Trùm phỉ khét tiếng

Sinh năm 1930, Vàng Pao không chỉ nổi danh như một kẻ giành quyền lực bằng mọi giá với tất cả các thủ đoạn mà còn là nỗi sợ hãi của người dân tại nhiều làng bản vùng núi Đông bắc Lào và trên biên giới Lào - Việt... Khi thực dân Pháp quay lại Đông Dương lần thứ hai, Vàng Pao được gắn lon Trung úy trong "Quân đội Mèo" do Touby Ly Foung, con trai của Cai tổng Ly Foung chỉ huy. Lực lượng này được tập hợp nhằm quấy nhiễu bộ đội Pathet vùng Đông bắc Lào và cả quân Việt Minh ở căn cứ địa Việt Bắc. Ở khu vực Cánh đồng Chum, Vàng Pao nổi tiếng tàn bạo với đối phương lẫn binh sĩ thuộc quyền khi hành quyết những người có ý định đào ngũ vì nhận ra chính nghĩa.

Sau Hiệp định Geneva năm 1954, vấn đề người Mông ở Lào được các cố vấn Mỹ đặc biệt quan tâm nhằm đẩy mạnh chiến lược "chia để trị, dùng người bản xứ đánh người bản xứ". Cuối năm 1959, hai chuyên gia CIA lọc lõi là Thiếu tá Loucien Conein và nhân viên dân sự Edgar "Pop" Buell đã được gửi tới Cánh đồng Chum với nhiệm vụ huấn luyện vũ trang cho đạo quân bí mật và tuyển mộ thanh niên dân tộc tham gia lực lượng bí mật này; đồng thời tìm kiếm một kẻ với vai trò cầm đầu “trò chơi” bạo lực trong khu vực. Và Vàng Pao được xem là lựa chọn phù hợp. Tháng 10-1960, dưới sự hậu thuẫn của CIA, Vàng Pao tiếm quyền Vua Mèo tại Lat Houang sau cuộc họp với hơn 300 tộc trưởng và sĩ quan người Mông tại vùng Thượng Lào với tuyên bố ủng hộ cuộc đảo chính bất thành của tướng Phoumi Nosavan và cánh hữu, khi đó đang kiểm soát vùng Savannakhet. Sau khi nắm được quyền lãnh đạo các bộ tộc Mông, kẻ phản trắc đã bắt giao nộp cả Vua Mèo Touby Ly Foung và tướng Amkha, Tổng tham mưu trưởng cho tướng Phoumi. Đáp lại sự ủng hộ này, tướng Phoumi Nosavan đã thăng cấp Trung tá cho Vàng Pao và cử làm Tỉnh trưởng Xiêng Khoảng. Năm 1964, Vàng Pao được Mỹ phong hàm Thiếu tướng, vừa giữ chức Tư lệnh Quân khu II trực thuộc Quân đội Hoàng gia Viêng Chăn vừa làm Chỉ huy trưởng lực lượng đặc nhiệm mang mật danh QH333 trực thuộc Tổng chỉ huy của CIA ở tỉnh U Đon, Thái Lan.

Cuộc đời binh nghiệp của trùm phỉ còn gắn với những phi vụ buôn lậu ma túy. Lợi dụng sự che chở của CIA, máy bay và phương tiện vận tải quân sự của Mỹ, Vàng Pao đã cùng thuộc hạ tiến hành sản xuất, mua bán và vận chuyển khối lượng lớn ma túy từ vùng Tam Giác Vàng tới nhiều nơi trên lãnh thổ Lào, sang Thái Lan, Campuchia và miền Nam Việt Nam để sau đó đến các địa chỉ đến nay còn chưa biết trên khắp thế giới.

Với thắng lợi của cách mạng Lào năm 1975, tham vọng bá vương mà Vàng Pao ấp ủ hoàn toàn sụp đổ. Hắn trốn sang Thái Lan rồi di tản sang Mỹ. Sau đó không lâu, y cùng 30 tên cầm đầu khác bị Tòa án Nhân dân Cách mạng Lào xử tử hình vắng mặt vì tội ác gây ra với các bộ tộc Lào. Tuy nhiên, không từ bỏ mơ ước hão huyền về một ngai vua tại hải ngoại, Vàng Pao vẫn âm mưu tổ chức, chỉ đạo các hoạt động chống phá nhà nước Lào. Năm 2007, trùm phỉ và 7 đồng bọn đã bị nhà chức trách Mỹ bắt và truy tố theo đạo luật trung lập của Mỹ do âm mưu nhận và sở hữu vũ khí cùng thiết bị nổ nhằm lật đổ chính quyền Lào. Cho dù cáo buộc này được hủy bỏ vào tháng 9-2009, nhưng đây là kết cục thảm hại cho kẻ chống lại chính đất nước và nhân dân Lào để cuối cùng nhận một cái chết nơi đất khách quê người.