Bộ Y tế Việt Nam học hỏi mô hình quản lý và điều phối hiến - ghép tạng hiện đại của Pháp

GS.TS. Trần Văn Thuấn-Thứ trưởng Bộ Y tế tặng quà lưu niệm cho Cơ quan Y Sinh học Pháp. Ảnh: Bộ Y tế cung cấp.

Cơ quan Y Sinh học Quốc gia Pháp được thành lập năm 2004, trực thuộc Bộ Y tế Pháp, có vai trò trung tâm trong quản lý và điều phối toàn bộ hoạt động liên quan đến điều phối hiến - ghép tạng, mô, tế bào và các lĩnh vực y sinh học đặc biệt khác.

Trong lĩnh vực hiến và ghép tạng, Cơ quan này chịu trách nhiệm giữ vai trò trung tâm trong toàn bộ quy trình, từ tuyên truyền, xác định người hiến, vận chuyển, phân bổ đến thực hiện ghép tạng, với mục tiêu bảo đảm tính công bằng, minh bạch và tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật. Cơ quan chịu trách nhiệm quản lý danh sách chờ ghép và danh sách từ chối hiến tạng cấp quốc gia, đồng thời giám sát chất lượng và an toàn chuyên môn trong toàn bộ quy trình.

Năm 2023, Pháp thực hiện 6.034 ca ghép tạng, trong đó 60% là ghép thận, còn lại là gan, tim, phổi và các tạng khác. Đáng chú ý, gần 7.000 ca ghép giác mạc cũng được thực hiện. Danh sách chờ ghép đạt con số 23.421 người, còn danh sách hiến tủy xương có tới 385.562 người đăng ký, với 1.174 ca ghép tủy được thực hiện.

Ngoài ghép tạng, cơ quan còn quản lý và cấp phép các hoạt động y sinh học quan trọng khác, bao gồm: Hiến và ghép tế bào gốc tạo máu (tủy xương); hỗ trợ sinh sản y học (AMP): Giám sát trung tâm hỗ trợ sinh sản, quản lý dữ liệu và cấp phép; Nghiên cứu trên phôi và tế bào gốc phôi người: Cấp phép, giám sát tuân thủ đạo đức; Chẩn đoán di truyền trước sinh và trước cấy ghép: Cấp phép và đảm bảo chất lượng dịch vụ; Di truyền y học: Cung cấp khuyến nghị xét nghiệm và truyền thông kiến thức cho cộng đồng.

Ngân sách cho giai đoạn 2022–2026 của cơ quan này là 210 triệu Euro, tập trung vào đào tạo và cấp chứng chỉ cho người lấy tạng. Toàn bộ quy trình ghép tạng đều được bảo hiểm y tế chi trả 100%, trong đó 80% từ bảo hiểm xã hội và 20% từ bảo hiểm tư nhân.

Pháp hiện có 45 bệnh viện thực hiện ghép gan; 184 đơn vị được phép lấy thận; Tỷ lệ ghép từ người cho sống chỉ chiếm 10%, trong đó với ghép thận là 16%. Người hiến sống phải sống chung với người nhận ít nhất 2 năm, được chứng minh qua tài khoản ngân hàng và hóa đơn sinh hoạt chung, có xác nhận của thẩm phán.

Theo luật của Pháp, tất cả mọi công dân đều được coi là người có thể hiến tạng sau khi chết não, trừ khi có đơn đăng ký từ chối hoặc gia đình xác nhận người đó không có nguyện vọng hiến.

Đặc biệt, Pháp tổ chức Ngày Hiến tạng Quốc gia (22-6) hàng năm để thúc đẩy cộng đồng thảo luận và chia sẻ về nguyện vọng hiến tạng. Các kênh truyền thông từ truyền hình, mạng xã hội đến các vật phẩm công cộng như áo, túi xách, ruy băng… được sử dụng đồng bộ. Đối với giới trẻ, TikTok được lựa chọn làm kênh tuyên truyền chính.

Hai nhóm dân số khó tiếp cận nhất trong vận động hiến tạng là người từ 18–20 tuổi (chủ quan, cho rằng “bất tử”) và người trên 70 tuổi (nghĩ rằng tạng không còn giá trị sử dụng).

Đoàn công tác của Bộ Y tế làm việc với Cơ quan Y Sinh học Pháp. Ảnh: Bộ Y tế cung cấp

Buổi làm việc đã mang lại cho Đoàn công tác Bộ Y tế Việt Nam cái nhìn toàn diện về mô hình điều phối hiến – ghép tạng hiệu quả và hiện đại tại Pháp. Những kinh nghiệm quý giá này sẽ là cơ sở để Việt Nam tiếp tục xây dựng hệ thống hiến và ghép tạng công bằng, minh bạch và bền vững, góp phần cứu sống nhiều bệnh nhân và nâng cao chất lượng y tế.

Thay mặt Bộ Y tế, Thứ trưởng Trần Văn Thuấn cám ơn Cơ quan Y Sinh học của Pháp đã cung cấp chia sẻ nhiều thông tin hữu ích trong bối cảnh Việt Nam đang xem xét sửa đổi Luật Hiến lấy ghép mô và bộ phận cơ thể người.

Thứ trưởng cũng gợi ý ký kết hợp tác giữa Cơ quan Y Sinh học Pháp và Trung tâm Điều phối ghép tạng Quốc gia của Việt Nam, đồng thời cũng đề nghị Cơ quan Y Sinh học quan tâm giúp đỡ, hỗ trợ đào tạo nhân lực cho Việt Nam.

Thứ trưởng cũng đánh giá cao vai trò hợp tác của Pháp và Việt Nam trong lĩnh vực y tế đặc biệt là nhiều bác sĩ đã được học tập tại Pháp, bày tỏ mong muốn có sự hợp tác, hỗ trợ, giúp đỡ nhiều hơn nữa trong lĩnh vực ghép tạng.

Đại diện Cơ quan Y Sinh học Quốc gia Pháp coi chương trình làm việc với đoàn công tác của Bộ Y tế lần này là minh chứng sinh động cho cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong việc phát triển hệ thống hiến, ghép tạng theo hướng hiện đại, minh bạch và nhân văn. Qua đó, tạo nền tảng vững chắc để thúc đẩy mối quan hệ hợp tác ngày càng thực chất và hiệu quả giữa hai bên. Cơ quan này khẳng định sẽ phối hợp chặt chẽ với Trung tâm Điều phối Quốc gia về ghép bộ phận cơ thể người Việt Nam để xây dựng dự thảo thỏa thuận hợp tác, tiến tới ký kết và triển khai các hoạt động cụ thể trong thời gian tới./.