Thành viên tích cực, chủ động, có trách nhiệm

Đối với Việt Nam, việc gia nhập ASEAN là một trong những bước đột phá trong đường lối đối ngoại với phương châm đa phương hóa, đa dạng hóa mà Ðại hội Ðảng lần thứ VII đề ra. Quyết sách đúng đắn của Ðảng và Nhà nước đã đem lại nhiều lợi ích cho đất nước trong bối cảnh lúc bấy giờ, khi Việt Nam đang tiến hành công cuộc đổi mới, khắc phục hậu quả chiến tranh để hướng tới hội nhập khu vực và quốc tế. Gia nhập ASEAN, Việt Nam đã góp phần biến đổi môi trường xung quanh từ trạng thái đối đầu, nghi kỵ lẫn nhau sang bắt tay hợp tác. Việt Nam đã cùng các nước tích cực thúc đẩy việc hoàn thành ý tưởng về một ASEAN gồm 10 quốc gia Đông Nam Á (ASEAN 10), mở ra một chương mới cho khu vực. Từ những bỡ ngỡ ban đầu, Việt Nam đã chủ động hơn, tham gia tích cực và có nhiều đóng góp hơn trong các công việc chung của Hiệp hội.

Bên cạnh vai trò đoàn kết khu vực, Việt Nam cũng là nhân tố thúc đẩy sự phát triển và tăng cường vị thế của ASEAN. Trong những thập niên qua, khu vực Đông Nam Á đã chuyển mình mạnh mẽ, trở thành khu vực phát triển năng động và đoàn kết. Trong tiến trình đó, Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong việc góp phần xác định chiều hướng phát triển, định hướng chiến lược và các quyết sách lớn của ASEAN như: Xây dựng Tầm nhìn 2020, Hiến chương ASEAN, Tuyên bố Hà Nội về thu hẹp khoảng cách phát triển...

Vai trò, tầm quan trọng và thực lực ngày càng lớn mạnh của ASEAN đã tạo cơ sở cho Việt Nam phát huy thế và lực của mình. Trong ASEAN, Việt Nam được coi là điểm sáng bởi tình hình chính trị - xã hội ổn định, an ninh bảo đảm, kinh tế phát triển năng động, môi trường kinh doanh, đầu tư hấp dẫn. Các nước ASEAN và đối tác của ASEAN, nhất là những nước lớn luôn đánh giá cao vị trí và vai trò quan trọng của Việt Nam. Từ thuận lợi đó, Việt Nam củng cố được vị thế chiến lược của mình trong khu vực, hội nhập vững chắc trong liên kết song phương thông qua xây dựng quan hệ đối tác chiến lược với các nước thành viên ASEAN, như Indonesia, Singapore, Thái Lan; tham gia các cơ chế liên khu vực, như ASEAN+3, Hội nghị Cấp cao Đông Á (EAS), Diễn đàn hợp tác châu Á - Thái Bình Dương (APEC), Diễn đàn hợp tác Á - Âu (ASEM)... Đối phó với những thách thức của ASEAN, Việt Nam đã đóng góp hết sức tích cực, như việc xây dựng Tuyên bố của các bên về ứng xử ở Biển Đông. Về lĩnh vực kinh tế, trong những năm qua, ASEAN là một trong các đối tác thương mại quan trọng hàng đầu và là động lực quan trọng giúp nền kinh tế Việt Nam duy trì tốc độ tăng trưởng và xuất khẩu.

Đánh giá về những đóng góp và vai trò của Việt Nam trong quá trình phát triển và hợp tác của ASEAN, cựu Đại sứ Singapore tại Việt Nam, ông Teck Hean nhận định: “Việt Nam là một trong những thành viên rất quan trọng của ASEAN, có những đóng góp tích cực vào sự phát triển chung của Hiệp hội. Việt Nam là quốc gia năng động, có tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh so với nhiều nước trong khu vực. Chính sự phát triển đó đã giúp Việt Nam nâng cao vị thế trên trường khu vực và quốc tế. Điều đó cũng để chúng ta hiểu rằng, Cộng đồng ASEAN không thể hình thành và phát triển toàn diện nếu không có Việt Nam”.