Tổng thống Mỹ và Tổng thống Nga điện đàm về vấn đề Ukraine:Bước đi đầu tiên hướng tới nền hòa bình

Hai nhà lãnh đạo hàng đầu thế giới đã nhất trí, tiến trình đạt được thỏa thuận hòa bình giữa Mátxcơva và Kiev sẽ bắt đầu bằng lệnh ngừng bắn vào các cơ sở hạ tầng năng lượng - một bước tiến quan trọng trong nỗ lực chấm dứt xung đột ở Ukraine.

Cuộc điện đàm thứ hai kể từ khi Tổng thống Donald Trump trở lại nhậm chức, được cả Nhà Trắng và Điện Kremlin mô tả là "tốt và hiệu quả". Các nhà lãnh đạo không chỉ tái khẳng định cam kết giải quyết cuộc xung đột ở Ukraine mà còn nhất trí về các bước đi cụ thể: Tạm dừng tấn công cơ sở hạ tầng năng lượng trong 30 ngày, trao đổi tù nhân và chuyển giao người bị thương. Tổng thống Vladimir Putin tuyên bố sẵn sàng hợp tác với Mỹ để tìm hiểu các phương án khả thi, toàn diện, bền vững và lâu dài.

Đây không phải là lệnh ngừng bắn toàn diện mà Tổng thống Mỹ từng vận động và Ukraine đã đồng ý, nhưng được xem là bước đi đầu tiên hướng tới nền hòa bình lâu dài. Nhà Trắng cho biết: "Các nhà lãnh đạo nhất trí, tiến trình hướng tới hòa bình sẽ bắt đầu bằng lệnh ngừng bắn về năng lượng và cơ sở hạ tầng, cũng như các cuộc đàm phán kỹ thuật về việc thực hiện lệnh ngừng bắn trên biển ở Biển Đen". Nếu được hai bên chấp thuận, việc ngừng tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng sẽ đánh dấu lệnh ngừng bắn một phần đầu tiên sau hơn 3 năm Nga tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine.

Hơn 3 năm qua, Mátxcơva liên tục nhắm mục tiêu vào cơ sở hạ tầng của Kiev và đã phá hủy "hơn một nửa công suất phát điện và một nửa khả năng sản xuất khí đốt tự nhiên của Ukraine”. Phó Giám đốc An ninh năng lượng châu Âu tại Trung tâm Năng lượng toàn cầu Olga Khakova nhận định, lệnh ngừng bắn 30 ngày "có thể mang lại sự cứu trợ rất cần thiết cho ngành năng lượng đang bị tàn phá ở Ukraine". Tuy nhiên, một lệnh ngừng bắn ở “quy mô hẹp” chưa thể xem là bước đột phá triệt để.

Ưu tiên tiếp theo sẽ là lệnh ngừng bắn trên Biển Đen, nếu được thực thi sẽ giảm bớt áp lực đối với các chuyến hàng ngũ cốc của Ukraine, trong khi Hải quân Nga sẽ thoát khỏi các cuộc tấn công của Kiev. Phát biểu trong cuộc họp báo trực tuyến ngày 18-3, Tổng thống Volodymyr Zelensky cho biết, Ukraine cần thêm thông tin chi tiết về thỏa thuận. Các cuộc đàm phán ngoại giao tiếp theo giữa Mỹ và Nga dự kiến diễn ra vào ngày 23-3 tại Jeddah, Saudi Arabia.

Mátxcơva tiếp tục nhấn mạnh yêu cầu phải chấm dứt hoàn toàn viện trợ quân sự nước ngoài và cung cấp thông tin tình báo cho Kiev như điều kiện để ngăn chặn leo thang xung đột. Nhà Trắng không đề cập đến yêu cầu này trong tuyên bố của mình. Nhà Trắng và Điện Kremlin cũng không đề cập đến các nhượng bộ về lãnh thổ trong các thông báo chính thức. Động thái này cho thấy, Nga luôn bám sát yêu cầu "phi quân sự hóa" Ukraine, điều mà Kiev khó có thể đồng ý.

Trước thềm cuộc điện đàm giữa hai nhà lãnh đạo Nga - Mỹ, Bộ trưởng Ngoại giao Ukraine Andrii Sybiha tuyên bố sẽ không thỏa hiệp về toàn vẹn lãnh thổ hoặc quyền quyết định các liên minh an ninh và nhấn mạnh, Kiev tìm kiếm một nền "hòa bình công bằng, lâu dài và toàn diện". Bộ trưởng Ngoại giao Ukraine khẳng định, sẽ không bao giờ công nhận các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng là một phần của Nga, sẽ không giảm quy mô quân đội và không trở thành một quốc gia trung lập... "Cuộc chiến này không chỉ liên quan đến Ukraine. Việc đạt được hòa bình công bằng và lâu dài là vì lợi ích toàn cầu", ông Andrii Sybiha cũng tái khẳng định nguyện vọng gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) của Ukraine, bất chấp sự phản đối mạnh mẽ từ Mátxcơva.

Liên hợp quốc đã hoan nghênh cuộc đối thoại giữa hai nhà lãnh đạo Nga - Mỹ. Nhìn nhận tín hiệu tích cực từ sự kiện này, Bộ trưởng Ngoại giao Hungary Peter Szijjarto cho biết, các bên đã có bước tiến lớn hướng tới hòa bình. Trong khi đó, Thủ tướng Đức Olaf Scholz gọi quyết định của các bên về việc ngừng tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng là một "khởi đầu tốt".

Cuộc điện đàm giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và người đồng cấp Nga Vladimir Putin là bước ngoặt mới trong quan hệ của hai cường quốc luôn trong tình trạng căng thẳng. Các nhà phân tích nhận định, cuộc xung đột tại Ukraine "sẽ không được giải quyết trong một cuộc điện thoại" nhưng những kết quả tích cực của cuộc điện đàm đã mang lại hy vọng mới cho một thỏa thuận hòa bình tại quốc gia Đông Âu này.