Quan hệ Mỹ - Venezuela: Còn nhiều chông gai

Động thái này được cho là sẽ mở ra một giai đoạn khủng hoảng mới trong quan hệ Mỹ - Venezuela, kéo lùi mọi nỗ lực cải thiện quan hệ hai nước kể từ khi Tổng thống Nicolas Maduro lên nắm quyền vào năm 2013. Theo chỉ thị từ chính quyền Venezuela, trong vòng 15 ngày, Đại sứ quán Mỹ tại Caracas phải giảm số lượng nhân viên từ 100 người hiện nay xuống 17 người. Lý do chính quyền Tổng thống N.Maduro đưa ra là để ngang bằng với số lượng biên chế của Đại sứ quán Venezuela tại Washington. Trước đó, Caracas cũng tiến hành một loạt biện pháp mạnh, trong đó có việc áp dụng quy chế thị thực bắt buộc đối với công dân Mỹ muốn nhập cảnh Venezuela, bao gồm cả khách du lịch. Nước này cũng từ chối cấp thị thực cho một loạt quan chức Mỹ; đồng thời yêu cầu các nhà ngoại giao phải xin phép Chính phủ Venezuela trước khi tiếp xúc với các nhóm chính trị đối lập. Các động thái cứng rắn này, theo thông báo từ chính quyền Caracas, là nhằm phản đối sự can thiệp của Mỹ vào tình hình nội bộ của Venezuela.

Nhiều năm qua, Venezuela và Mỹ luôn trong tình trạng đối đầu. Quan hệ hai nước càng xấu đi kể từ khi cố Tổng thống Hugo Chavez lên nắm quyền năm 1999. Những va chạm chính trị giữa hai nước diễn ra liên tục, thậm chí đã nhiều lần trục xuất các nhà ngoại giao của nhau. Phía Mỹ cáo buộc ông H.Chavez là "độc tài" trong khi Venezuela cũng không ít lần tuyên bố chính quyền Mỹ âm mưu chống phá nhằm lật đổ chính quyền Caracas, phá hỏng thành quả cách mạng Bolivar. Không chỉ vậy, các nhà lãnh đạo Venezuela còn cho rằng, bên cạnh việc mua chuộc và lợi dụng lực lượng đối lập, Washington còn sử dụng một cách thức mới là tổ chức chiến dịch truyền thông vu cáo Venezuela là một nhà nước buôn lậu ma túy và vi phạm nhân quyền, nhằm tạo cớ cho sự can thiệp từ bên ngoài vào quốc gia Nam Mỹ này. Sau khi Tổng thống Barack Obama lên nắm quyền, dù hai nước đã có nhiều nỗ lực cải thiện tình trạng căng thẳng như khôi phục quan hệ ngoại giao cấp đại sứ, song do những bất đồng liên quan đến tình hình chính trị của Caracas, quan hệ song phương đã nhiều lần dậy sóng.

Thời gian gần đây, Venezuela đang đối mặt với tình trạng bất ổn xã hội leo thang. Mới đây nhất, đã có 4 người bị thương trong cuộc biểu tình, bạo động của một nhóm thanh niên tại thành phố Merida, phía tây nam Venezuela. Kể từ khi đắc cử tổng thống hồi tháng 4-2014, đây là lần đầu tiên ông N.Maduro phải đối mặt với làn sóng chống đối. Làn sóng này ban đầu chỉ là cuộc đấu tranh của sinh viên các tỉnh với sự hỗ trợ của phe đối lập, nhằm phản đối tình trạng mất an ninh và giá cả sinh hoạt đắt đỏ. Những người biểu tình đã yêu cầu Tổng thống N.Maduro từ chức, cáo buộc ông không bảo đảm an sinh xã hội, không cung cấp đủ các mặt hàng thiết yếu, tỷ lệ thất nghiệp tăng cao và lạm phát vượt quá 56%. Đây là lý do khiến nhà lãnh đạo Venezuela cảm thấy bất an và là cơ sở để cộng đồng quốc tế lo ngại về một "Ukraine hỗn loạn" có thể xuất hiện trên bản đồ khu vực Mỹ Latinh. Cơ quan điều tra của Venezuela đã cáo buộc Mỹ dành các khoản hỗ trợ tài chính cho hoạt động biểu tình ở Venezuela. Caracas liên tục tố cáo âm mưu của lực lượng đối lập tại quốc gia Nam Mỹ này với sự ủng hộ của Mỹ, cũng như của các nhóm bán quân sự Colombia nhằm chống phá chính quyền và sự ổn định của Venezuela. Caracas cũng bắt giữ nhiều công dân Mỹ với cáo buộc hoạt động gián điệp chống lại Chính phủ Venezuela.

Tuy nhiên, dù có nhiều bất đồng nhưng quan hệ giữa Caracas và Washington thường không bị đẩy tới mức nguy hiểm bởi những liên quan về mặt địa kinh tế giữa hai nước. Trên thực tế, Mỹ là nước nhập khẩu dầu mỏ chủ chốt của Venezuela. Song trong một chừng mực nhất định, những biện pháp đáp trả qua lại giữa hai bên sẽ tác động xấu đến các hoạt động xúc tiến thương mại, đầu tư và thiệt thòi chắc chắn không thuộc về một phía. Điều đó khiến dư luận chưa thể lạc quan về một chương mới trong mối quan hệ Mỹ - Venezuela và con đường bình thường hóa quan hệ giữa hai quốc gia này còn nhiều chông gai.