Ông bà "mật độ cao"

Ruộng ngô trồng theo phương pháp mật độ cao tại Chiềng Cơi (Sơn La)

Sống giữa Thủ đô nhưng ngót 20 năm qua, có một cặp vợ chồng lại chỉ đau đáu với ước vọng là đưa công nghệ mới nhằm làm thay đổi lối canh tác ngô truyền thống tại Việt Nam. Giờ đây, họ đã phần nào thỏa lòng. Những người nông dân chất phác ở nơi được áp dụng phương pháp trồng ngô mới gọi họ với cái tên trìu mến: Ông bà “Mật độ cao”...

Đó là cặp vợ chồng kỹ sư (KS) Chu Văn Tiệp - Trịnh Thị Thanh, đồng tác giả của công trình nghiên cứu “Phương pháp trồng ngô mật độ cao”. Công trình khoa học này hứa hẹn nâng cao năng suất ngô gấp khoảng 1,5 lần so với lối canh tác truyền thống, có thể áp dụng cho mọi giống ngô, trồng trên mọi địa hình mà điều kiện chăm sóc không đòi hỏi quá cao.

Trong căn nhà nhỏ tại khu “bãi rác” Thành Công, KS Chu Văn Tiệp nhớ lại: ý tưởng về phương pháp trồng ngô mật độ cao bắt đầu từ năm 1967, khi ông còn là sinh viên Trường ĐH Nông nghiệp. Chu Văn Tiệp phát hiện lá ngô có đặc tính khác hẳn các cây lương thực khác. Điều này không ngờ khiến ông, sau này thêm cả người bạn đời Trịnh Thị Thanh phải hao tâm tổn sức suốt những năm tháng đẹp nhất của cuộc đờiđể chứng minh rằng, chỉ cần thay đổi cách gieo trồng là có thể khiến năng suất ngô tăng thêm 3 tấn/héc-ta trong vòng 5 - 7 năm.

Qua nhiều năm theo dõi, KS Tiệp phát hiện ra rằng, kỹ thuật gieo trồng ngô từ trước đến nay chưa phù hợp với thực vật có tán lá dẹt. Việc này tồn tại từ hàng nghìn năm nay, do chưa ai thấy quy luật của cái gọi là “mặt phẳng tán lá tương lai” và “mặt phẳng tán lá tương lai trong giai đoạn phôi”. Đây là căn nguyên khiến các nhà khoa học và nông dân không sao vượt được ngưỡng mật độ trồng ngô 5 - 7 cây/m2. Để lá ngô thẳng hàng và hướng về phía mặt trời là phát hiện độc đáo của ông Tiệp. Nhưng bí quyết là ở chỗ, làm thế nào để các láxếp thẳng hàng trên khắp ruộng ngô, giúp tăng mật độ cây vượt giới hạn 7 - 8 cây/m2 lên 10 - 15 cây/m2, đồng thời rút khoảng cách giữa các cá thể xuống còn 15cm so với 20 - 35cm như lâu nay. Năng suất cây ngô theo cách trồng mới này đạt khoảng 6,5 - 8 tấn/héc-ta, vượt so với lối canh tác cũ khoảng 2 - 3,5 tấn/héc-ta.

Quá trình chứng minh ý tưởng trên đồng ruộng là một “cuộc chiến” gian nan. Nhiều người cho rằng ông bà “điên”, quá hoang tưởng. Nhưng niềm đam mê đã giúp hai người vượt qua nhiều khó khăn. Muốn có tiền nuôi đề tài, bà Thanh nghỉ hưu non ở tuổi 42 để mở cửa hàng tạp hóa và làm dịch vụ môi giới nhà đất. Bao nhiêu lời lãi, họ “ném” hầu như toàn bộ vào đề tài cây ngô.

