chúng tôi đã thiết kế xong nhãn mác, rồi đem hồ sơ đi đăng kí với Cục Sở hữu Công nghiệp tháng 3 vừa rồi.Nhưng xem ra vẫn còn nhiêu khê lắm. Té ra, thương hiệu của mình rõ ràng song muốn có nó… Dù được chứng nhận hay không thì vụ này chúng tôi vẫn lấy thương hiệu cho quả vải là Vải thiều Thanh Hà”.

Năm 2002, sản lượng vải toàn huyện Thanh Hà đạt gần 19 nghìn tấn. Năm 2003, cũng xấp xỉ con số trên. Giá một ki lô gam vải ở mức ổn định khoảng 4- 5 nghìn đồng. Giá trị quả vải mang lại lên đến hàng vài chục tỉ đồng. Không có thương hiệu, quả vải thiều thiệt hại không nhỏ. Mà quả vải thiệt tức là nhà nông thiệt, huyện Thanh Hà thiệt. Hải Dương thiệt. “- Vì thế, càng phải làm gấp còn bao giờ được thì đành trông chờ vào sự vô tư, vì nhà nông, vì nông sản Việt của Cục”, ông Dũng nói.

Trước đây, khi chưa có khái niệm thương hiệu, vải thiều Thanh Hà vẫn tự sản, tự tiêu. Vì thế, nhiều khi mới sinh chuyện xập xí, xập ngầu, đánh lận con đen. Người Thanh Hà tiếc, tức mà không làm sao được. Bây giờ, nhìn thấy cái lợi từ việc xây dựng, đăng kí thương hiệu thì lại gặp nhiều trở ngại lẽ ra không có.

HNM