Tháo gỡ “rào cản” ứng dụng khoa học - công nghệ trong chế biến, bảo quản nông sản

Sản phẩm chế biến đáp ứng khoảng 20%

Tại hội thảo, Trưởng phòng Chất lượng, chế biến và Phát triển thị trường (Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội) Nguyễn Thị Thu Hằng cho biết, thành phố hiện có 13.739 cơ sở sản xuất, kinh doanh nông, lâm, thủy sản; trong đó, hơn 1.700 cơ sở chế biến nông lâm thủy sản, 98,5% cơ sở quy mô vừa và nhỏ.

Hiện trên địa bàn thành phố, có 3 loại hình cơ sở sơ chế, chế biến nông sản: Doanh nghiệp; hợp tác xã; hộ gia đình. Nhiều sản phẩm sau khi thu hoạch được tiêu thụ dưới dạng tươi sống, chưa qua sơ chế, chế biến vì vậy giá trị gia tăng sản phẩm chưa cao…

Trong những năm trở lại đây, thực phẩm chế biến, ăn liền ở các kênh bán lẻ hiện đại được nhiều người tin dùng do tiện dụng, chất lượng bảo đảm, giá thành hợp lý. Theo ước tính, tỷ lệ sản phẩm chế biến, ăn liền tại các siêu thị, cửa hàng chuyên doanh, tạp hóa chiếm khoảng 20-25% tổng lượng sản phẩm nông, lâm, thủy sản. Sản phẩm chế biến nông, lâm, thủy sản do Hà Nội sản xuất mới đáp ứng khoảng 20% nhu cầu tiêu thụ, còn lại chủ yếu nhập từ các tỉnh, thành phố và một phần nhập khẩu.

Mặc dù công tác tái cơ cấu lĩnh vực chế biến nông sản trên địa bàn thành phố đạt kết quả khả quan, song ngành chế biến nông sản thành phố còn khó khăn về trình độ công nghệ, năng lực chế biến, cơ giới hoá, tự động hóa còn hạn chế, năng suất thấp, giá thành cao, chưa tương xứng tiềm năng; thiếu doanh nghiệp lớn có năng lực, kinh nghiệm đầu tư vào nông nghiệp; việc tiếp cận đất đai, vốn để tổ chức sản xuất lớn còn bất cập...

Chính sách khuyến khích phát triển nông nghiệp chưa thực sự thu hút các hộ, doanh nghiệp đầu tư, nhất là lĩnh vực chế biến nông sản, giết mổ gia súc, gia cầm, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ. Các cơ sở sơ chế, chế biến hiện nay chưa tiếp cận, sử dụng công nghệ thân thiện môi trường, ảnh hưởng đến hình ảnh thương hiệu và khả năng xuất khẩu...

Tại hội thảo, các cơ quan quản lý, chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp sản xuất, chế biến, kinh doanh nông, lâm, thủy sản... đã trao đổi, đánh giá thực trạng, chia sẻ khó khăn, vướng mắc, bài học kinh nghiệm nhằm thúc đẩy phát triển, ứng dụng khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, nâng cao giá trị trong bảo quản sau thu hoạch và chế biến thực phẩm nông lâm thuỷ sản...

Chuyển dịch cơ cấu sản phẩm, gia tăng chế biến

Giám đốc Công nghệ tại Tập đoàn Verysell Nguyễn Huy Toán cho rằng, các công ty cần đẩy mạnh ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong công nghệ sau thu hoạch và chế biến thực phẩm. Về chế biến, cần có thiết bị kiểm tra sản phẩm, phát hiện lỗi, tạp chất và phân loại đúng cách; bảo đảm xử lý và chế biến hợp vệ sinh; tối ưu hóa các thông số chế biến (nhiệt độ, thời gian), bảo đảm chất lượng đồng đều. Về khâu bảo quản sau thu hoạch, cần ứng dụng cảm biến IoT theo dõi nhiệt độ, độ ẩm kho bãi; blockchain theo dõi minh bạch nguồn gốc và hành trình của thực phẩm…

Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Tạ Văn Tường, thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TƯ ngày 22-12-2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Sở Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục rà soát, thực thi, tham mưu cơ chế, chính sách theo hướng khuyến khích phát triển sản xuất, chế biến nông sản để thu hút nguồn lực xã hội đầu tư hạ tầng chế biến, thương mại sản phẩm nông lâm thủy sản; đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ vào sản xuất, chế biến, tiêu thụ nông sản.

Bên cạnh đó, cần chuyển giao ứng dụng khoa học - công nghệ trong quản lý chất lượng an toàn thực phẩm; sản xuất, bảo quản, chế biến nông, lâm, thủy sản; khuyến khích các doanh nghiệp hợp tác cơ quan nghiên cứu để tạo sản phẩm có giá trị cao, như: Công nghệ chiếu xạ, công nghệ xử lý bằng hơi nước nóng, công nghệ bao gói điều chỉnh khí quyển, bảo quản lạnh, công nghệ sinh học trong bảo quản, công nghệ chế biến phụ phẩm nông nghiệp…

Đặc biệt, ngành tập trung đầu tư phát triển sản xuất, chế biến sản phẩm lợi thế (lúa gạo, rau quả, thịt, trứng, sữa...); gắn kết chế biến với chuyển dịch cơ cấu sản xuất nông nghiệp theo nhóm sản phẩm chủ lực quốc gia, nhóm sản phẩm chủ lực của thành phố, nhóm sản phẩm đặc sản địa phương; đẩy mạnh áp dụng cơ giới hóa, nâng cấp hạ tầng công nghiệp, dịch vụ, hình thành mạng lưới logistics, bảo quản, chế biến, thương mại điện tử ở các vùng sản xuất lớn, chuyên canh tập trung...

Ngành Nông nghiệp Hà Nội cũng tập trung phát triển công nghiệp chế biến nông sản gắn với xây dựng vùng sản xuất nguyên liệu tập trung được cơ giới hóa đồng bộ theo nhu cầu và khả năng tiêu thụ của thị trường; tăng cường năng lực nghiên cứu, dự báo và thông tin thị trường trong nước, thế giới về thị phần, thị hiếu, giá cả, tiêu chuẩn sản phẩm để xây dựng chiến lược, kế hoạch phát triển thị trường cho nông sản; tổ chức tốt hoạt động xúc tiến thương mại, kết nối tiêu thụ sản phẩm đối với sản phẩm chủ lực, sản phẩm mới...