Thúc đẩy phát triển ngành nghề nông thôn

Với 1.350 làng có nghề, chiếm 56% tổng số làng nghề trong cả nước, phát triển ngành nghề nông thôn không chỉ là lợi thế, mà còn là yêu cầu đặt ra trong giai đoạn phát triển mới đối với Hà Nội.

Thực tế thời gian qua cho thấy, thành phố đã có nhiều nỗ lực trong việc bảo tồn và phát triển các làng nghề, ngành nghề truyền thống. Nhiều chương trình, chính sách hỗ trợ đã được triển khai, như: Đào tạo nghề, xúc tiến thương mại, khuyến công, hỗ trợ đầu tư hạ tầng làng nghề, phát triển sản phẩm OCOP (Chương trình mỗi xã một sản phẩm)… Theo đó, nhiều làng nghề từng bước chuyển mình, tạo ra sản phẩm có giá trị cao, gắn kết hiệu quả với du lịch trải nghiệm, như: Gốm Bát Tràng (huyện Gia Lâm), lụa Vạn Phúc (quận Hà Đông), mây tre đan Phú Vinh (huyện Chương Mỹ), thêu Quất Động (huyện Thường Tín)…

Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, ngành nghề nông thôn vẫn đang đối mặt với không ít khó khăn, thách thức. Đó là một số làng nghề sản xuất còn nhỏ lẻ, manh mún; hạ tầng kỹ thuật chưa đồng bộ; ô nhiễm môi trường chưa được giải quyết dứt điểm. Nhiều cơ sở thiếu lao động trẻ kế cận, thiếu đổi mới mẫu mã, chưa tận dụng được lợi thế của công nghệ và chuyển đổi số trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Việc liên kết giữa các hộ sản xuất, hợp tác xã và doanh nghiệp còn lỏng lẻo, dẫn đến giá trị gia tăng thấp, khó mở rộng thị trường...

Trong thời kỳ phát triển mới, ngành nghề nông thôn chỉ có thể “cất cánh” nếu thoát khỏi tư duy sản xuất nhỏ lẻ, manh mún. Để thúc đẩy phát triển ngành nghề nông thôn, cần chiến lược tổng thể, trong đó quy hoạch vùng nguyên liệu, vùng sản xuất, vùng làng nghề cần gắn liền với quy hoạch hạ tầng, logistics, thương mại, du lịch. Các cơ quan chức năng cần tiếp tục hoàn thiện chính sách hỗ trợ tín dụng, mặt bằng sản xuất, đào tạo nhân lực; đồng thời đẩy mạnh ứng dụng khoa học - công nghệ, chuyển đổi số, xây dựng thương hiệu gắn với truy xuất nguồn gốc sản phẩm.

Trước hết, thành phố cần rà soát, điều chỉnh quy hoạch các cụm công nghiệp làng nghề, tạo điều kiện để các cơ sở sản xuất có mặt bằng phù hợp, bảo đảm yêu cầu về môi trường; đồng thời, đẩy mạnh chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông thôn, nhất là trong các lĩnh vực chế biến sâu, phát triển sản phẩm mới, xây dựng thương hiệu và ứng dụng công nghệ xanh.

Cùng với đó, công tác đào tạo, truyền nghề cần được chú trọng hơn, không chỉ góp phần giữ gìn tinh hoa truyền thống, mà còn giúp lao động trẻ tiếp cận kỹ năng sản xuất hiện đại. Việc hỗ trợ xây dựng và phát triển sản phẩm OCOP cần gắn với định hướng thị trường, tránh tình trạng làm theo phong trào. Các địa phương cũng cần phát huy vai trò chủ động, kết nối giữa người dân - doanh nghiệp - nhà quản lý để hình thành chuỗi giá trị khép kín từ nguyên liệu, sản xuất đến tiêu thụ.

Gắn phát triển làng nghề với du lịch sinh thái, du lịch văn hóa, Hà Nội đã có một số mô hình bước đầu hiệu quả, như: Du lịch trải nghiệm làm gốm ở Bát Tràng (huyện Gia Lâm), du lịch làng lụa ở Vạn Phúc (quận Hà Đông), làng nghề mộc Sơn Đồng (huyện Hoài Đức)… Đây là hướng đi phù hợp xu thế, nâng cao giá trị sản phẩm, tạo thêm việc làm, lan tỏa giá trị văn hóa làng nghề đến cộng đồng, du khách trong và ngoài nước. Trong bối cảnh chuyển đổi xanh, phát triển bền vững là yêu cầu bắt buộc, việc thúc đẩy ngành nghề nông thôn phát triển theo hướng thân thiện môi trường, tiết kiệm tài nguyên, áp dụng kinh tế tuần hoàn cũng sẽ là con đường lâu dài, cần thiết.

Thúc đẩy ngành nghề nông thôn không chỉ là câu chuyện kinh tế, mà còn là giải pháp quan trọng để nâng cao chất lượng sống của người dân, giữ gìn hồn cốt văn hóa làng xã Việt Nam trong dòng chảy hiện đại. Lĩnh vực này rất cần sự vào cuộc đồng bộ, quyết liệt hơn nữa từ các cấp chính quyền, các ngành chức năng và trên hết là sự tham gia chủ động, sáng tạo từ chính người dân. Với tiềm năng lớn, nền tảng truyền thống vững chắc, Hà Nội hoàn toàn có thể trở thành địa phương đi đầu cả nước trong phát triển ngành nghề nông thôn hiện đại, bền vững, mang bản sắc riêng.