Ủy ban châu Âu (EC) đề xuất đồng euro kỹ thuật số: Ngân hàng và người dân… chưa sẵn sàng

Sáng kiến phiên bản kỹ thuật số của đồng tiền chung châu Âu được khởi phát từ năm 2020, khi Chủ tịch Ngân hàng trung ương châu Âu (ECB) Christine Lagarde đưa ra quan điểm hệ thống tiền tệ phải theo kịp tiến bộ kỹ thuật số. Nhấn mạnh ECB mong muốn hợp tác hơn nữa với các định chế khác của Liên minh châu Âu (EU) về đồng euro kỹ thuật số, nhà lãnh đạo này cũng cho rằng, một đồng tiền chung luôn là biểu tượng hữu hình nhất của sự hội nhập châu Âu.

Giống như tiền giấy và tiền xu, đồng euro kỹ thuật số là một phương tiện thanh toán phổ biến trong toàn bộ khu vực đồng tiền chung châu Âu (eurozone). ECB cho biết, loại tiền này không thay thế mà bổ trợ cho các đồng tiền truyền thống vốn đang là phương tiện ưa thích cho thanh toán hiện nay. Dĩ nhiên, việc đấu thầu hợp pháp sẽ bảo đảm euro kỹ thuật số được chấp nhận rộng rãi như một phương tiện thanh toán chính thức. Người dân khu vực eurozone có thể sử dụng miễn phí các dịch vụ cơ bản của đồng euro kỹ thuật số.

EC cũng sẽ đưa ra công cụ kinh tế phù hợp với các trung gian tư nhân để mở rộng đồng euro kỹ thuật số giống như các loại tiền kỹ thuật số khác, đồng thời ngăn chặn các khoản phí thanh toán trung gian quá cao thông qua việc cho phép giao dịch trực tiếp giữa người mua và người bán. Các quy định được xây dựng để bảo vệ quyền riêng tư và dữ liệu người dùng, giảm thiểu nguy cơ rửa tiền và tài trợ khủng bố. Đề xuất cũng bảo đảm khả năng thanh toán ngoại tuyến cho euro điện tử, tức là không cần kết nối internet, đồng nghĩa người thanh toán có thể ẩn danh giống như khi sử dụng tiền mặt.

Theo lộ trình, ECB sẽ hoàn thành giai đoạn đánh giá về kết cấu và phân phối euro kỹ thuật số vào mùa thu này. Hội đồng quản trị ECB sẽ quyết định phát hành đồng euro kỹ thuật số sau khi các quy định về luật pháp được thông qua. Mốc cuối cùng là phát hành vào năm 2027. Hiện, giới hạn ban đầu đang được cân nhắc ở mức 3.000 đồng euro kỹ thuật số, với quan điểm mức này sẽ cho phép đồng tiền mới đóng vai trò như một giải pháp thay thế tiền mặt, nhưng tránh trở thành hình thức giữ tài sản lưu động đáng kể.

Theo ECB, sự hiện diện của đồng euro điện tử bắt nguồn từ việc tầm quan trọng của tiền mặt giảm dần. EC cũng cho rằng, bên cạnh việc đem đến nhiều sản phẩm và dịch vụ tài chính sáng tạo, đồng euro kỹ thuật số còn thúc đẩy cạnh tranh trong lĩnh vực tài chính. Quan trọng hơn, một đồng tiền số riêng giúp EU giảm phụ thuộc vào "bộ đôi quyền lực" Mỹ là Mastercard và Visa.

Trong khi đó, các chuyên gia tài chính cho rằng, châu Âu đã tính toán tới những lợi thế chiến lược lớn khi đề xuất một đồng euro kỹ thuật số. Là thị trường đơn lẻ lớn nhất thế giới, Lục địa già không thể tiếp tục thụ động, bởi nếu các loại tiền kỹ thuật số khác được phép sử dụng rộng rãi hơn trong thanh toán xuyên biên giới, sức hấp dẫn của đồng euro chắc chắn sẽ suy giảm, có thể đánh mất vai trò là đồng tiền quan trọng thứ hai thế giới sau USD...

Tuy nhiên, ý tưởng đồng tiền ảo cũng đối mặt với những chỉ trích của các ngân hàng thương mại, với quan điểm loại tiền được hỗ trợ này sẽ cạnh tranh với hệ thống thanh toán kỹ thuật số hiện hành, có thể trở thành một giải pháp thay thế tài khoản tiết kiệm, thậm chí “lối tắt” giảm chi phí liên quan đến quản lý tài khoản tiết kiệm hay cung cấp các giao dịch nhanh chóng mà không phải chờ thanh toán liên ngân hàng. Nhiều ý kiến còn lo ngại, đồng euro kỹ thuật số sẽ cho phép giám sát giao dịch tài chính của các cá nhân, xâm phạm quyền riêng tư, tạo ra nguy cơ tấn công mạng và lừa đảo. Một số khảo sát cũng cho thấy, người dân châu Âu chưa mặn mà với tính ứng dụng của euro kỹ thuật số. Tại Đức, khoảng 76% người được hỏi trong cuộc khảo sát của Hiệp hội các Ngân hàng Đức (BdB) cho rằng, những lựa chọn thanh toán bằng đồng euro hiện tại đủ đáp ứng nhu cầu, không cần thiết phải có thêm euro kỹ thuật số.

Quyết định cuối cùng phụ thuộc vào các thành viên EU và Nghị viện châu Âu (EP). Tuy nhiên, đồng euro kỹ thuật số chỉ có thể thành công nếu được người dân châu Âu chấp nhận và sử dụng.