Thứ trưởng Bộ Y tế: Tỷ lệ thuốc không đạt chất lượng, thuốc giả của Việt Nam ở mức thấp so với thế giới

Phát biểu chỉ đạo tại phiên giải trình, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cho biết, phiên giải trình thực hiện chính sách pháp luật về phòng chống thuốc giả, thực phẩm giả là chủ đề rất nóng. Đảng và Nhà nước ta luôn xác định công tác bảo đảm an toàn thực phẩm, phòng, chống thuốc giả, thực phẩm giả là nhiệm vụ quan trọng, tiên quyết với mục tiêu bảo vệ sức khỏe nhân dân, bảo đảm an ninh y tế quốc gia.

Thuốc giả, thực phẩm giả là vấn đề mang tính toàn cầu

Báo cáo tại phiên giải trình, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết, theo đánh giá của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), tỷ lệ thuốc không đạt chất lượng và thuốc giả của Việt Nam ở mức thấp so với trung bình của thế giới. Thuốc không đạt chất lượng ở khu vực bán lẻ cao hơn khu vực sản xuất, nhập khẩu và bán buôn; thuốc giả phát hiện chủ yếu ở các cơ sở bán lẻ hoặc qua các kênh bán hàng điện tử.

Theo số liệu từ ngày 1-1-2024 đến 30-6-2025, trong năm 2024, hệ thống kiểm nghiệm đã lấy 33.880 mẫu thuốc, tỷ lệ không đạt chất lượng là 0,45%.

Năm 2024, Cục Quản lý dược, Cục Quản lý y, dược cổ truyền đã triển khai 170 đoàn kiểm tra. Thanh tra Bộ Y tế đã xử phạt vi phạm hành chính trên 2,5 tỷ đồng. Trong tháng cao điểm theo Chỉ thị số 65/2025/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Y tế đã kiểm tra 39 cơ sở, phát hiện 11 cơ sở vi phạm hành chính.

Về thực trạng thực phẩm bảo vệ sức khỏe (TPBVSK) giả, từ ngày 1-1-2024 đến 30-6-2025, cơ quan công an đã phát hiện và xử lý một số vụ việc sản xuất, kinh doanh TPBVSK giả và chứa chất cấm, như: Kẹo rau củ Kera; sản xuất sữa giả tại Công ty CP Dược quốc tế Rance Pharma, Công ty CP Dược dinh dưỡng Hacofood Group...

Từ ngày 1-1-2024 đến 30-6-2025, Cục An toàn thực phẩm (ATTP) đã cấp 9.935 hồ sơ đăng ký bản công bố TPBVSK và 61 Giấy chứng nhận GMP cho cơ sở sản xuất TPBVSK.

Toàn ngành Y tế đã kiểm tra 607.489 cơ sở, xử lý 9.790 cơ sở vi phạm với tổng số tiền phạt 51,13 tỷ đồng. Trong tháng cao điểm (thực hiện Chỉ thị số 65/2025/CT-TTg), Cục ATTP đã kiểm tra 17 cơ sở sản xuất, kinh doanh TPBVSK, phát hiện 2 cơ sở vi phạm về điều kiện, 1 cơ sở vi phạm quảng cáo, 4 cơ sở vi phạm về chất lượng. Tính đến ngày 7-8-2025, Cục ATTP đã ban hành 4 quyết định xử phạt vi phạm hành chính 4 công ty với số tiền phạt 352 triệu đồng; chuyển 1 vụ việc sang cơ quan Cảnh sát điều tra...

Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân, thời gian qua, Bộ đã có nhiều nỗ lực, cố gắng chỉ đạo công tác quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm. Lực lượng quản lý thị trường phối hợp với các lực lượng chức năng phát hiện, xử lý nhiều vụ vi phạm về an toàn thực phẩm, chuyển cơ quan điều tra nhiều vụ có dấu hiệu tội phạm.

