Tiểu thuyết "Quyên" là quan niệm của tôi về tình yêu và hạnh phúc

(HNM) - Tiểu thuyết "Quyên" của nhà văn Nguyễn Văn Thọ vừa ra mắt đã được nhiều tờ báo trong và ngoài nước cùng hàng loạt chương trình truyền hình giới thiệu, là một hiện tượng đáng quan tâm trên văn đàn. Chúng tôi đã có cuộc trao đổi cùng tác giả về tiểu thuyết này nhân dịp ông từ Đức về nước.

- Là nhà văn gắn với "cuộc trường chinh" truyện ngắn, bỗng "nổi hứng" chuyển sang tiểu thuyết, vì sao vậy, thưa ông?

- Người Đức có câu: Khi tiến hành việc gì mà anh chưa hiểu nó thì anh đã thất bại tới 99% rồi. Tôi viết gần năm chục truyện ngắn, nói vui "kinh nghiệm đầy mình", sang tiểu thuyết đúng là chưa có một chút kinh nghiệm nào. Nhưng may là trước tôi, lịch sử văn học đã để lại rất nhiều bài học của các nhà văn đi trước. Rõ ràng không thể mang cái mạnh của thể tài này áp đặt sang một thể tài khác. Tôi viết "Quyên" rất vất vả và hoàn toàn không phải là nổi hứng. "Quyên" cần một không gian tiểu thuyết, cách dẫn dụ và dàn tả lẫn cài đặt nhân vật của thể loại này. Điều đó đòi hỏi không chỉ tình yêu văn học, mà cả bút lực, trường lực của nhà văn. Hai mươi năm ở Đức, kinh nghiệm, vốn sống là thế mạnh nhưng cũng là thử thách với tôi.

- Thông điệp chính mà ông muốn "Quyên" mang đến bạn đọc là gì?

- "Quyên" là tiểu thuyết, nên tầng lớp là một đặc tính nổi trội khác biệt hẳn với truyện ngắn. Vì thế, tác phẩm không chỉ có một thông điệp. Ở mỗi độ sâu nông, "Quyên" trao gửi những nỗi niềm khác nhau mà tôi muốn dành cho từng bộ phận công chúng. Nhưng chủ đạo nhất, xuyên suốt nhất chính là quan niệm của cá nhân tôi về tình yêu và hạnh phúc. Xin mượn lời nhà văn, nhà LLPB - TS Nguyễn Thiện đã viết trên báo Văn nghệ năm 2009: …"Tiểu thuyết "Quyên" là một lời kêu gọi cháy bỏng: hãy sống thật tử tế, đàng hoàng với tư cách và nhân phẩm con người Việt Nam; hãy yêu chân thật, hết mình, trân trọng và tự hào về nhau, gắn bó bền chặt mãi mãi không để xa lìa! Con người ta sống và yêu không chỉ cho mình, cho bạn tình, mà cũng cần vì những người khác nữa. Vị tha, chỉ có như vậy, người ta mới tìm thấy trọn vẹn niềm vui sướng và sự thanh thản, sự hữu ích cho đồng loại, cho dân".

- Ông từng nói có nhiều cách kết trước khi chọn cái kết hiện tại của "Quyên"?

- Tôi từng viết tám cái kết của "Quyên". Lần đầu, tôi để Quyên mang lọ tro về tận mảnh vườn nhà mẹ Quyên. Rất hậu. Cái kết này bị Trần Đăng Khoa và vài nickname trên mạng chê tới nát cả lòng. Tôi ăn Tết mất ngon và phát ốm khi viết sáu cái kết khác. Nhưng cuối cùng với quan niệm nhà văn chịu trách nhiệm với đời sống, với độc giả, tôi chọn cái kết thứ tám. Nó mở ra cho suy tư về cái đang diễn tiến ở đời sống trong đám thợ khách tại châu Âu. Nó không mặc định kết. Tùy theo từng tâm thức của từng bạn đọc, họ sẽ cho các nhân vật trong "Quyên" tiếp tục sống và yêu.

- Đến giờ, theo ông "Quyên" thành công nhất ở điểm nào?

- Xin nhà báo hãy ra phố Nguyễn Xí. Bốn tháng rồi, tiểu thuyết "Quyên" vẫn được phố sách này bày nó cạnh quầy tính tiền. Nó đã bị in giả, nhưng sự giả vẫn không chen nổi với tiểu thuyết in thật, tin cậy hơn, sắc nét hơn. Tôi thành công là "Quyên" có bạn đọc, không chỉ các trí thức tìm mua, mà ngay cả các bạn thợ thuyền, thợ khách cũng vui vẻ đón nhận. Thôi, đừng nói vội tới thành công ở việc đóng góp gì cho văn đàn. Bạn đọc, đấy là điều đầu tiên tôi mong đợi và hiện tại, điều ấy đang làm tôi hạnh phúc.

- Xin cảm ơn nhà văn!

Hằng Thanh thực hiện