Ứng dụng AI để ngăn thông tin sai sự thật

Công nghệ hỗ trợ cho tin sai sự thật

Theo báo cáo của các công ty nghiên cứu thị trường, đến năm 2026, có tới 90% nội dung trên internet có thể được tạo một cách tự động qua các tài khoản ảo (bot).

Nội dung hầu hết được sản sinh từ AI với các bài đăng giống nhau, những tấm ảnh giống nhau, được lan truyền bằng bot nhằm phục vụ cho nhiều mục đích. Trong đó, có mục đích lớn nhất là tạo thông tin giả mạo, lừa đảo.

Với sự phát triển của công nghệ, deepfake được kẻ xấu kết hợp cùng trí tuệ nhân tạo, tạo ra video hoặc hình ảnh giả có mức độ tinh vi để lừa đảo.

Năm 2023, bão Yagi (bão số 3) gây thiệt hại tại một số quốc gia trong khu vực và Việt Nam, ngay lập tức kẻ xấu đã “sản xuất” thông tin giả mạo nhằm gây hoang mang dư luận và lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Theo Báo cáo của Statista (công ty về nghiên cứu thị trường, trụ sở tại Đức), Việt Nam nằm trong nhóm các quốc gia gia tăng lừa đảo bằng công nghệ deepfake trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương, chỉ sau Philippines.

Số liệu năm 2023 cho thấy Philippines gia tăng tới 4.500% số vụ lừa đảo bằng deepfake so với năm 2022. Còn Việt Nam đứng thứ hai, tăng 3.050%.

Báo cáo cũng cho thấy, 95% số người tại Việt Nam được hỏi, cho rằng các nội dung động do AI tạo ra gây khó khăn trong phát hiện lừa đảo.

Cyabra (nhà cung cấp giải pháp bảo mật trụ sở tại Israel) cho hay, thông tin giả mạo, sai sự thật được thực hiện có mục đích không những ảnh hưởng an ninh quốc gia, gây hậu quả cho phát triển kinh tế - xã hội, doanh nghiệp, cá nhân, mà còn gây nhiễu loạn thông tin, làm xói mòn lòng tin của công chúng.

Chính phủ nhiều quốc gia đã có các biện pháp để ngăn chặn, kiểm soát thông tin xấu độc này. Tuy nhiên, do các tài khoản ẩn danh, cũng như thiết bị công nghệ giám sát không đủ mạnh, đặc biệt với các nền tảng xuyên biên giới, đã gây khó cho công tác quản lý.

Để đối phó tin giả, tin sai sự thật trên không gian mạng, báo cáo cũng cho biết, ước tính chi tiêu doanh nghiệp dành cho cuộc chiến chống thông tin độc hại sẽ vượt quá 30 tỷ USD, chiếm 10% ngân sách marketing và an ninh an toàn trên không gian mạng vào năm 2028.

50% doanh nghiệp sẽ áp dụng các sản phẩm, dịch vụ hoặc tính năng đặc biệt để giải quyết các trường hợp sử dụng liên quan đến an ninh, chống tin sai sự thật.

Dùng AI ngăn tin giả

Theo các chuyên gia, bên cạnh việc xây dựng hành lang pháp lý để ngăn chặn tin giả, tin sai sự thật, việc ứng dụng công nghệ sẽ góp phần quan trọng trong việc làm lành mạnh không gian số.

Điều đó có nghĩa, cơ quan, tổ chức không thể dựa hoàn toàn vào quy định pháp lý để kiểm soát tin giả mà cần kết hợp hệ thống kỹ thuật, như AI và phân tích dữ liệu để phát hiện và ngăn chặn tài khoản giả, bot từ nguồn…

Chia sẻ về bảo đảm an toàn, an ninh trên không gian số, Giám đốc Công nghệ Tập đoàn FPT Vũ Anh Tú cho biết, AI vừa là “vũ khí” tấn công vừa là “lá chắn” phòng thủ. Do vậy, đến nay có tới 90% giải pháp nền tảng an ninh mạng trên thế giới đã tích hợp AI giúp phòng thủ an ninh mạng.

Tại Đài Truyền hình Việt Nam (VTV), bên cạnh việc ứng dụng AI để nâng cao hiệu quả sản xuất tin tức, tối ưu quy trình sản xuất, VTV đang thử nghiệm việc ứng dụng AI để phát hiện các nội dung vi phạm. Đáng chú ý, có việc ứng dụng các tác vụ AI (AI Agents) để phát hiện, xử lý sự cố an toàn thông tin…

Theo đại diện Cyabra, tại Việt Nam, những tác động đa chiều từ thông tin sai sự thật đòi hỏi cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp phải có giải pháp đa hướng, đa nền tảng, đa dạng thức. Đó là sự kết hợp giữa công nghệ (phân tích hành vi, xác thực AI), pháp lý và nâng cao nhận thức cộng đồng.

Theo đó, để nâng cao khả năng thích nghi với sự phức tạp của thông tin giả mạo, tin giả trong kỷ nguyên số, cần xây dựng một hệ sinh thái đa tầng để chống tin giả dựa trên các công nghệ tiên tiến, như AI, blockchain (chuỗi khối) đến mạng lưới hợp tác quốc tế rộng lớn.

Khi phát hiện chiến dịch thông tin giả mạo, hoặc bot, thì hệ sinh thái này có thể cung cấp thông tin tức thời cho các hãng truyền thông lớn để phản bác tin tức, giảm thiểu tác động lan truyền.

Cyabra cũng đã đưa ra giải pháp công nghệ phát hiện tính xác thực, giả của thông tin bằng AI, từ cách chủ động thu thập, phân tích và xác định các mối đe dọa bên ngoài theo thời gian thực, giúp người dùng bảo vệ tổ chức, doanh nghiệp của mình.

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cho rằng, tại Việt Nam, bên cạnh các giải pháp công nghệ, sự chủ động trong định hướng, chủ động trong thông tin giữ vai trò rất quan trọng trong việc dẹp tin xấu độc, xây dựng không gian số lành mạnh.