Kỹ sư Chu Văn Tiệp bên ruộng ngô trồng theo phương pháp mật độ cao với khoảng cách giữa các cây được thu hẹp đáng kể

Phải mất 21 năm, tức là đến năm 1998, ông bà Tiệp mới xin đăng ký độc quyền sáng chế “Phương pháp trồng ngô mật độ cao”. Năm 2002, sau nhiều lần xác minh, nghiên cứu của họ mới được cấp bằng. Đặc biệt, công nghệ đụng phải nhiều ý kiến khác nhau của những đồng nghiệp thuộc hàng “cây đa, cây đề”. Kiên tâm, nhẫn nhịn để chứng minh phương pháp của mình hoàn toàn khả thi, ông bà Tiệp tìm đến những người nông dân. Xã Đại Lộc (tỉnh Hải Dương) là địa phương đầu tiên thử nghiệm cách trồng ngô mật độ cao. Một cuộc kiểm chứng trên đồng ruộng đã thành công đúng với lời hứa trước đó của ông Tiệp. Riêng năm 2005, Hải Dương đã đăng ký trồng thử nghiệm khoảng 1.000 héc-ta ngô vụ Đông theo cách trồng mới. Bộ NN&PTNT cũng cấp giấy phép cho ông bà Tiệp trồng thử nghiệm 1 héc-ta tại xã Chiềng Cơi (Sơn La). Thành công lại đến với họ.

Những ngày áp Tết Bính Tuất, ông bà Tiệp - Thanh tất bật đi đi về về trên quãng đường Hà Nội - huyện Triệu Sơn. Nơi ấy, tỉnh Thanh Hóa dành 1 héc-ta đất của xã Minh Dân để thử nghiệm phương pháp trồng ngô mật độ cao trước khi quyết định có nhân rộng cách trồng này hay không. Tự bỏ ra vài chục triệu đồng để rồi sau 4 tháng, đón nhận sự hân hoan của những người nông dân tham gia trồng thử nghiệm, ông bà Tiệp mới thấy nhẹ lòng. Trên 18 thửa ruộng, năng suất ngô đã tăng trung bình tới 44%. Công việc thu hoạch ngô kết thúc cũng là ngày 26 tháng Chạp, thời điểm mọi người bận rộn lo sắm Tết.

Hết Thanh Hóa, ông bà lại xuất hành đi Kim Bôi (Hòa Bình). 39 hộ dân ở xã Bôi Câu đã trồng thử nghiệm trên diện tích 1,4 héc-ta. Năng suất cũng tăng rõ rệt, có hộ đã cho sản lượng tăng 71% so với cách trồng thường. Niềm vui của hai ông bà, giờ đã vượt ngưỡng 60 tuổi, như được nhân lên.

Với những thành công xuất sắc, Hội đồng Giám khảo Giải thưởng Sáng tạo KHCN Việt Nam năm 2005 đã quyết định trao một giải cho công trình. GS Viện sỹ Vũ Tuyên Hoàng đã nhận xét: “Anh Tiệp là bằng chứng cho thấy Việt Nam có không ít người đạt trình độ thế giới”.

Khi sáng chế chứng tỏ sự ưu việt, nhận được sự hồi âm tích cực của các địa phương trồng thử nghiệm, ông bà Tiệp như vơi bớt đi những ưu tư, cực nhọc bấy lâu. Tuy nhiên, con người luôn đam mê sáng tạo này vẫn có một nguyện vọng. “Tôi là người con của quê hương Cổ Nhuế (huyện Từ Liêm) nên mong muốn được đưa công trình khoa học của mình áp dụng tại vùng bãi ven sông Hồng. Nhiều lần liên hệ nhưng vẫn chưa biết bắt đầu từ đâu” - ông Tiệp cho biết.

Hiện ông bà đã thành lập Cty TNHH Dịch vụ Thần Nông với mong muốn đưa nhanh những kết quả nghiên cứu vào cuộc sống. Giám đốc Thanh ngày ngày chăm lo việc nhà và quản lý Cty với độc một cộng sự là ông Tiệp. Bà cười và bảo: “Chẳng ai làm “sếp” như tôi!”.

... Nhưng tôi biết, ông bà “Mật độ cao” đang bắt đầu một cuộc chinh phục mới, chấp nhận nhiều khó khăn vẫn còn ở phía trước !

HNM