Quan hệ Nga - Hà Lan: Hòn bấc ném đi, hòn chì ném lại

Mọi rắc rối trong quan hệ hai nước bắt nguồn từ việc Nga bắt giữ 30 nhà hoạt động với 18 quốc tịch khác nhau thuộc tổ chức Hòa bình Xanh (Greenpeace) trên tàu Arctic Sunrise treo cờ Hà Lan. Lý do mà Nga đưa ra là những người này phản đối việc khai thác dầu mỏ ở Bắc Cực và tìm cách tháo dỡ một giàn khoan của Tập đoàn Năng lượng Nga Gazprom hồi tháng 9. Một tòa án ở Murmansk - nơi con tàu đang bị giữ đã truy tố các nhà hoạt động xã hội này với tội danh "hải tặc" và mức án tối đa là 15 năm tù. Tổ chức Hòa bình Xanh và Chính phủ Hà Lan coi cáo buộc trên là vô lý và xúc phạm. Phía Nga cho rằng, vụ bắt giữ diễn ra khi nước này đã mở một căn cứ quân sự thường trực ở vùng biển Bắc Cực nằm trong chủ quyền của Nga. Mátxcơva cũng khẳng định tàu Arctic Sunrise đã nhiều lần vi phạm luật pháp Nga kể từ tháng 8-2012. Ngoài ra, vào tháng 12 năm ngoái, Bộ Vận tải Nga đã liên lạc với Chính phủ Hà Lan để "phàn nàn" về những hành động khiêu khích của con tàu này ở Bắc Cực, nhưng không nhận được phúc đáp.

Khi mâu thuẫn xung quanh vụ bắt giữ các nhà hoạt động xã hội chưa được giải quyết thì một chuỗi sự kiện liên quan đến các nhà ngoại giao hai nước đã đưa mối quan hệ vốn "cơm không lành, canh không ngọt" trở nên căng thẳng hơn. Đầu tháng 10, Tham tán Đại sứ quán Nga tại Hà Lan Dmitry Borodin đã bị cảnh sát Hà Lan bắt giữ và đánh đập để tra hỏi về các cáo buộc liên quan tới ngược đãi con cái. Cho rằng, Amsterdam đã vi phạm Công ước Vienna về quyền miễn trừ ngoại giao, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã yêu cầu Hà Lan xin lỗi. Ngay sau đó, ngày 15-10, Công sứ Hà Lan ở Mátxcơva, Onno Elderenbosch bị hai đối tượng tự xưng là thợ điện tiếp cận và xông vào hành hung ngay tại tư gia. "Hòn bấc ném đi, hòn chì ném lại", cách đây 2 ngày, Amsterdam cho biết sẽ nộp đơn lên Tòa án quốc tế về Luật Biển để đòi tự do cho 30 nhà hoạt động của tổ chức Greenpeace. Đáp lại, Mátxcơva thẳng thừng khẳng định sẽ không chấp nhận đòi hỏi của Hà Lan và không tham gia vụ kiện.

Trên thực tế, Nga và Hà Lan là những đối tác và nhà đầu tư lớn của nhau. Kim ngạch thương mại song phương liên tục gia tăng trong những năm gần đây và đến năm 2012 đạt tới 82,7 tỷ euro, tăng 20% so với năm 2011. Số công ty liên doanh giữa hai nước đã lên tới 800. Với Hà Lan, Nga là thị trường xuất khẩu lớn thứ ba của xứ sở Hoa tulip ở bên ngoài Liên minh Châu Âu (EU), sau Mỹ và Trung Quốc. Năm 2011 kim ngạch xuất khẩu từ Hà Lan sang Nga lên tới 6,4 tỷ euro. Năm 2012, có tới 10% nhà đầu tư Hà Lan chọn Nga là đối tác mới. Hiện tại, có tới hơn 300 văn phòng đại diện của các công ty Hà Lan ở Nga. Ngược lại, nhiều công ty của Nga cũng mong muốn mở rộng thị trường tại Hà Lan. Đáng chú ý, mới đây, Tập đoàn Đầu tư và thương mại Summa của Nga và Công ty Kinh doanh dòng sản phẩm lưu trữ VTTI Hà Lan vừa công bố sẽ xây dựng một trạm dầu mới tại cảng Rotterdam với số vốn đầu tư khoảng 800 triệu euro. Dự án bắt đầu vào năm 2014 và hoàn thành vào năm 2016 với kỳ vọng sẽ đưa khoảng 30% dầu thô và 45% các sản phẩm từ dầu có nguồn gốc tại Nga vào Rotterdam, biến bến cảng thành điểm trung chuyển năng lượng quan trọng của khu vực. Vì vậy, trong chuyến thăm Nga hồi đầu năm, khi nói với báo giới về triển vọng quan hệ hợp tác giữa hai nước, Ngoại trưởng Hà Lan Frans Timmermans đã sử dụng một từ duy nhất là "ấn tượng".

Đáng tiếc, những vụ việc làm sứt mẻ quan hệ giữa hai nước lại xảy ra đúng vào thời điểm Nga và Hà Lan vừa nhất trí đưa mối quan hệ lâu dài giữa hai quốc gia lên một tầm cao mới bằng cách thúc đẩy các hoạt động hợp tác kinh tế, văn hóa song phương thông qua chương trình giao lưu đầy ý nghĩa "Năm Hà Lan tại Nga" và "Năm Nga tại Hà Lan". Nếu không có biện pháp giải tỏa kịp thời, thay vì làm đòn bẩy, năm 2013 sẽ trở thành nốt trầm trong quan hệ giữa xứ sở Bạch dương và đất nước của những bông hoa Tulip.