Thành phố Hồ Chí Minh sắp thu phí xa lộ Hà Nội - quốc lộ 1

Dự án dở dang

Tuyến đường Xa lộ Hà Nội và quốc lộ 1 dài khoảng 15,7km, từ cầu Sài Gòn (thành phố Hồ Chí Minh) đến ngã ba Tân Vạn (tiếp giáp cầu Đồng Nai và thành phố Dĩ An của tỉnh Bình Dương) trước đây chỉ có 2 làn xe ô tô và 1 làn xe thô sơ. Tình trạng ùn tắc giao thông thường xuyên xảy ra trên tuyến đường huyết mạch nối thành phố Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai vì vậy nhu cầu mở rộng là rất lớn.

Từ tháng 11-2010, UBND thành phố Hồ Chí Minh đã giao dự án BOT này cho Công ty cổ phần Đầu tư hạ tầng kỹ thuật thành phố Hồ Chí Minh (gọi tắt là Công ty CII) làm chủ đầu tư, với số vốn ban đầu là 2.287 tỷ đồng. Theo quy hoạch, mặt cắt ngang toàn tuyến rộng 113,5m và 153,5m, quy mô từ 14 đến 20 làn xe.

Tháng 7-2018, UBND thành phố Hồ Chí Minh và Công ty CII ký phụ lục hợp đồng, bổ sung một số hạng mục trên tuyến, như: Xây thêm 2 cầu, cải tạo đường song hành, xây dựng nút giao thông Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh, bổ sung kinh phí đền bù giải tỏa mặt bằng toàn tuyến… với số tiền 1.410 tỷ đồng. Như vậy, tổng kinh phí dự án được điều chỉnh thành 4.905 tỷ đồng.

Dự án được chia làm 3 đoạn: Đoạn 1 từ cầu Sài Gòn đến nút giao Bình Thái (dài 6,2km). Đoạn 2: Từ nút giao Bình Thái đến nút giao Trạm 2 (dài 5,3km). Đoạn 3: Từ nút giao Trạm 2 đến nút giao Tân Vạn, Bình Dương (dài 4,2km).

Các hạng mục chính gồm: Nâng cấp, mở rộng trục chính từ 23m lên 48m, 41m và 34m theo 3 đoạn nêu trên. Xây mới 2 đường song hành hai bên đường chính, mỗi đường rộng khoảng 12m. Xây mới hệ thống thoát nước, chiếu sáng, cây xanh, vỉa hè.

Tuy nhiên, theo bà Nguyễn Mai Bảo Trâm, đại diện Công ty CII, tính đến đầu năm 2021, dự án mới chỉ hoàn thành một phần, bao gồm: 100% đoạn trục đường chính từ chân cầu Sài Gòn đến nút giao Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh (dài hơn 10km, gần hết địa phận thành phố Hồ Chí Minh). Hoàn thành nâng cấp trải nhựa đoạn quốc lộ 1 trên địa phận thành phố Dĩ An (tỉnh Bình Dương). Hoàn thành 93% đường song hành bên phải và 74% đường song hành bên trái.

Lãi phát sinh cộng dồn gần bằng vốn đầu tư

Theo hợp đồng, dự án được thu phí từ ngày 1-10-2018. Tuy nhiên, cho đến nay, Công ty CII chưa thể tiến hành thu phí bù đắp vốn đầu tư vì dự án chưa hoàn thành toàn bộ. Thời gian thu phí chậm so với hợp đồng là 2 năm.

Theo Sở Giao thông Vận tải thành phố Hồ Chí Minh, dự án chưa hoàn thành là do vướng mặt bằng và trùng lắp với một số dự án khác. Cụ thể, trên địa bàn quận 9, còn vướng 29 hộ dân và 1 tổ chức; quận Thủ Đức còn giải phóng mặt bằng đoạn dài khoảng 500m, rộng 6,5m. Khó khăn nhất của dự án là toàn bộ mặt bằng phần mở rộng quốc lộ 1 đoạn qua thành phố Dĩ An (tỉnh Bình Dương) hiện chưa được giải tỏa.

Dù vậy, tính đến hết năm 2020, dự án đã được đầu tư lên đến 4.085 tỷ đồng. Tuy nhiên, do dự án chưa hoàn thành toàn bộ, nên chủ đầu tư vẫn chưa được thu phí hoàn vốn dự án. Điều này dẫn đến sẽ phải kéo dài thời gian thu phí sau này.

Hơn nữa, sự chậm trễ thu phí sẽ khiến chủ đầu tư gặp nhiều khó khăn về công tác tài chính. Theo tính toán, lãi phát sinh trong 1 năm chậm thu phí sẽ được cộng dồn sau 17 năm 9 tháng (thời gian thu phí của dự án) lên đến 3.700 tỷ đồng, gần bằng tổng vốn đầu tư. Chậm 1 năm thu phí, sẽ phải kéo dài thời gian thu phí thêm ít nhất 6 năm.

Ông Phan Nguyễn Như Khuê, Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy thành phố Hồ Chí Minh thông tin, theo Thông báo số 14-TB/VTTU, Thường trực Thành ủy thành phố Hồ Chí Minh đã chấp thuận phương án giá dịch vụ để chủ đầu tư và các cơ quan liên quan xây dựng phương án thu phí đoạn Xa lộ Hà Nội và quốc lộ 1 trên đoạn đã hoàn tất, bảo đảm cân đối lợi ích Nhà nước, lợi ích của người sử dụng và của chủ đầu tư.