Phố Lò Đúc

Phố Lò Đúc
Ảnh: Trang Anh

Tên một phố dài 1160m, đi từ ngã năm (Phan Chu Trinh - Hàn Thuyên - Hàm Long - Lê Văn Hưu) đến đường Trần Khát Chân, cắt ngã tư Hoà Mã - Phạm Đình Hổ, ngã tư Nguyễn Công Trứ; tạo ngã ba với Trần Xuân Soạn, Yersin, Nguyễn Cao, dốc Thọ Lão, thuộc quận Hai Bà Trưng.

Tên Lò Đúc có xuất xứ từ đời Hậu Lê (thế kỷ XVIII). Ở làng Đức Bác có nhiều người tới đây mở lò đúc đồng. Dấu vết của phường thợ đúc là chùa Tổ Ong, nay ở ngõ 79 phố Lò Đúc, có tên chữ là Linh ứng tự, thờ Nguyễn Minh không, ông tổ nghề đúc đồng. Phường đúc này sau kéo lên nhập với phường đúc Ngũ Xã, ở đó có chùa Thần Quang, thờ tổ nghề đúc. Hồi Pháp thuộc, phố có tên là Lò Lợn (Rue de l'Abattoire), một thời gian sau gọi là Đại lộ Ácmăng Rutxô (Boulevard Armand Rousseau), sau 1945 đổi lại là Lò Đúc.

Trên phố này hiện có Nhà xuất bản Văn hoá - Thông tin. Đoạn giữa, chỗ ngã tư Nguyễn Công Trứ là Bộ Lâm Nghiệp, quãng dưới dốc Thọ Lão là Bệnh viện sản khu Hai Bà (vẫn được gọi là nhà hộ sinh Cây đa nhà bò, vốn là trại bò của Ấn Độ ngày xưa), có lối rẽ vào khu tập thể trường Đại học Tổng hợp, nơi ở của các giáo sư, giảng viên trường. Mặt phía Tây là các nhà dân có cửa hàng buôn bán, nhà hàng cỡ nhỏ…Không có buôn bán đặc chủng; ở đoạn gần cuối có dốc Thọ Lão rẽ vào khu tập thể, trong đó có tập thể Đại học Dược.

Phố này được xây dựng trên nền đất xưa thuộc các thôn: Hữu Vọng, Hương Thái, Đức Bác, Yên Hội, Thọ Lão, tổng Hậu Nghiêm, huyện Thọ Xương. Chỗ ngã năm còn là một phần của hồ Hữu Vọng, nguyên là một hồ nối liền với hồ Hoàn Kiếm ngày nay. Tới giữa thế kỷ XIX, các thôn: Hữu Vọng, Hương Thái, Đức Bác hợp với một số thôn khác thành thôn Hương Viên, còn các thôn Yên Hội, Thọ Lão và các thôn khác hợp lại thành thôn Cảm Hội và tổng Hậu Nghiêm được đổi là tổng Thanh Nhàn. Đình Phương Viên nay nằm ở đầu phố Trần Xuân Soạn (gần Lò Đúc). Đoạn cuối phố Lò Đúc nguyên là một cửa ô, dân gian gọi là ô Đống Mác, (Ông Mạc, ô Thanh Lãng, Yên Lãng). Đây là cửa ô Đông Nam toà thành đất vòng giữa, bao quanh khu đông dân cư của kinh thành Thăng Long xưa.

Trích Từ điển đường phố Hà Nội