Phòng tránh sốc phản vệ từ thực phẩm

Sốc phản vệ sau khi ăn cua, cá, mỳ tôm...

Theo các chuyên gia y tế, ở một số người, phản ứng dị ứng với thức ăn có triệu chứng rất nhẹ, không nghiêm trọng với cơ thể. Các triệu chứng thường phát triển trong vòng vài phút đến 2 giờ sau khi ăn, như: Nổi mẩn ngứa toàn thân hoặc ngứa trong miệng, nổi mề đay, phát ban, đau bụng, tiêu chảy, buồn nôn... Thế nhưng, ở một số trường hợp khác, dị ứng thức ăn có thể kích hoạt phản ứng nghiêm trọng gọi là sốc phản vệ.

Trong tháng 9 vừa qua, Phòng khám Đa khoa Hùng Vương - Chân Mộng (Bệnh viện Đa khoa Hùng Vương, tỉnh Phú Thọ) tiếp nhận bé gái 13 tuổi nhập viện trong tình trạng hôn mê, nổi ban toàn thân, phù mạch ở mắt, co thắt vùng khí quản, thở rít... Theo gia đình bệnh nhi, sau khi ăn cua và tôm khoảng 1,5 giờ đồng hồ, cháu bé thấy xuất hiện mẩn ngứa ở tay chân. Sau đó, bé bị đi ngoài và tự uống 2 viên thuốc điều trị tiêu chảy, nhưng không đỡ và triệu chứng mẩn ngứa tiếp tục lan rộng toàn thân. Tiếp sau đó, cháu bé rơi vào tình trạng lơ mơ, gọi hỏi không trả lời, đại tiểu tiện không tự chủ. Ngay khi nhập viện, bệnh nhi được các bác sĩ xử trí theo phác đồ chống sốc phản vệ kịp thời, nên đã qua cơn nguy kịch.

Trước đó, Bệnh viện trung ương Quân đội 108 cũng đã cấp cứu thành công một phụ nữ 65 tuổi bị sốc phản vệ sau khi ăn cá thu. Theo người nhà kể lại, sau khi ăn cá thu khoảng 30 phút, bệnh nhân bắt đầu xuất hiện khó thở, bủn rủn tay chân, ban đỏ rải rác toàn thân, huyết áp tụt... Các bác sĩ đã nhanh chóng chẩn đoán và xử trí cấp cứu theo phác đồ phản vệ, điều trị tích cực. Hiện tại, sức khỏe của bệnh nhân đã ổn định.

Thực tế cho thấy, sốc phản vệ không chỉ xảy ra với những thức ăn lạ, như côn trùng hay các món hải sản: Cua, tôm, ghẹ…, mà còn xuất hiện ở cả những thực phẩm dễ thấy hằng ngày như: Mỳ tôm, sữa, lạc… Đơn cử như trường hợp của một cô gái 21 tuổi ở tỉnh Quảng Bình, sau khi ăn mỳ tôm khoảng 30 phút bắt đầu xuất hiện biểu hiện bất thường. Sau đó, bệnh nhân phải nhập viện trong tình trạng lơ mơ, tay chân lạnh, mạch quay khó bắt, huyết áp không đo được, khó thở, tim nhịp nhanh... Qua thăm khám, các bác sĩ xác định, đây là trường hợp sốc phản vệ độ III do thực phẩm. Trước đó, nữ bệnh nhân đã có tiền sử dị ứng với bột mỳ.

Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Gia Bình, Chủ tịch Hội Hồi sức cấp cứu và chống độc Việt Nam cho rằng, có người chỉ ăn một hạt lạc, một con nhộng hay dọc mùng cũng bị sốc phản vệ. Tại Bệnh viện Bạch Mai từng tiếp nhận một bệnh nhân nữ hơn 20 tuổi bị dị ứng với dọc mùng khi đi ăn ở quán. Khi ăn dọc mùng lần 1, bệnh nhân thấy ngứa mồm và đến lần 2 thấy khó thở, co thắt như bị hen nặng. Chủ quán phải nhờ người đưa đến bệnh viện, nhưng do thiếu ô xy não, bệnh nhân đã không qua khỏi. Trước đó, bệnh viện cũng tiếp nhận một bệnh nhi 14 tuổi, nhập viện trong tình trạng khó thở, da đỏ, huyết áp tụt, phù nề, hôn mê sau bữa cơm với nhộng rang. May mắn, sau 7 ngày điều trị tích cực, bệnh nhân đã tỉnh lại…

Không chủ quan khi đưa thức ăn vào cơ thể

Theo bác sĩ Nguyễn Trí Thức, Khoa Bệnh lây đường tiêu hóa (Bệnh viện trung ương Quân đội 108), thức ăn có thể gây sốc phản vệ với các triệu chứng đe dọa đến tính mạng, như: Hạn chế và thắt chặt đường thở; cổ họng bị sưng hoặc cảm giác bị nghẹn ở cổ họng, khiến cho quá trình thở khó khăn; giảm huyết áp đột ngột hoặc nghiêm trọng; mạch đập nhanh; chóng mặt hoặc mất ý thức… Khi bị sốc phản vệ cần phải điều trị khẩn cấp ngay lập tức, nếu không bệnh nhân sẽ rơi vào trạng thái hôn mê, thậm chí tử vong.

Phân tích các yếu tố di truyền đối với nguy cơ gây dị ứng thức ăn, bác sĩ Nguyễn Trí Thức cho hay, nếu trong gia đình có người bị hen suyễn, nổi mề đay, chàm, bố mẹ bị dị ứng, con cái có nguy cơ cao bị dị ứng với một loại thức ăn nào đó. Nếu đã có tiền sử dị ứng với một loại thức ăn cụ thể, có thể cơ thể sẽ tăng nguy cơ dị ứng với những loại thức ăn khác. Nếu đã có phản ứng dị ứng với thức ăn, thì nguy cơ bị dị ứng ở những lần tiếp theo sẽ cao hơn và mức độ ngày càng nghiêm trọng.

Để đề phòng dị ứng thức ăn, theo các chuyên gia, người dân cần tránh các thực phẩm có tiền sử gây dị ứng cho cơ thể hoặc các thực phẩm có nguy cơ gây dị ứng như cá biển (cá thu, cá ngừ), tôm, tép, ốc, trứng, sữa, dứa, khoai tây, lạc, đậu nành và các chất phụ gia… Ngoài ra, cần xem kỹ thành phần in trên bao bì thức ăn để loại trừ những sản phẩm có thể gây dị ứng cho cơ thể. Nếu sử dụng thức ăn chế biến sẵn không có nhãn mác, cần cẩn trọng và hỏi đầu bếp về thành phần có trong thức ăn. Tuyệt đối không sử dụng thực phẩm hết hạn, ôi thiu, ẩm mốc… Tập thói quen ăn uống tại nhà, hạn chế ăn uống ở những hàng quán không bảo đảm an toàn. Nếu trong trường hợp đi xa, có thể mang theo thức ăn đã chế biến, cẩn trọng với những thức ăn không rõ nguồn gốc.

Dị ứng thức ăn là tình trạng khá phổ biến, không chỉ ảnh hưởng đến da, mà còn ảnh hưởng đến đường tiêu hóa, hệ hô hấp hoặc tim mạch. Thậm chí, dị ứng thức ăn có thể kích hoạt phản ứng nghiêm trọng sốc phản vệ nêu trên. Chính vì vậy, khi có một trong các triệu chứng dị ứng hãy đến ngay các cơ sở khám, chữa bệnh uy tín để được thăm khám và điều trị kịp thời.