Từ ngày 1-1-2024 đến 30-6-2025, về thực phẩm giả, lực lượng Quản lý thị trường (QLTT) đã xử lý 11.610 vụ vi phạm; xử phạt trên 76,4 tỷ đồng; về dược phẩm, thực phẩm chức năng, xử lý 345 vụ vi phạm, xử phạt trên 29 tỷ đồng, trị giá tang vật vi phạm trên 14 tỷ đồng.

Thực hiện phân cấp và hướng dẫn chính quyền địa phương, Sở Công Thương trong công tác ATTP đã phối hợp với các bộ, ngành rà soát, xây dựng nhiều quy chuẩn, tiêu chuẩn đối với nhóm hàng được phân công quản lý.

Nhiều bất cập cần tiếp tục tháo gỡ

Tại phiên giải trình, nhiều đại biểu tập trung vào công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực quảng cáo; tem chống hàng giả, mã QR; quản lý chất lượng hàng hóa; trách nhiệm của các bộ, ngành để xảy ra tình trạng thuốc giả, thực phẩm giả; tình trạng bán thuốc không kê đơn...

Trả lời câu hỏi của đại biểu, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan khẳng định, công tác quản lý thuốc và thực phẩm dù đã được các bộ, ngành, cơ quan chức năng phối hợp tích cực, song thực tiễn vẫn bộc lộ những hạn chế như: Thiếu cơ chế tạm dừng tiếp nhận hồ sơ công bố khi phát hiện vi phạm, chưa có quy định thu hồi giấy chứng nhận, còn chồng chéo giữa khái niệm “thực phẩm giả” ở các luật khác nhau. Cơ chế quản lý nhà nước hiện còn phân tán, thiếu đầu mối thống nhất. Nhiều lĩnh vực được giao cho các bộ khác nhau quản lý (Y tế, Công Thương, Nông nghiệp và Môi trường...), dẫn đến chồng chéo trong công tác quản lý...

Về vấn đề lợi dụng đăng ký sản phẩm thực phẩm chức năng thay vì thuốc, theo Bộ trưởng Đào Hồng Lan, sản phẩm loại này áp dụng cơ chế tự công bố. Một số doanh nghiệp đã lợi dụng tự quảng cáo, tự phóng đại công dụng của sản phẩm, thực phẩm chức năng... Để hạn chế tình trạng này, Bộ đã có văn bản chỉ đạo các địa phương chấn chỉnh công tác phân loại sản phẩm, tránh tình trạng lợi dụng tự công bố để đưa ra thị trường sản phẩm không phù hợp.

Về vấn đề tiền kiểm và hậu kiểm, Bộ trưởng Bộ Y tế cho biết: Thực hiện tiền kiểm và hậu kiểm nhằm vừa bảo đảm tăng cường quản lý chất lượng, an toàn sản phẩm, vừa đáp ứng được yêu cầu đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo điều kiện cho doanh nghiệp làm ăn chân chính, đúng pháp luật phát triển song phải bảo đảm không ảnh hưởng đến sức khỏe, chất lượng sống của người dân.

Đặc biệt, với băn khoăn của đại biểu về đội ngũ quản lý thuốc, thực phẩm trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp, Bộ trưởng Đào Hồng Lan nhấn mạnh: Chính quyền cấp xã hiện nay có Phòng Văn hóa - Xã hội và Trạm Y tế đều có chức năng quản lý, giúp UBND cấp xã và Sở Y tế quản lý thuốc và thực phẩm. Giải quyết vấn đề nhân lực, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Y tế đang triển khai đề án đưa 1.000 bác sĩ về các trạm y tế và theo định hướng của Bộ Chính trị, sắp tới mỗi đơn vị cấp xã sẽ có từ 3-5 bác sĩ, có người có chuyên môn về dược, đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn.

“Về xử lý việc bán thuốc không kê đơn, hiện đã có quy định rất rõ. Việc thanh tra, kiểm tra có trách nhiệm rất lớn của chính quyền địa phương, đề nghị các địa phương tăng tính chủ động trong công tác này” - Bộ trưởng Đào Hồng Lan nhấn mạnh.

Phát biểu kết luận phiên giải trình, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, các ý kiến tại phiên giải trình sẽ được tiếp thu để hoàn thiện dự thảo kết luận phiên giải trình.