Sông Tô Lịch đang hồi sinh

Từ “dòng sông chết” nhiều năm ám ảnh người dân Thủ đô, nay dòng sông Tô Lịch đang dần hồi sinh bằng những công trình cụ thể, như thu gom triệt để nguồn nước thải, vận hành Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá, chỉnh trang đôi bờ sông và xây dựng hệ thống đập dâng điều tiết nước...

Những kết quả bước đầu không chỉ cho thấy quyết tâm của thành phố Hà Nội, mà còn mở ra triển vọng để hiện thực hóa kỳ vọng là dòng sông trong xanh, trở thành điểm nhấn văn hóa - sinh thái của đô thị ngàn năm văn hiến.

Dấu ấn từ những công trình

Những ngày cuối tháng 8-2025, trên nhiều đoạn sông Tô Lịch, người dân có thể nhận thấy sự khác biệt rõ rệt: Bờ kè hai bên dòng sông sạch sẽ, mùi hôi thối giảm hẳn, nước sông có màu sáng hơn. Sự đổi thay ấy bắt đầu từ hàng loạt dự án đã và đang được thành phố triển khai.

Trưởng ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình hạ tầng xử lý nước thải Yên Xá Trương Quốc Bảo cho biết, điểm nhấn quan trọng nhất chính là hệ thống thu gom nước thải dọc hai bên sông. Nếu như trước đây, hàng trăm họng xả sinh hoạt xả thẳng xuống lòng sông, khiến dòng nước đặc quánh, đen ngòm, thì nay, toàn bộ 245 họng xả đã được đấu nối về Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá. Với công suất thiết kế 270.000 m³/ngày đêm. Nhà máy đang xử lý khoảng 230.000 m³/ngày đêm, đủ tiếp nhận toàn bộ lượng thải từng “bức tử” dòng sông.

Song song, các đơn vị thi công đã hoàn thiện 19 điểm chỉnh trang cảnh quan từ cầu Giấy đến cầu Hòa Mục. Những lối đi lát gạch, hàng cây xanh mới trồng, mảng tường rào sạch đẹp đã đem lại bộ mặt hoàn toàn khác. Người dân có thêm không gian dạo bộ, tập luyện, đồng thời giảm bớt tình trạng rác thải vương vãi ven bờ sông.

“Một hạng mục không kém phần quan trọng là hệ thống đập dâng điều tiết và bổ cập nước. Khi hoàn thành, công trình sẽ duy trì mực nước ổn định, bảo đảm dòng chảy không còn tình trạng khô cạn mùa hè, đồng thời phòng ngừa tình trạng chảy ngược khi mưa lớn”, ông Trương Quốc Bảo thông tin.

Tuy nhiên, nhiều người dân vẫn đặt câu hỏi, liệu sông Tô Lịch có thể trong xanh trở lại như kỳ vọng?

Về vấn đề này, Phó Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật và nông nghiệp thành phố Hà Nội Trần Văn Tiến cho biết, về mặt kỹ thuật, việc kiểm soát triệt để nguồn thải đã giải quyết tận gốc căn nguyên ô nhiễm. Khi nước sông không còn phải “chịu đựng” hàng trăm họng xả trực tiếp kết hợp với việc bổ cập nước từ hồ Tây và các cửa điều tiết, dòng sông có cơ hội tự làm sạch. Đây là nền tảng vững chắc để tin vào khả năng hồi sinh của dòng Tô Lịch.

Quan trọng hơn, sự thay đổi bước đầu theo chiều hướng tích cực của dòng sông Tô Lịch khơi dậy niềm tin trong cộng đồng. Ông Nguyễn Văn Tuấn, trú tại phường Cầu Giấy cho biết: “Trước kia, mỗi khi đi bộ trên vỉa hè đường Láng mùi xú uế xộc thẳng vào mũi rất khó chịu. Nay khác hẳn, buổi chiều ra bờ sông đi bộ cũng dễ chịu hơn”. Còn bà Nguyễn Thị Thu, tiểu thương ở chợ Cầu Giấy thì tin tưởng: “Nếu duy trì được như thế này, chắc chắn sông sẽ khác, không còn là nỗi ám ảnh”.

Các chuyên gia môi trường cũng nhận định, việc xử lý triệt để nguồn thải bằng Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá là bước ngoặt. Nếu duy trì vận hành ổn định, kết hợp bổ cập nguồn nước hợp lý, sông Tô Lịch hoàn toàn có thể trong xanh trở lại.

Kỳ vọng dài lâu

Trong buổi làm việc với Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội ngày 27-11-2024, Tổng Bí thư Tô Lâm từng nhấn mạnh: Xử lý ô nhiễm sông Tô Lịch không chỉ là nhiệm vụ về môi trường, mà còn là minh chứng cho năng lực quản lý đô thị của Hà Nội. Lời nhắc nhở ấy trở thành “mệnh lệnh từ trái tim”, thôi thúc chính quyền thành phố Hà Nội hành động mạnh mẽ, quyết liệt.

Đến nay, những kết quả đạt được chính là minh chứng rõ nét cho tinh thần ấy, không còn dừng lại ở các đề án, nghiên cứu, mà là công trình hiện hữu, dòng nước đang đổi thay từng ngày. Song, để đáp ứng trọn vẹn kỳ vọng, Hà Nội cần sự kiên trì bền bỉ, sự phối hợp đồng bộ của nhiều ngành, sự chung tay của cộng đồng. Nếu duy trì được quyết tâm hiện nay, viễn cảnh một dòng Tô Lịch trong xanh, chảy giữa lòng đô thị hiện đại, nhưng vẫn giàu bản sắc sẽ không còn xa. Đó không chỉ là phần thưởng xứng đáng cho nỗ lực nhiều năm, mà còn là sự khẳng định: Hà Nội có thể biến lời hứa với trung ương và nhân dân thành hiện thực.

Hồi sinh sông Tô Lịch không chỉ là chuyện làm sạch một dòng sông, đó là nhiệm vụ lịch sử, là phép thử về quản trị đô thị, là thước đo của niềm tin công chúng. Những gì đã đạt được trong năm 2025 cho thấy những bước đi khả quan. Vấn đề còn lại là sự kiên trì, quản lý chặt chẽ cùng sự đồng lòng của cả cộng đồng. Khi đó, sông Tô Lịch không còn là nỗi ám ảnh ô nhiễm mà trở thành biểu tượng xanh - sạch - đẹp, minh chứng sống động cho khát vọng vươn lên của Thủ đô ngàn năm văn hiến.