Ông Karol Nawrocki đắc cử Tổng thống Ba Lan:Nguy cơ nới rộng cách biệt với EU

Được biết đến là một nhân vật bảo thủ, cứng rắn, thường chỉ trích các chính sách của Liên minh Châu Âu (EU), chiến thắng của ông Karol Nawrocki giáng một đòn mạnh vào nỗ lực của Chính phủ Thủ tướng Donald Tusk nhằm củng cố định hướng ủng hộ châu Âu.

Tổng thống đắc cử Ba Lan, một người mới tham gia chính trường, đã vận động tranh cử với lời hứa bảo đảm các chính sách kinh tế và xã hội có lợi cho người Ba Lan hơn các quốc tịch khác.

Mặc dù không ủng hộ việc rời khỏi EU, ông Karol Nawrocki đã thể hiện thái độ hoài nghi rõ rệt đối với các chính sách chung của EU như khí hậu, di cư và cải cách tư pháp. Vì thế, trong chiến dịch tranh cử, nhà lãnh đạo 42 tuổi này đã cam kết bảo vệ chủ quyền của Ba Lan và chỉ trích sự can thiệp quá mức của EU.

Trong cuộc xung đột Nga - Ukraine, ông ủng hộ Kiev, nhưng yêu cầu nước này phải giải quyết các mâu thuẫn thương mại ảnh hưởng đến nông dân Ba Lan. Chính sách này được mô tả là “đồng minh nguyên tắc, không phải vô điều kiện”.

Tổng thống đắc cử Ba Lan cũng phản đối Ukraine gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO). Chính sách của ông được dự báo có ảnh hưởng sâu rộng đến tương lai của đất nước và mối quan hệ với EU khi ủng hộ việc tăng cường kiểm soát biên giới, đặc biệt với Belarus, và phản đối việc chia sẻ gánh nặng người tị nạn. Ông Karol Nawrocki cho rằng, điều này là sự áp đặt chính sách từ Brussels, đe dọa đến chủ quyền quốc gia.

Trong bối cảnh Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk và Quốc hội do liên minh thân EU kiểm soát, Tổng thống đắc cử được dự đoán sẽ sử dụng quyền phủ quyết để ngăn chặn các đạo luật trái ngược với quan điểm bảo thủ của ông. Điều này có thể tạo nên xung đột giữa hành pháp và lập pháp, ảnh hưởng đến ổn định chính trị trong nước.

Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk đang tìm cách đảo ngược các cải cách tư pháp do chính phủ tiền nhiệm của đảng Luật pháp và Công lý (PiS) theo chủ nghĩa dân tộc thực hiện từ năm 2017. Đây là một trong những vấn đề khiến quan hệ giữa EU và Ba Lan trở nên căng thẳng.

Theo Ủy ban châu Âu (EC), cuộc cải cách tại Ba Lan làm suy yếu tính độc lập của cơ quan tư pháp. Điều này đã vi phạm luật pháp EU. Hành động của cơ quan lập pháp Ba Lan không chỉ vi phạm các nguyên tắc của EU, mà còn tạo điều kiện cho cơ quan hành pháp nước này gây ảnh hưởng, thậm chí là can thiệp vào cơ cấu tổ chức, thẩm quyền cũng như hoạt động chuyên môn của cơ quan tư pháp. EU có thể sẽ áp dụng Điều 7 Hiệp ước Lisbon, quy định EU có thể tước quyền bỏ phiếu của Ba Lan tại EC, nếu quốc gia này không thực hiện đầy đủ những yêu cầu của EU.

Chiến thắng của ông Karol Nawrocki cũng sẽ tạo ra một rào cản cho nỗ lực của EU nhằm đưa Ba Lan tiến gần hơn tới các tiêu chuẩn của liên minh này, đặc biệt là về các vấn đề pháp quyền. Sau cuộc bầu cử, đồng nội tệ zloty của Ba Lan đã giảm giá, phản ánh mối lo ngại của các nhà đầu tư về sự ổn định chính trị và tài chính liên quan đến cải cách tư pháp, nguy cơ gặp rủi ro nếu không có sự ủng hộ của Tổng thống mới.

Sự lo ngại của các nhà lãnh đạo EU được thể hiện trong thông điệp chúc mừng đối với nhà lãnh đạo mới của Ba Lan. Chủ tịch EC Ursula von der Leyen đã kêu gọi ông Karol Nawrocki "làm việc để bảo đảm an ninh và thịnh vượng cho ngôi nhà chung của chúng ta". Bình luận trên nền tảng xã hội X, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron viết: “Chúng ta hãy tiếp tục xây dựng một châu Âu mạnh mẽ, độc lập và có sức cạnh tranh, tôn trọng pháp quyền”.

Theo các nhà phân tích, việc ông Karol Nawrocki đắc cử Tổng thống Ba Lan sẽ tiếp thêm sức mạnh cho phong trào cực hữu đang ngày càng lan rộng ở châu Âu. Thủ tướng Hungary Viktor Orbán, một người theo chủ nghĩa dân tộc bảo thủ, đã ngay lập tức gửi lời chúc mừng trên nền tảng xã hội X và bày tỏ mong muốn tăng cường hợp tác giữa 4 quốc gia Trung Âu (Séc, Hungary, Ba Lan, Slovakia). Trong số này, Ba Lan, Hungary, Slovakia do những chính trị gia theo đường lối hoài nghi EU lãnh đạo.

Chiến thắng của ông Karol Nawrocki đặt mối quan hệ Ba Lan - EU trước thử thách mới. Trong bối cảnh ngôi nhà chung 27 thành viên có nhiều bất đồng liên quan tới các chính sách nhập cư, tài khóa, an ninh, việc Ba Lan có một nhà lãnh đạo xa rời hướng đi chung của EU sẽ khiến tầm nhìn nhất thể hóa của liên minh này càng trở nên khó khăn.