Phát huy dân chủ ở cơ sở:Động lực nội sinh để Hà Nội phát triển bền vững

Thước đo lòng tin của nhân dân

Triển khai Chỉ thị số 30-CT/TƯ, Thành ủy Hà Nội đã ban hành Kế hoạch số 27-KH/TU, thành lập Ban Chỉ đạo xây dựng và thực hiện Quy chế dân chủ ở các cấp và lựa chọn mô hình điểm tại ba loại hình: Cơ quan hành chính; xã, phường, thị trấn; doanh nghiệp nhà nước. Sau thời gian thí điểm, Hà Nội xây dựng hệ thống văn bản gồm 3 quy chế, 4 quy ước cho xã, phường, thị trấn; 5 quy chế cho cơ quan hành chính; 7 quy chế cho doanh nghiệp nhà nước. Đây là nền tảng để triển khai Quy chế dân chủ đồng bộ từ tháng 4-1999.

Nổi bật, Hà Nội đã gắn thực hiện Quy chế dân chủ với các chương trình phát triển kinh tế - xã hội, cải cách hành chính và chuyển đổi số. Đến cuối năm 2024, 100% thủ tục đủ điều kiện đã được cung cấp dịch vụ công trực tuyến toàn trình; 90,4% hồ sơ hành chính được xử lý trực tuyến; tỷ lệ giải quyết đúng hạn đạt 99,19%. Việc người dân được biết, được bàn, được kiểm tra, giám sát và thụ hưởng thể hiện rõ trong từng bước cải cách này.

Một mô hình tiêu biểu là đối thoại định kỳ giữa người đứng đầu cấp ủy, chính quyền với nhân dân. Từ năm 2017 đến nay, cấp thành phố tổ chức 24 hội nghị, cấp huyện tổ chức 277 hội nghị đối thoại với gần 67.000 lượt người tham dự, tiếp thu hơn 10.000 ý kiến.

Ngoài ra, trong quản lý hành chính, mô hình “một cửa”, “một cửa liên thông” được triển khai đồng bộ. Các thủ tục hành chính được niêm yết công khai. Tính đến năm 2024, Hà Nội đã tiếp nhận và xử lý 5.248 phản ánh, kiến nghị của công dân, tỷ lệ giải quyết đạt 100%.

Quy chế dân chủ phát huy hiệu quả rõ nét trong xây dựng nông thôn mới và phát triển cộng đồng. Hệ thống tự quản về an ninh trật tự lan rộng với 1.524 mô hình; gần 4.100 vụ việc được tổ hòa giải giải quyết, đạt tỷ lệ hòa giải thành công 85,98%.

Trong doanh nghiệp, dân chủ được thực hiện qua thỏa ước lao động tập thể. Hà Nội hiện có 3.669 doanh nghiệp ngoài nhà nước xây dựng Quy chế dân chủ; 4.285 doanh nghiệp ký thỏa ước lao động tập thể, trong đó 67,4% có nội dung hỗ trợ bữa ăn ca cho người lao động...

Công tác giám sát của Ban Thanh tra nhân dân, Ban Giám sát đầu tư cộng đồng được tăng cường. Từ 2009 đến 2024, thực hiện gần 160.000 cuộc giám sát, kiến nghị xử lý hơn 40.000 vụ việc, trong đó trên 80% vụ việc được giải quyết. Đặc biệt, Hà Nội không còn hộ nghèo, chỉ còn 0,77% hộ cận nghèo tại khu vực nông thôn.

Những con số này là minh chứng cho sức mạnh tổng hợp được khơi dậy từ việc thực hiện dân chủ thực chất.

Nền tảng cho giai đoạn phát triển mới

Trước bối cảnh mới, theo Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội Nguyễn Văn Phong, thành phố đề ra 7 nhóm nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm để tiếp tục phát huy dân chủ mạnh mẽ hơn trong thời gian tới.

Trong đó, nhiệm vụ quan trọng là đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở, gắn với các đợt sinh hoạt chính trị lớn của Đảng và các tổ chức chính trị - xã hội. Cấp ủy các cấp cần nâng cao chất lượng lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra và giám sát thực hiện dân chủ ở từng đơn vị, địa bàn.

Một nội dung quan trọng là nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và nhân dân về ý nghĩa, giá trị của dân chủ, đặc biệt trong bối cảnh thành phố đang sắp xếp lại đơn vị hành chính, tinh gọn bộ máy. Người đứng đầu cần nêu gương, thực hiện minh bạch trong công tác cán bộ, không để xảy ra tình trạng lợi dụng cải cách để trục lợi hay gây mất đoàn kết.

Việc thực hiện dân chủ cũng sẽ tiếp tục gắn chặt với việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; với các nghị quyết của Trung ương về xây dựng, chỉnh đốn Đảng; Nghị quyết số 25-NQ/TƯ của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) về “Tăng cường và đổi mới sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác dân vận trong tình hình mới”. Từ đó, xây dựng đội ngũ cán bộ “vừa hồng, vừa chuyên”, đủ bản lĩnh, đạo đức và năng lực trong thời kỳ hội nhập sâu rộng.

Hà Nội cũng xác định vai trò trung tâm của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội trong tuyên truyền, vận động, phản biện và giám sát xã hội, đặc biệt là các chính sách liên quan trực tiếp đến quyền, lợi ích của người dân.

Một yêu cầu xuyên suốt là gắn dân chủ với cải cách hành chính, chuyển đổi số, xây dựng chính quyền điện tử, đô thị thông minh. Thành phố sẽ mở rộng các kênh góp ý trực tuyến, tiếp nhận và xử lý phản ánh từ người dân qua nền tảng số, bảo đảm công khai, minh bạch, thuận tiện. Đồng thời, tăng cường nắm bắt tình hình từ cơ sở, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, nhất là trước các thách thức an ninh phi truyền thống... Qua đó, tạo nền tảng vững chắc để Đảng bộ Thủ đô tiếp tục vươn lên trong kỷ nguyên mới.