Thực phẩm biến đổi gen: Rủi ro hay cơ hội?

Âm thầm nghiên cứu - lặng lẽ xâm nhập thị trường

Không phát triển rầm rộ, các nghiên cứu về cây trồng biến đổi gen đã và đang được thực hiện tại Viện Công nghệ sinh học, Viện Di truyền nông nghiệp, Viện Lúa đồng bằng sông Cửu Long, Viện Sinh học nhiệt đới... Việt Nam cũng bước đầu thành công trong việc chuyển gen các loại cây có ý nghĩa kinh tế như kháng thuốc diệt cỏ, kháng sâu, bệnh, prro- vitamin A... vào cây lúa, bắp cải, ngô, đu đủ, hoa. Tuy nhiên, những thành công này chỉ dừng lại ở mức độ phòng thí nghiệm chứ chưa triển khai sản xuất đại trà.

Mặc dù vậy, các nhà quản lý và khoa học khẳng định, thị trường thực phẩm của Việt Nam đã xuất hiện các cây trồng và sản phẩm biến đổi gen. Chúng được nhập khẩu bằng con đường chính thức hoặc không chính thức nhưng vẫn chưa được quản lý hay thông báo công khai. Kết quả một cuộc điều tra của Bộ NN&PTNT cho thấy, hầu hết mẫu thức ăn chăn nuôi có mặt trên thị trường được nhập theo con đường chính thức thông qua các công ty liên doanh với nước ngoài đều chứa sản phẩm biến đổi gen (ngô và đậu tương chuyển gen) với một tỷ lệ nào đó. Ba cây trồng được xem là "điểm nóng" gồm: ngô, lúa và cây bông. Bộ NN&PTNT cũng nhận định, rất có thể một số thực phẩm chế biến từ đậu tương, ngô, cải dầu... trên thị trường cũng có chứa sản phẩm biến đổi gen mà ngoài nhãn mác không hề ghi thông báo "sản phẩm biến đổi gen". Hiện Bộ NN&PTNT đang đặt hàng Viện Di truyền nông nghiệp tiến hành xác định sản phẩm biến đổi gen trong một số thực phẩm nhập.

Trên thực tế, các nhà khoa học đã phát hiện những tiêu cực từ việc quản lý không chặt đối với cây trồng biến đổi gen. Tại TP Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Bình Dương đã phát hiện một số mẫu ngô biến đổi gen được trồng xen lẫn với cây ngô bình thường, tạo ra hiện tượng trội gen. Điều này đã làm dấy lên làn sóng phản đối trong giới khoa học Việt Nam về những nguy cơ mà thực phẩm biến đổi gen có thể đem lại như gây dị ứng, nhờn với kháng sinh, có thể tạo ra độc tố và lâu dài gây độc cho cơ thể...

Một số nhà khoa học nêu quan điểm: Trước khi thực phẩm biến đổi gen được lưu thông trên thị trường cần phải đánh giá mức độ nguy cơ của chúng và công việc kiểm nghiệm tính an toàn của thực phẩm biến đổi gen phải được thực hiện nghiêm ngặt bởi các cơ quan độc lập với nhà sản xuất. Song điều này được xem là "không tưởng", vì theo rất nhiều nhà khoa học về lĩnh vực này, việc đánh giá độ an toàn của từng sản phẩm nằm ngoài khả năng không chỉ với nước ta mà kể cả nước phát triển nhất.

GS-TS Lê Đình Lương - ĐH quốc gia Hà Nội lại cho rằng: "Nhiều tổ chức khoa học quốc tế đã nghiên cứu và đưa ra kết luận rằng sử dụng thực phẩm có nguồn gốc từ ADN tái tổ hợp là an toàn". Không lẽ chúng ta lại bỏ qua những lợi ích mà cây chuyển gen đem lại như tăng sản lượng, cung cấp nhiều hơn thực phẩm cho dân số ngày càng tăng; giảm chi phí sản xuất, tăng lợi nhuận nông nghiệp; tăng giá trị dinh dưỡng hoặc tính thích hợp cho công nghiệp chế biến thực phẩm; tạo ra các sản phẩm có lợi cho sức khỏe... GS Lương đưa ra giải pháp, trong điều kiện nước ta gần như chưa có kinh nghiệm trong lĩnh vực này, chúng ta có thể dùng luôn hệ thống kiểm soát an toàn thực phẩm đã có để đánh giá độ an toàn của thực phẩm biến đổi gen. Còn theo PGS Lê Trần Bình, Viện trưởng Viện Công nghệ sinh học, trong khi chưa thể quản lý được thực phẩm biển đổi gen thì trước mắt, nên áp dụng công nghệ biến đổi gen trên các loại cây không phải để lấy thực phẩm như cây lâm nghiệp, hoa, cây công nghiệp...